Jólavešriš ķ Reykjavķk sķšustu 30 įr

Jólin eru komin enn eina feršina og aš žvķ tilefni hef ég tekiš saman hįtķšlegt yfirlit yfir vešriš į jóladag ķ Reykjavķk allt frį įrinu 1986. Žetta er sett fram į svipašan hįtt og žaš birtist ķ minni handskrifušu vešurdagbók sem ętluš er aš lżsa vešri dagsins į sem einfaldasta hįtt įn oršalenginga. Vešurtįknin skżra sig sjįlf en litušu kślurnar fyrir aftan hitastigiš tįkna kalda, mišlungs og heita daga. Snjókorn og dropar segja til um hvort hvķt jörš, blaut eša auš sé į mišnętti. Einkunnin kemur svo aftast en hśn er reiknuš śtfrį vešurtįknunum samkvęmt įkvešnu kerfi og er einkunnaskalinn 0-8. Skrįning fyrir jóladagsvešur žessara jóla hefur ekki veriš gerš ķ žessum skrifušum oršum en śr žvķ veršur vęntanlega bętt nįlęgt mišnętti (sjį nešar).

Jólavešur 1986-2015

Žaš er aušvitaš heilmikil fjölbreytni ķ jólavešri sķšustu 30 įra en žó kannski engir meirihįttar vešurvišburšir. Versta jólavešriš žarna er snjóbylur į įrinu 1988 sem fęr hina sjaldgęfu einkunn 0. Hęstu einkunnir žarna eru upp į 6 og koma žęr fyrir žrjś įr ķ röš ķ tvķgang, samtals 6 sinnum. Mesta furša er annars hversu oft bjart er ķ lofti žessa jóladaga žótt sólin nį kannski ekki aš skķna aš fullu. Oftar en ekki er snjór į jöršu, og er einnig ķ įr. Sķšustu įrin hefur hitinn gjarnan veriš ķ kringum nślliš en hęsti hitinn var ķ slagvišri įriš 2005.

Uppfęrt kl. 23:50. Jóladagsvešur įrsins 2015 er nś komiš į sinn staš og reyndist dagurinn vera kaldasti jóladagurinn į umręddu tķmabili eša -8 stig og vęntanlega um leiš kaldasti dagur įrsins. Žessi kuldi var aš vķsu margauglżstur en miklu meiri frosthörkur voru hinsvegar bošašar nokkrum dögum įšur ķ frekar óįreišanlegum sjįlfvirkum vešurspįm. Aš öšru leyti var vešriš gott žennan dag, hęgur vindur og nokkuš bjart yfir.

Aš lokum óska ég öllum lesendum glešilegs jólavešurs yfir hįtķširnar.


Sjónvarpsvešurkort frį 1991

Fyrir nokkru eignašist ég gamalt vešurkort af žeirri gerš sem notuš voru ķ vešurfréttum sjónvarps į mešan gamli snśningskassinn var enn viš lżši. Hvernig į žvķ stóš aš ég komst yfir žetta kort lįtum viš liggja į milli hluta en žaš gęti allt eins tengst einhverjum samböndum viš undirheimana. Eins og sést į myndinni er žetta yfirlitskort sem sżnir stöšu hęša og lęgša hér viš Noršur-Atlantshaf og gildir um hįdegi žann 11. desember 1991. Ekki kemur žó fram hvort um sé aš ręša spįkort eša hvort žetta hafi veriš stašan žennan dag.

Snjónvarpsvešurkort 11 desember 1991
Eins og tķškašist ķ žį daga eru öll vešurkerfin handteiknuš og greinilegt aš vanur mašur – eša kona, hefur haldiš į pennum. Žrżstilķnur eru dregnar upp meš svörtum lķnum, hitaskil meš žykkum raušum strikum, kuldaskil meš blįum og regnsvęši skįstrikuš meš gręnum lit. Önnur vešurtįkn įsamt hitatölum eru lķmd į kortiš og eins og gengur į žessum įrstķma er mikiš um aš vera ķ vešrinu. Kalt er ķ Vesturheimi og lęgš į Gręnlandshafi sendir į undan sér hefšbundiš skilakerfi meš rigningu og nęr hlżi geiri lęgšarinnar hingaš upp til okkar. Mjög stutt er žó į milli hita- og kuldaskilanna žannig aš hlįkan hefur ekki varaš lengi. Allt stefnir svo ķ klassķskan vetrarśtsynning meš éljagangi žegar skilin hafa komiš sér yfir landiš, vęntanlega sķšar um daginn. Sušur af Nżfundnalandi er sķšan nż lęgšarbylgja, 998 millķbör, aš myndast. Ķ Evrópu er hinsvegar mikiš hęšarsvęši rķkjandi og fylgir henni greinilega kuldi ķ hęgvišrinu. Ķ Parķs og London er hitinn ekki nema viš frostmark og fjögurra stiga frost er ķ Skotlandi, sem er allsendis ólķkt žvķ sem veriš hefur nś undanfariš. Hlżrra er hinsvegar ķ Noršur-Noregi, sem nżtur hlżja sušlęga loftsins sem hęšin dęlir ķ noršur.

Žannig voru žau nś žessi gömlu góšu vešurkort sem mašur ólst upp meš. Žau voru skżr og greinileg, sérstaklega eftir aš liturinn kom til sögunnar. Aš vķsu gögnušust žau betur žeim sem höfšu lįgmarksžekkingu į vešurfręšunum en annars mįtti ganga śt frį žvķ sem vķsu aš vešriš vęri verra eftir žvķ sem strikin voru fleiri. Krassandi lęgšir voru žvķ stundum į vissan hįtt réttnefni.

Į žessum tķma var ég byrjašur aš skrį vešriš og žennan dag, mišvikudaginn 11. desember 1991, skrįi ég einmitt sem eindreginn rigningardag meš sterkum vindi af sušri og žriggja stiga hita. Lķklegt er aš hitinn hafi žó fariš hęrra į mešan hlżjasta loftiš fór yfir. Dagurinn fékk ekki nema 1 stig ķ einkunnakerfinu sem einmitt gefur lķtiš fyrir svona slagvešursrigningar. Annars var žaš helst aš frétta fyrir utan vešriš aš Dagsbrśnarmenn fóru ķ verkfall žennan dag og žżddi žį ekkert fyrir menn aš fį sér bensķn į bķlana sķna enda tķškašist ekki žį aš menn dęldu sjįlfir. Žarna voru lķka sķšustu dagar Sovétrķkjanna sem enn voru til aš nafninu til. Gorbatschov var aušvitaš ekki sérlega kįtur meš žį žróun mįla į mešan Jeltsķn styrkti stöšu sķna sem forseti Rśsslands. Žannig er žaš nś. Žaš er alltaf einhverjar hęšir og lęgšir ķ pólitķkinni rétt eins og ķ vešrinu.


Kalt eša mešalhlżtt įr ķ Reykjavķk?

Žaš hefur legiš nokkuš ljóst fyrir aš įriš ķ įr mun verša žaš kaldasta žaš sem af er öldinni hér ķ Reykjavķk sem og vķšar um landiš. Sjįlfsagt mun žetta verša eitthvaš rętt žegar lokatölur liggja fyrir enda skżtur žaš nokkuš skökku viš aš hér į landi skulum viš fį tiltölulega kalt įr į mešan hiti į jöršinni ķ heild hefur ekki męlst hęrri en į žessu įri. En žį vaknar upp sś spurning hvaš sé kalt įr svona yfirleitt og einnig hvort višmišunum breytist ef allnokkur hlż įr koma ķ röš? Hlżtt og kalt byggist alltaf į einhverjum višmišunum og sama mį segja um żmislegt stórt og smįtt. Er til dęmis lįgvaxnasti mašurinn ķ körfuboltališi örugglega lįgvaxinn?

Svo viš nefnum tölur žį er lķklegt  aš mešalhitinn ķ Reykjavķk verši nįlęgt 4,6 stigum (kannski 4,5 eša 4,7). Įriš mun žó vera ofan viš mešalhita višmišunartķmabilsins 1961-1990 sem er 4,3 stig og mun žvķ tališ vera ofan mešallags ķ hita. En eins og viš vitum žį er veriš aš miša viš kalt tķmabil sem var nęstum 0,7 stigum kaldara en 30 įra tķmabiliš žar į undan sem hefur veriš tališ mjög hlżtt. Aftur į móti gęti žetta įr oršiš nęstum heilli grįšu kaldara en mešalhiti žessarar aldar sem inniheldur eiginlega ekkert nema hlż įr fram aš žessu. Af žessu er ljóst aš hitafar įrsins 2015 ķ Reykjavķk mį skilgreina į żmsan hįtt eftir žvķ hvaš er mišaš viš eins og sést hér:

4,6°C Nśverandi įr (?) 2015
4,3°C Nśverandi 30 įra višmišunartķmabil, 1961-1990
4,9°C Eldra 30 įra višmišunatķmabil, 1931-1960
4,6°C Eldra+nśverandi višmišunartķmabil, 1931-1990 (60 įr)
4,9°C Sķšustu 30 įr, 1985-2014
5,5°C Frį aldamótum, 2001-2014
2,9°C Kaldasta įriš, 1979
6,1°C Hlżjasta įriš, 2003

Žaš mį sjį į žessari upptalningu aš mešalhitinn 2015 stefnir ķ aš vera nįlęgt mešalhita sķšustu tveggja višmišunartķmabila sem uppfęrast į 30 įra fresti samkvęmt alžjóšastöšlum. Eša meš öšrum oršum, mešalhitinn 2015 veršur svipašur mešalhita įranna 1931-1990 sem inniheldur bęši kalt og hlżtt tķmabil. Kannski vęri žvķ snišugast ķ ljósi reynslunnar aš miša viš 60 įr en ekki 30 en samt žannig aš višmišunartķmabiliš endurskošist į 30 įra fresti. Žannig gęti nęsta višmišunartķmabil veriš įrabiliš 1961-2020 og innihéldi žannig einnig hlżtt og kalt tķmabil. Kem žessu hér meš į framfęri žótt žaš sjįlfsagt breyti engu.

Einnig mį ķ ljósi reynslunnar gera tilraun til aš skilgreina hvaš sé kalt įr eša hlżtt, mišaš viš tölur śr Reykjavķk. Žaš gęti litiš śt svona:

Mjög kalt įr: <–3,7°C
Kalt įr: 3,8–4,3°C
Mešalįr: 4,4–4,9°C
Hlżtt įr: 5,0–5,5°C
Mjög hlżtt įr: 5,6°C–>

Samkvęmt žessu steinliggur įriš 2015 ķ Reykjavķk sem mešalhlżtt įr. En svo er žaš hinsvegar meš hina margumtölušu hlżnun jaršar. Ef hśn er tekin meš ķ reikninginn žį gęti skilgreiningin į žvķ hvaš sé hlżtt og hvaš sé kalt tekiš breytingum. Žaš er žó önnur saga en aš mķnu viti eiga hitamešaltöl ekki aš taka tillit til framtķšarinnar enda ekki vitaš hvaš hśn ber ķ skauti sér hvaš sem öllum vķsbendingum lķšur.


Loftslagseitthvaš

Jį žaš er žetta meš loftslagsmįlin og hlżnun jaršar sem sjįlfsagt er hiš alvarlegasta mįl sem bregšast žarf viš hiš skjótasta ef ekki į illa aš fara. Samt er spurning hvort mašur eigi persónulega aš hafa einhverjar sérstakar įhyggjur af žessu enda lķtiš sem mašur getur ķ raun sjįlfur gert ķ mįlunum. Ég gęti svo sem hętt aš aka um į bķl og gengiš allra minna ferša eša hjólaš. En žaš breytir raunar engu varšandi loftslagsvandann. Bruni jaršefnaeldsneytis į heimsvķsu er reyndar svo grķšarlegur aš žótt allir Ķslendingar tęku upp hjólreišar žį hefši žaš sama og ekkert aš segja į hnattvķsu. Jafnvel ekki heldur žótt allt hér į landi legšist ķ dvala, įlverin myndu loka, flugvélar hętti aš fljśga og öll okkar skip hętti aš sigla. Vandinn yrši įfram sį sami hnattręnt séš enda munar lķtiš um litla žjóš eins og okkur. Einstaklingarnir geta žó vissulega lagt sitt af mörkum ef žeir eru samtaka eins og veriš er aš hvetja til. Ašalmįliš hljóta žó aš vera stóru įkvaršanirnar sem teknar eru af stórmennum į stórum žingum śt ķ heimi og aš žeim sé fylgt eftir.

En varšandi samtakamįttinn žį er einn hluti loftslagsvandans lķka sį aš žaš eru ekki allir alveg sammįla aš um vanda sé aš ręša. Sjįlfur er ég meira aš segja ekki alltaf jafn viss um aš vandinn sé eins mikill og af er lįtiš en best er aušvitaš aš treysta vķsindaheiminum sem sagšur er nokkuš sammįla um aš ašgeršir mannsins muni valda żmissri loftslagsbrenglun ķ framtķšinni, ašallega vegna hlżnunnar. En til aš efla samtakamįtt rįšamanna og almennings og til aš stušla aš mótvęgisašgeršum, žį žarf aušvitaš aš flytja fréttir af vandanum og tķunda hann rękilega. Žaš hinsvegar vekur upp hęttuna į aš meira sé gert śr vandanum en efni standa til eša žį aš żmsir gerist tortryggnir og fari aš trśa žvķ aš meira sé gert śr vandanum en efni standa til. Žį veršur til togstreyta milli efasemdamann og įhyggjumanna sem endar gjarnan ķ žrętum sem blandast almennum og pólitķskum lķfsskošunum aš ógleymdum allskonar hagsmunum.

Hvaš mig varšar žį fylgist ég meš mįlum sem fyrr og nżjustu tölum utan śr heimi eftir žvķ sem žęr berast. Žar kemur upplżsingabyltingin sterkt inn. Margt er sķšan rętt og ritaš į netinu. Sjįlfsagt er helmingurinn af žvķ sem skrifaš er um loftslagsmįl į netinu hin mesta vitleysa en gallinn er aš ekki er alltaf gott aš greina hvaš fellur ķ žann vafasama flokk. Spurning til dęmis meš žennan pistill. Hitt er žó vķst aš žaš hefur snjóaš mikiš ķ Reykjavķk og žarf elstu menn til aš muna annaš eins, ef žeir žį muna žaš. Žetta er žó stašbundiš įstand enda vęri mikil vitleysa aš halda žvķ fram aš fannfergiš vęri eitthvaš merki um aš tekiš sé aš kólna ķ heiminum.

Snjór 1. desmber 2015

Fannfergi 1. desember 2015.

 


Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband