Emil H. Valgeirsson

24.9.2021 | 18:37

Hafíslágmarkið nokkuð fjarri meti að þessu sinni

Eins og venjulega í september þá hefur hafísinn á norðurslóðum nú náð sínu árlega lágmarki í útbreiðslu eftir bráðnun sumarsins. Ekki verður sagt að lágmarkið í ár sæti einhverjum tíðindum nema þá helst hversu miklu munar frá árinu í fyrra þegar lágmarkið var það næst lægsta frá upphafi mælinga. Þannig mældist minnsta útbeiðslan í fyrra 3.824 þús km2 en nú í ár þann 16. september mældist hún 4.724 þús km2 sem er munur upp á akkúrat 900 þús km2, samkvæmt tölum Bandarísku hafísmiðstöðvarinnar NSIDC. Eitthvað lengra er síðan í metið frá 2012 þegar útbreiðslan þá um haustið fór niður í 3.387 þús km2.

Sé miðað við öll ár frá upphafi nákvæmra mælinga árið 1979 endaði lágmarkið í ár einungis í 12. sæti. Hafa má þó í huga að öll árin fyrir 2007 mældist útbreiðslan meiri, og stundum töluvert meiri, sérstaklega eftir því sem við förum lengra aftur í tímann. Fyrir aldamótin 2000 fór lágmarksútbreiðslan yfirleitt ekki undir 6000 þús km2 og á níunda áratug síðustu aldar var lágmarkið að dóla sér í kringum 7000 þús km2, þannig að töluvert er í hafísmagn fyrri og kaldari tíma.

Þessi hafísútbreiðsla þarf þó ekkert að vera merki um að eitthvað bakslag sé í vændum enda spila veðuraðstæður mikið inn í þegar einstök ár eru skoðuð. Þeir miklu hitar sem víða gerðu vart við sig á meginlöndum Ameríku og Evrópu í sumar, að ógleymdu Norður- og Austurlandi, náðu hreinlega ekki alla leið norður. Eða eins og kannski má segja, þá héldu kuldapollarnir á Norður-Íshafinu sig heimafyrir að mestu með tilheyrandi sólarleysi.

En svo má líka hafa í huga að útbreiðslan segir ekki allt. Heildarrúmál ísbreiðunnar er álíka lítil og verið hefur undanfarin ár og gamli þykki ísinn sem áður þakti stóran hluta ísbreiðunnar er að mestu horfinn. Ísinn er því að yngjast og þynnast og í samræmi við það hefur verið gefið út að hlutfall þunns 1. árs íss sé meira en áður hefur mælst. Hafísinn mun því áfram verða viðkvæmur fyrir skakkaföllum sumarlagi – en þá við annarskonar veðuraðstæður og voru nú í sumar.