Žį er komiš aš hafķsnum

Eins og komiš hefur fram ķ fréttum žį er hafķsinn meš meira móti nś ķ lok sumars mišaš viš žaš sem oft hefur veriš į sama tķma hin sķšari įr. Hafķsśtbreišslan er reyndar mjög svipuš og ķ fyrra en mun meiri en hśn var fyrir tveimur įrum. Slķk tķšindi eru fréttnęm śt af fyrir sig en hvort žetta sé til marks um meirihįttar višsnśning ķ śtbreišslu hafķssins er ekki gott aš segja. Ķsinn er enn ķ mun verra įstandi en hann var undir lok sķšustu aldar, žrįtt fyrir aš tvęr sķšustu bręšsluvertķšir hafi veriš meš lakara móti mišaš viš tķmabiliš frį 2007. Hafķsśtbreišslan sveiflast talsvert į milli įra. Hśn var einstaklega lķtil metsumariš 2012, reyndar svo lķtil aš žrįtt fyrir um 60% aukningu ķssins nś, žį er enn ekki hęgt aš tala um aš ķsinn hafi nįš śtbreišslu sem žótti ešlileg fyrir 10 įrum. Hinsvegar žżšir śtkoman nś aš žaš er ólķklegra en įšur aš hafķsinn hverfi į Noršur-Ķshafi aš sumarlagi į allra nęstu įrum. Einnig sżna undanfarin tvö sumur aš hafķsbreišan getur braggast į nż eftir slęma śtreiš. Žaš viršist žvķ ekki vera um aš ręša neinn afgerandi örlagapunkt aš ręša ķ hafķsmagni eša “point of no return” upp į śtlensku. Aš minnsta kosti nįši metbręšslusumariš 2012 ekki žeim punkti. En žį er aš lķta į żmis kort og lķnurit sem ég ętla reyna aš kjafta mig ķ kringum ķ miklu mįli.

Iskort15sept_USNavy

Žannig lķtur hafķsśtbreišslan śt žann 15. september en litaskiptingin mišast viš žykkt ķssins. Kortiš er frį Naval Research Labaratory: http://www7320.nrlssc.navy.mil/hycomARC/arctic.html. Helsta aukningin mišaš viš mörg sķšustu įr er svęši ķ Austur-Sķberķuhafi žar sem finna mį žunna og gisna ķsbreišu ķ fjólublįum lit į kortinu sem nęr sušur fyrir 75°N. Ķsinn į žessu svęši gęti žó enn veriš aš hörfa og gisna žrįtt fyrir aš sólin sé verulega farin aš lękka į lofti. Einnig er talsvert mikill ķs austur af Svalbarša sem er nżlunda mišaš viš fyrri įr og gott betur. Greinilegt er aš noršanįttir hafa veriš žarna rķkjandi sem hafa hrakiš ķsinn įfram. Žaš mį žó hafa ķ huga aš ķsinn į žessum slóšum Atlantshafsmegin, er aš megninu til kominn til aš fara og į ekki afturkvęmt ķ partķiš, venjulega leišin liggur žó sušur meš Astur-Gręnlandi en žar er reyndar ekki mikiš um ķs nśna.

Svo er žaš gamli góši ķsinn į Beauforthafi noršur af vesturhluta Kanada en hann hefur žraukaš įgętlega ķ sumar. Žangaš vill gamli ķsinn leita, jafnvel eftir nokkra snśninga um ķshafiš. Aš žessu sinni bżr svęšiš vel af žeim talsverša ķs sem lifši af sumariš ķ fyrra og meira mun vęntanlega bętast ķ foršann eftir žetta sumar.
Į milli Kanadķsku heimskautaeyjanna liggur hin svokallaša noršvestur-siglingaleiš milli stóru śthafanna. Žar er allt lokaš ķ įr fyrir stór flutningaskip en noršvesturleišin er aš öllu jöfnu mun erfišari en noršausturleišin noršur fyrir Sķberķu.

En žetta er ekki allt į einn veginn žvķ aš žessu sinni er einmitt mjög stórt opiš hafsvęši noršur af Sķberķu ķ Laptev-hafi en žar nęr opiš haf noršur fyrir 85°N sem einhvern tķma hefši žótt merkilegt. Ég hef reyndar minnst į žaš ķ fyrri pistlum ķ sumar aš ķssvęšin noršur af Sķberķu hefšu komiš veik undan vetri, en žarna eru reyndar rķkjandi landįttir, öfugt viš Amerķkuhlutann žar sem ķsinn vill safnast fyrir, samanber raušu og gręnu litina į kortinu aš ofan.

Samanburšur
Žaš mį bera saman hafķsinn į milli įra meš żmsum hętti. Sum lķnurit sżna śtbreišslu, önnur flatarmįl og enn önnur rśmmįl ķsbreišunnar.

CT lįgmörk 1979-2004

Į lķnuritinu hér er žaš flatarmįliš sem ręšur en žetta er hluti myndar af vefnum Cryosphere Today. Gula lķnan er 2014 sem į nś ķ haršri barįttu viš įrin 2013 og 2009 sem voru žarna nżbśin aš nį sķnum lįgmörkum. Lįgmarkiš 2014 gęti žvķ haft betur į nęstu dögum ef lįgmark įrsins dregst į langinn. Vel kemur žarna fram hversu afgerandi 2012-lįgmarkiš var. Nokkuš bil er ķ nęstu lįgmök fyrir ofan nśverandi lįgmark en žar eru allt lįgmörk frį įrinu 2006 og fyrr, en lķnuritiš nęr aftur til įrsins 1979 (elstu įrtölin klipptust ofan af myndinni).

 

CT 13.september 1994 og 2014

Į sömu sķšu og lķnuritiš er fengiš er hęgt aš nįlgast hafķskort og bera saman hvaša tvęr dagsetningar sem er aftur til 1979. Hér hef ég kosiš aš bera saman hafķsinn žann 13. september 1994 fyrir 20 įrum (vinstra megin) viš śtbreišsuna sömu dagsetningu 2014 (til hęgri). Varla er hęgt aš hafķsinn hafi jafnaš sig enda śtbreišslan mun minni ķ įr en žarna undir lok sķšustu aldar.  

 

CT 13.september 2012 og 2014

Ef viš hinsvegar berum nśverandi lįgmark saman viš metįriš 2012 fęst önnur mynd eins og sjį mį hér aš nešan. Sumariš 2012 var einstakt og mį segja aš žaš hafi veriš į undan sinni samtķš og varla samanburšarhęft. Reyndar var žaš sama sagt um sumariš 2007 sem einnig var mikiš tķmamótaįr. Stökkin nišur į viš koma nefnilega annaš slagiš. Žess į milli er ķsinn meiri og žį tala sumir um aš hafķsinn sé aš jafna sig.

Kuldar eša eitthvaš annaš?
Žaš mį velta fyrir sér hvaš veldur meiri ķs nś en t.d. fyrir tveimur įrum. Sennilega er um einhverjar stašbundnar ašstęšur aš ręša į Noršur-Ķshafinu. Į kortinu hér aš nešan er sżndur yfirboršs-sjįvarhiti ķ heiminum sem frįvik frį mešaltali.

Sjįvarhiti 14.sept2014 Global

Almennt er sjórinn mjög hlżr į noršurhveli, bęši ķ Atlantshafi og Kyrrahafi žannig aš varla er um ręša allsherjar kólnun. Hlżr yfirboršssjór er öllu vandfundnari į sušurhveli og ekki bólar enn į žeim El Nino į Kyrrahafi sem sumir höfšu spįš aš gęti skotiš upp kollinum ķ įr, hvaš sem sķšar veršur. Hér noršur af Ķslandi er sjįvarhiti talsvert hįr. Kaldan sjó į Noršurhveli er helst aš finna noršur af Barentshafi sem tengist meiri ķs austur af Svalbarša. (http://www.esrl.noaa.gov/psd/map/clim/sst.shtml)

Žaš mį kannski frekar skoša lķnurit yfir mešalhita 2014 į pólasvęšum noršan viš 80°N til aš fį einhverja skżringu. Frostmarkiš er markaš af blįu lķnunni en kvaršinn er annars ķ Kelvin. Gręna lķnan er mešalhiti 1952-2002. (Myndin er fengin af hafķsvef dönsku vešurstofunnar http://ocean.dmi.dk/arctic/meant80n.uk.php)

DMI hitalinurit 80N

Samkvęmt žessu var töluvert minna frost į noršurslóšum fyrstu 3 mįnuši įrsins mišaš viš mešallag. Vorkoman lét hinsvegar ašeins į sér standa en žaš viršist skipta mjög miklu mįli varšandi sumarbrįšnun. Gott start gefur gęfumuninn en hinsvegar getur lęgšargangur og skżjahula lękkaš mjög mešalhitann žegar sólin er hęst į lofti seint ķ maķ og ķ jśnķ og žaš var einmitt tilfelliš ķ įr. Hįsumariš einkenndist sķšan af hęgum vindum į Noršur-Ķshafi sem žżšir lķtiš uppbrot į ķsnum og žar meš var lķtiš um vakir sem flżta fyrir brįšnun. Žegar sólin lét svo loksins almennilega sjį sig ķ įgśst var žaš eiginlega of seint žvķ žį er hśn farin aš lękka žaš mikiš į lofti aš śtgeislun hitans undir heišum heimskautahimni er farinn aš vinna į móti.

Tķmabiliš 2007-2012 į Noršur-Ķshafinu einkenndist af óvenjumikilli hafķssbrįšnun sem varš til žess aš żmsir eygšu žann möguleika aš ķsbreišan gęti svo gott sem horfiš į örfįum įrum. Jafnvel spįšu sumir žvķ fyrir nokkrum įrum aš ķsinn gęti jafnvel veriš horfinn strax nś ķ įr, sem hann hefur greinilega ekki gert. Žetta voru žó bara spįr sem sögšu til um möguleika ķ stöšunni en ekki fullyršingar um aš ķsinn myndi hverfa į örfįum įrum. Ef réttar ašstęšur koma upp nokkur sumur ķ röš t.d. eins og žęr voru sumariš 2012 eša 2007 žį gęti ķsinn veriš svo til horfinn sķšsumars eftir svona 5-7 įr. Žaš er ómögulegt aš spį fyrir um slķkt en möguleikinn ętti žó aš vera fyrir hendi.

Žaš er annars merkilegt aš įrabiliš 2007 til 2012 fer saman viš röš sólrķkra gęšasumra hér sušvestanlands en mjög misgóšs og sumarvešurs į austurhluta landsins sem og ķ Noršurhluta Evrópu. Žetta snérist viš sumariš 2013 žegar hafķsinn jókst į Noršur-Ķshafinu vegna mikils lęgšargangs. Žį skein sólin noršan- og austanlands sem og ķ Noršur-Evrópu en rigndi hér fyrir sunnan. Svipaš var uppi į teningnum ķ įr. Žarna gęti veriš eitthvaš óljóst samręmi į milli sem ég kann ekki aš skżra. Kannski er nóg aš horfa bara til Esjunnar til aš taka stöšuna ķ stóru mįlunum. Skaflinn žar hverfur varla ķ įr og gerši žaš alls ekki ķ fyrra sem voru mikil višbrigši rétt eins og bakslagiš į Noršur-Ķshafinu.

 

 


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Höskuldur Bśi Jónsson

Jamm, sveiflukennt er žaš  - en sveiflan nišur er svo mikil undanfarna įratugi aš žaš žarf ansi góšan vilja til aš halda žvķ fram aš hafķsinn sé aš jafna sig śt frį sķšustu tveimur įrum (sem mig grunar aš einhverjir muni halda fram).

Höskuldur Bśi Jónsson, 16.9.2014 kl. 08:48

2 Smįmynd: Gunnar Th. Gunnarsson

Er Höskuldur įhyggjufullur? :)

Gunnar Th. Gunnarsson, 19.9.2014 kl. 21:24

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband