Rýnt í hafísstöðuna á Norðurslóðum

Eins og venjulega á þessum tíma árs hefur hafísinn á Norðurslóðum náð sínu vetrarhámarki í útbreiðslu og mun upp úr þessu fara að dragast saman uns hinu árlega lágmarki verður náð í september. Það vakti nokkra athygli síðasta sumar að bráðnunin varð öllu minni en mörg undanfarin sumur og engin furða að raddir heyrðust um að hafísinn væri farinn að jafna sig. Ástæðan fyrir þessari litlu bráðnun í fyrra var ekki síst kalt sumar vegna lægðagagns og lítils sólskins. Ekki ósvipað tíðarfar og var uppi hér suðvestalands síðasta sumar.
Þessi litla bráðnun sumarið 2013 var dálítið sérstök í ljósi þess að sumarið áður, 2012, sló rækilega fyrri met í sumarbráðnun eins og sjá má á línuritinu hér að neðan. Rauða lína er 2013, en sú bleika sem tekur mestu dýfuna er 2012. Til samanburðar er farið lengra aftur til áranna 2000, 1990 og 1980. Græna línan er árið 2006 en þá var vetrarútbreiðslan mjög lítil sem þó skilaði sér ekki í mjög lágri sumarútbreiðslu. Núverandi ár 2014 er táknað með gulri línu. (Myndin er unnin upp úr línuriti af síðunni Cryosphere Today)

Eins og staðan er nú er flatarmál ísbreiðunnar nokkuð svipuð fyrri viðmiðunarárum. Fram að þessu í vetur hafði hafísbreiðan reyndar verið með allra minnsta móti þrátt fyrir að koma út úr frekar köldu sumri og sýnir það kannski best hversu lítið samband er á milli sumarútbreiðslu og vetrarútbreiðslu. Veturinn fyrir metlágmarkið mikla 2012 var hafísinn til dæmis lengst af útbreiddari en verið hefur nú í vetur. Ástæðan fyrir þessu litla samhengi milli sumarútbreiðslu og vetrarútbreiðslu er einfaldlega sú að þau svæði sem skipta máli varðandi vetrarútbreiðslu eru mörg hver langt utan við sjálft Norður-íshafið þar sem hinn eini sanni heimskautaís heldur sig. Til dæmis er í vetrarútbreiðslunni talinn með hafís út af Nýfundnalandi sem hefur verið með meira móti í vetur vegna kuldana í Norður-Ameríku en sá ís bráðnar fljótt og örugglega snemma vors.

Tiltölulega lítil hafísútbreiðsla í vetur fer saman við ríkjandi hlýindi sem verið hafa á Norðurslóðum í vetur. Kuldinn hefur líka oft haldið sig annarstaðar í vetur eins og íbúar Norður-Ameríku hafa fengið að kenna á. Hér við Norður-Atlantshafið hafa hlýindin hinsvegar haft yfirhöndina. Mjög hlýtt hefur verið við Svalbarða og óvenju lítill ís var þar í vetur sem og við Barentshaf. Alaskabúar nutu líka hlýinda í vetur og í tengslum við það hefur ísinn við Beringshaf verið með minna móti. Kortið hér að ofan er frá Bandaríku Veðurstofunni NOAA og sýnir frávik frá meðalhita á 90 daga tímabili fram að 23. mars.

En svo er það ástand hafíssins á sjálfu Norður-Íshafinu. Hér eru tvö kort sem sýna ísþykkt eins og hún er áætluð. Kortið til vinstri er frá 24. mars 2013 en til hægri er staðan eins og hún er nú. Þykkasti ísinn er að venju norður af heimskautasvæðum Ameríku en athyglisvert er að tiltölulega þykkur ís, táknaður með gulu, hefur færst úr norðri að ströndum Alaska. Miðhluti Íshafsins er í heildina aftur á móti þakinn þynnri ís en áður. Ísinn núna er einnig þynnri undan ströndum Síberíu vegna suðlægra vinda frá meginlandinu. Einnig sést vel hversu lítilfjörlegur ísinn er allt í kringum Barentshafið. Undanfarið hefur ísinn þar reyndar verið í dálítilli útrás sem skýrir að hluta útbreiðsluaukninguna sem varð nú seinni hlutann í mars. Það varir þó ekki lengi og hefur auk þess þau áhrif að það dreifist úr ísnum frekar en að hann aukist að magni. Myndin eru unnin upp úr kortum á hafíssíðu bandaríska sjóhersins: Naval Research Laboratory.

Fyrir sumarið er best að spá sem minnstu. Það er þó alltaf freistandi að spá merkilegum atburðum eins og íslausum Norðurpól þótt engin von sé til þess að gjörvallt Norður-Íshafið verði íslaust í sumarlok. Þykki ísinn í Beaufort hafinu norður af Alaska gæti orðið þrálátur og erfiður viðureignar. Allt veltur þetta þó á veðuraðstæðum í sumar. Mikið sólskin í júní og hlýir landvindar gætu gert usla ef þeir koma upp en það gerðist einmitt ekki síðasta sumar.

Læt þetta duga að sinni. Það má taka fram að þetta eru áhugamannapælingar en ég hef fylgst dálítið vel með hafísnum undanfarin ár. Held þó að það sé furðumikið til í þessu hjá mér.

- - - - - -
Smáa letrið. Athugasemdir verða birtar eftir að þær hafa verið samþykktar af síðuhöfundi og því má búast við að ósæmilegar og óviðeigandi athugasemdir birtist alls ekki. Hvað er ósæmilegt og óviðeigandi er þó ekki alltaf auðvelt að meta og geta geðþóttaákvarðanir síðuhöfundar allt eins ráðið úrslitum. Kannski er þó ekki mikil þörf á athugasemdum við þessa bloggfærslu.

 

Pollapönk og svikið kosningaloforð í Söngvakeppninni.

Það virðist fáu vera að treysta í þessum heimi og allra síst kosningaloforðum. Nú hefur verið ákveðið að Eurovisonframlag Íslendinga í ár verður flutt á ensku eins og svo oft áður. Þetta er dálítið sérstakt því þegar kosið var á milli þeirra tveggja laga sem náðu lengst í keppninni, var skýrt og greinilega tekið fram að þau yrðu þá sungin á því tungumáli sem þau yrðu flutt á í sjálfri keppninni í Danmörku. Þessi nýbreytni var gerð með það í huga að kjósendur gætu valið á milli tveggja síðustu lagana í sem endanlegustu mynd og þá alveg sérstaklega hvað varðar tungumálið.

Pollapönkslagið, Enga fordóma, var flutt á íslensku þarna fyrir lokakosninguna, nema lokahluti lagsins sem var sunginn á ensku. Þetta fannst mér ágætt fyrirkomulag og ég kaus lagið í þeirri góðri trú að Evrópubúar fengju nú að heyra framlag okkar sungið á hinu ylhýra forna tungumáli en enskan tekin í lokin svo allir skilji innihaldið. Einnig fannst mér íslenski textinn fara laginu afskaplega vel, burt séð frá innihaldinu. Burtu með fordóma og annan eins ósóma, verum öll samtaka þið verðið að meðtaka … o.s.frv. Þetta smellpassaði við taktinn í laginu en þegar kom að enska hlutanum flattist lagið út og varð venjulegra. Predjudice yfirtók fordóma. Það var Bandaríski söngvarinn og Íslandsvinurinn mikli John Grant sem mun hafa snarað textann yfir á ensku. Sennilega telst það gott til afspurnar enda er John Grant fínn tónlistarmaður og heimsfrægur á Íslandi.

En nú hefur sem sagt verið ákveðið að lagið skuli aldeilis ekki neitt flutt á íslensku heldur bara á ensku og það er Sjónvarpið sem ræður því. Þetta verður því ekki eins lofað var fyrir kosningar. Svikið kosningaloforð - ekkert flóknara en það. Í Fréttablaðinu var fjallað um þetta á dögunum og vitnað í Heru Ólafsdóttur framkvæmdastjóra keppninnar og sé rétt haft eftir segir hún: „Það er auðvitað almenningur sem kýs lagið en við höfum alltaf vald til að breyta“. Þessi orð eru afskaplega áhugaverð og lýsa í raun hvernig lýðræðið virkar. þ.e.: Þið kjósið útfrá því sem við lofum en við ákveðum svo hvernig hlutirnir verða. Þessi ágæta kona gæti kannski gert það gott í Framsóknarflokknum.

Ég er þó áfram mjög sáttur við framlag okkar að þessu sinni jafnvel þó það sé eingöngu flutt á ensku. Kannski bara eitt það allra besta. Er þó bara dálítið spældur og hissa á svona hringlandahætti og að ekki skuli staðið við það sem sagt er. Lagið er þó áfram skemmtilegt, gott bít og stuð á sviðinu. Fyrstu viðbrögð útlendinga við laginu á You-Tube voru frekar neikvæð. Fáir skildu hvað við vorum að pæla með svona vitleysu. Eða eins og einn segir: „I just can't believe that you think that this is gonna do great on Eurovision! First time Im dissapointed of icelandics...“  Þetta virðist þó hafa breyst nokkuð hjá álitsgjöfum eftir því sem þeir heyra lagið oftar nema að enska útgáfan geri gæfumuninn þrátt fyrir allt - eða eins og einn segir: „Im actually starting to like this.... what is wrong with me?“

Hér er vídeóið af laginu sem gert var fyrir keppnina. Miklir leikrænir tilburðir eru þarna á ferð sem eiga að undirstrika boðskap lagsins. Það vekur athygli mína hér að hvergi er söngvarinn sýndur syngja, sem endurspeglar væntanlega hringlandann með tungumálið. Meira er hinsvegar af nærmyndum af hljóðfæraleikurum og öðrum leikaraskap og veikir það áhrifamátt tónlistarinnar sjálfrar og gerir boðskapinn að aðalatriðinu í staðinn. Sem er ekki slæmt í sjálfu sér.

Ein pæling áður en ég hætti og á kannski við ef okkur mun ganga afleitlega. Persónulegar vinsældir og óvinsældir flytjenda skipta gjarnan máli við val okkar á keppendum í Eurovision. Símakosning ræður mestu um hverja við sendum og má gera ráð fyrir að krakkar og aðrir pollar séu duglegir við að hringja, jafnvel hvað eftir annað á meðan eldri og heldri borgarar láta sér nægja kannski eitt símtal úr gamla heimilissímanum, ef þeir þá kjósa á annað borð. Væri kannski sniðugt að virkja nýbúa þessa lands frá Evrópu sem mikið úrval er af hér á landi? Fólk sem þekkir ekki muninn á Bubba og Bjögga er líklegra til að velja fyrst og fremst lag en ekki flytjendur og það alveg án nokkurra fordóma.

Köld sjálfvirk veðurspá og bloggfrí Hungurdiska

Það er óhætt að segja að miklar frosthörkur séu í kortunum eftir helgi á sjálfvirkri staðarspá sem birtist á vef Veðurstofunnar. Samkvæmt því verður kuldakastið í hámarki kl 06:00 á þriðjudagsmorgun þegar spáð er 9 stiga frosti í Reykjavík, 14 á Akureyri og svo mikið sem 16 stiga frosti að Árnesi á Suðurlandi og 18 í Ásbyrgi. Það er reyndar ekkert nýtt að þessar sjálfvirku spár sýni frosthörkur með meira móti við vissar aðstæður og Veðurstofufólk er sjálfsagt meðvitað um það enda er tekið fram að textaspáin (skrifuð af veðurfræðingi) gildir ef munur er á textaspá og sjálfvirkum spám. Og hvað segir textaspáin um kuldann eftir helgi? Ekki mjög mikið: Á mánudag: Frost 0 til 10 stig að deginum, kaldast í innsveitum. Á þriðjudag: Áfram kalt í veðri. Sem sagt, það má búast við kulda og frosti en ekki endilega ógurlegum frosthörkum nema kannski í innsveitum. Best er auðvitað að kortin sýni ekki eitthvað sem er alveg út úr korti. Sjáum þó til. Kannski verður bara ansi kalt. Veturinn er ekki liðinn þótt 6 stiga hiti sé í Reykjavík þegar þetta er skrifað.

Annað atriði þessu óskylt en þó ekki alveg, er bloggfrí Hungurdiska Trausta veðurfræðings sem boðað hefur frí um óákveðinn tíma vegna áreitis í athugasemdum eins og hann kallar það. Fyrir okkur veðurnördana og alla þá fjölmörgu áhugamenn um veður er þetta hið versta mál eins glögglega kemur fram í fjölmörgum viðbrögðum. Hann hefði t.d. getað frætt okkur nánar um þessa kulda og hvort eitthvað sé til í þeim og hvers vegna.

Ég hef öðru hvoru blandað mér umræður á Hungurdiskum og vona að ég sé ekki sekur um mikið áreiti. Mín vegna mætti alveg loka á athugasemdir á Hungurdiskum enda snúast þær oftar en ekki um eitthvað allt annað en bloggfærslan gerir. Það er ekki hægt að horfa fram hjá því að í athugasemdum frá ónefndum aðila (og aðilum) koma fram sterkar og að mínu mati mjög ósanngjarnar ásakanir um að síðan reki einhverskonar áróður/trúboð fyrir því að það sé að hlýna á Íslandi og heiminum reyndar líka. Í það minnsta hefur Trausti á ósanngjarnan hátt sífellt verið sakaður um að neita að horfast í augu við að það sé að kólna á Íslandi eða heiminum eins og sumir eru gallharðir á. Þetta áreiti er að mínu mati helsta ástæða og uppspretta leiðindanna í athugasemdakerfi Hungurdiska og gera ekkert annað en að eyðileggja stemninguna sem annars ætti að ríkja þar. Þessum ásökunum er oftar en ekki reynt að svara þótt Trausti sé löngu hættur því sjálfur. Það kallar svo á enn meiri leiðindi, uppnefni og ásakanir á báða bóga og fjandinn verður laus. Kannski væri því best að sleppa öllum athugasemdum þegar og ef Hungurdiskar hrökkva aftur í gang eftir pásu. Eftirspurnin er allavega fyrir hendi og vil líka gjarna halda áfram að lesa það sem þar er á boðstólnum - athugasemdalaust.

(Ætlaði upphaflega að skrifa þetta í athugasemdakerfi Hungurdiska en fannst svo bara eins gott að gera það hér á minni eigin síðu).

- - - -

Uppfærsla. Kuldakastið sem var í spákortinu gekk bara nokkuð vel eftir. Þriðjudaginn 18. mars kl. 06:00 var þetta þannig: Reykjavík -8,0° / Árnes -11,6° / Akureyri -11,2° / Ásbyrgi -16,1°. Á láglendi fór frostið mest niður í -23,6 á Mývatni. Þetta var stutt og snarpt kuldakast og líklega mesta kuldaskot sem komið hefur á landinu það sem af er ári. Um næstu helgi má eiga von á öðru skoti því sjálfvirka spáin segir núna -13° í Reykjavík kl. 06:00 sunnudagsmorguninn 23. mars. Er hugsanlega að kólna á Íslandi?

Febrúarveðrið góða í Reykjavík

Þar sem veðrið er eitt af meginviðfangsefnum þessarar bloggsíðu er varla hægt annað en að skella upp einni laufléttri veðurfærslu eftir þennan febrúarmánuð sem hefur verið óvenjulegur á margan hátt. Til hliðsjónar birti ég eigin veðurskráningu fyrir mánuðinn en fyrir þá sem ekki vita hef ég skráð veðrið í Reykjavík á sama hátt frá miðju ári 1987 og út frá þeirri skráningu hef ég komið mér upp einkunnakerfi þar sem hver dagur fær sína einkunn sem byggð er á veðurþáttunum fjórum: sólskini, úrkomu, vindi og hita. Skráningarnar eru handgerðar í sérstaka veðurdagbók með sérstökum veðurpenna en það sem hér birtist er tölvugerð eftirlíking sem hentar betur í svona bloggfærslu. Hefst þá útlistunin:

Almennt eins og komið hefur fram og fólk hefur upplifað einkenndist mánuðurinn af mjög einsleitu veðri, ekki bara í Reykjavík heldur líka um landið í heild og víðar. Lægðagangur hefur allur verið suður fyrir land en það fyrirkomulag hófst reyndar undir lok síðasta árs. Íbúar Bretlands hafa samkvæmt því fengið endalausa vætu með vestanáttinni sem um leið hefur haldið öllum kuldaáhlaupum í skefjum þar. Í Noregi kemur þetta út sem ríkjandi sunnanátt enda hefur veturinn þar verið ákaflega hlýr. Þegar kemur að Íslandi er vindáttin orðin austlæg eða norðaustlæg og það þýðir auðvitað að úrkomutíð ríkir á þeirri hlið landsins sem er áveðurs, nefnilega Austur- og Norðausturlandi, sem minnir á þá hálfgerðu reglu að vætutíð fyrir Norðan og Austan fer saman við vætutíð á Bretlandi og Norðvestur-Evrópu. Við hér á Suður- og Vesturlandi njótum hinsvegar góðs af þurri og bjartri landáttinni sem er einmitt veðurfarið sem einkenndi veðrið Reykjavík nú í febrúar og raunar janúar einnig.

Pílurnar á skráningarmyndinni standa fyrir vind- og vindáttir og þar sést vel hin ríkjandi austanátt – sérstaklega seinni hluta mánaðarins þar sem hún er næstum einráð. Hlykkjóttar pílur standa fyrir hægan vind og tvöföld píla fyrir hvassan vind. Ekkert skráð tilfelli er af vindáttum frá norðvestri til suðausturs sem er algerlega einstætt í mínum skráningum. Þarna er bara austanátt, eitthvað af norðaustan og tvö dæmi um norðanátt. Þann 15. er vindáttin reyndar það óráðin að hún túlkast sem hæg breytileg átt. Vindurinn er annars með hægara móti, 2 hvassir dagar en 8 hægir sem er eitthvað sem frekar má búast við á sumrin. Ef sama veðurástand hefði komið upp að sumarlagi hefði reyndar mátt búast við fjölbreyttari vindáttaflóru vegna hafgolunnar sem auðvitað nær sér ekki á strik á veturna.

Hiti mánaðarins hefur verið í hærra lagi og nokkuð jafn. Hitinn er yfir meðalhita febrúar síðustu 10 ára sem er nú bara mjög gott. Aðeins einn dag skrái ég undir frostmarki, þann 16. febrúar. Tek þó fram að þessar hitatölur gilda fyrir hádaginn eins og annað í þessum skráningum. Lituðu punktarnir segja til um hvort sé hlýtt, kalt eða í meðallagi og hefur það sitt að segja um veðureinkunn dagsins. 

Sól og úrkoma sem er táknuð á eftir dagsetningunni segir líka sömu sögu. Dálítil væta er fyrstu vikuna en svo ekki meir en sólardagarnir eru fjölmargir. Droparnir í næst-síðasta dálkinum sína ástand yfirborðs á miðnætti. Þessi dálkur er óvenju auður af vetrarmánuði að vera en hann er líka ætlaður fyrir snjó á jörðu um miðnætti en um slíkt hefur ekki verið um að ræða í mánuðinum. Klakinn sem sumstaðar hefur verið afskaplega þrálátur hér og þar nær ekki inn á þessar febrúarskráningar. Merkilegt er út af fyrir sig að fylgjast með úthaldi leifa hans í hita yfir frostmarki. Svo er að sjá að hitinn þurfi að komast í 4 stig svo klakinn geti byrjað að bráðna, en eftir því sem á líður hjálpar sólin til. 

Einkunnin 5,3 er meðaleinkunn mánaðarins og hún er ekki af verri endanum. Reyndar er þetta ekki bara hæsta einkunn sem febrúarmánuður hefur fengið hjá mér heldur er þetta hæsta einkunn sem nokkur vetrarmánuður hefur fengið út frá mínum skráningum. Það þykir gott ef sumarmánuður nær þessari einkunn en þess skal getið að hitaþátturinn er árstíðabundinn þannig að vetrarmánuðir eins og þessi geta líka fengið toppeinkunnir. Einkunnaskalinn er annars á bilinu 0-8 stig. 14 febrúar náði þarna toppeinkunn en þá voru allir veðurþættirnir fjórir jákvæðir sem er óvenjulegt að vetrarlagi. Allnokkrir dagar fá 7 í einkunn sem einnig er mjög gott en það má nefna að á fyrri hluta mánaðarins þarf dagur að vera 4°C til að teljast hlýr, en 5°C seinni hlutann. Aðeins 3 dagar fá 3 í einkunn og enginn lægri einkunn sem einnig er óvenjulegt og leggur það sitt af mörkum til góðrar einkunnar.

Framhaldið er óráðið eins og venjulega. Langtímaspár gefa sífellt til kynna að breytinga sé að vænta, ýmist með kólnandi veðri eða meiri umhleypingum. Hingað til hefur veðrið þó haldist í sama fari þrátt fyrir allt, þannig að við sjáum bara til hvað setur. Kannski nær útsynningurinn sér á strik með sínum éljagangi eða stóri sunnan með raka og enn meiri hlýindum nema kannski að norðangarrinn hellist yfir okkur með heimskautakuldum. Smá tilbreyting er reyndar vel þegin þó varla sé hægt að kvarta. Mynd mánaðarins kemur hér í lokin en hún er tekin yfir Háaleitishverfinu, sunnudaginn 16. febrúar, þar sem sjá má lífseigar þoturákir krossa himinninn við norðurjaðar háloftaskýja sem gætu tilheyrt lægðarkerfum lengra í suðrinu.