Emil H. Valgeirsson

11.7.2015 | 20:13

Hvernig gengur að bræða hafísinn?

Nú er bræðsluvertíð sumarsins í fullum gangi á Norðurslóðum. En hvernig gengur? Verður þetta sögulegt sumar? Mun ísbreiðan gjalda enn eitt afhroðið eða er ísbreiðan kannski eitthvað að jafna sig þriðja sumarið í röð eftir metbræðsluárið mikla 2012? Svörin munu liggja endanlega fyrir í september í lok vertíðar þegar hinn árlegi viðsnúningur hefst með lækkandi sól og kaldari dögum.

Ef staðan nú er metin er hægt að fá mismunandi niðurstöður eftir því hvernig á málin er litið. Þegar upp verður staðið í lok sumars er venjulega litið til útbreiðslu hafíssins í ferkílómetrum. Línuritið hér að neðan sýnir stöðuna þann 10. júlí miðað við fjögur síðustu ár.

Eins og sjá má þá hefur hafísútbreiðslan 2015 nú heldur dregist afturúr árunum sem eru til viðmiðunar. Litlu skiptir að útbreiðsluhámarkið í vetur hafi verið með minnsta móti í vetur enda er lítið samband þar á milli. Það er þó ekki nema á síðustu vikum sem árið 2015 tapar forystunni. Samkvæmt þessu þarf bræðslan heilmikið að taka sig á ef halda á í við keppinautana og hver veit nema hún sé akkúrat að gera það. En þetta á bara við um útbreiðslu hafíssins sem segir ekki alla söguna.

Hér að neðan hef ég tekið saman fjögur kort til samanburðar sem sýna legu og þéttleika hafíssins um svipað leyti árin 2012-2015. Þar kemur ýmislegt í ljós sem skýra málin betur.

Árið 2012 endaði sem metár í lítilli útbreiðslu þegar upp var staðið þá í sumarlok. 2013 og 2014 reyndust hinsvegar lakari bræðslusumur, talað um þau sem bataár og þar með ljóst að minnkandi líkur væru á að ísbreiðan yrði að engu á allra næstu árum eins og óttast var eftir óðabræðslusumarið 2012. Það má sjá á kortinu fyrir 2015 að útbreiðslan er vissulega mikil nú um stundir. Mestu munar um að lítið hefur hreinsast norður af Síberíu, allavega vantar þar stóra gatið sem sjá má á hinum árunum. Einnig er ennþá dálítið eftir af hafís í Hudsonflóa og vestur af Grænlandi eftir veturinn kalda þar. Segja má að bræðsluvertíðin 2015 eigi þau svæði inni því vissulega mun ísinn þar bráðna áður en sumarið er úti. En svo er þarna allmyndarlegt gisið svæði á Kyrrahafshlið ísbreiðunnar sem mikið er farið að láta á sjá ef marka má gulgræna litinn. Þar er ísinn líklegur til að eyðast mjög á næstu dögum með tilheyrandi samdrætti í útbreiðslu og mega þá árin 2013 og 2014 aldeilis fara að vara sig.

En svo er það auðvitað líka heildarrúmál ísbreiðunnar sem telur, en þá er þykkt íssins talin með. Hér að neðan eru tvö kort frá hafísdeild Dönsku veðurstofunnar sem sýnir þykkt hafísbreiðunnar árin 2014 og 2015 samkvæmt tölvulíkönum. Ef eitthvað er að marka þau er varla um nokkurn áframhaldandi bata að ræða þetta árið, nema síður sé því mjög lítið er eftir af þykkasta ísnum sem einkenndur er þarna með rauðum lit norður af heimskautaeyjum Kanada og Alaska þar sem elsti ísinn hafði safnast fyrir.

Vorið 2015 byrjaði reyndar á því að ráðast á garðinn þar sem hann er hæstur þegar óvenjuhlýir vindar blésu í norður frá Alaska og tóku að herja á þykka ísinn á þeim slóðum og brutu hann í klessu. Þynnsti ísinn norður af Síberíu fékk hins vegar meira að vera í friði framan af vori þar til nú upp á síðkastið og er því von á talsvert minnkandi útbreiðslu þar.

Norðurpóllin sjálfur mun þó væntanlega sleppa við allsherjar bráðnun eins og hingað til en líklega mun ísinn eitthvað brotna þarna upp áður sumri líkur. Það er þó aldrei að vita. Sólin hefur skinið glatt þarna síðustu daga sökum mikillar hæðar yfir Norður-Íshafinu sem stækkar bræðslupollana. Vegna eðlilegs ísreks hefur athugunarstöðin reyndar borist eilítið suður og er nú stödd 86° norður með stefnu á Austur-Grænland. Spor eru í snjónum og áhöld uppi hvort um sé að ræða jólasveininn eða forvitinn hvítan bangsa.