Straumar og stefnur ķ hafķsnum

Aš žessu sinni ętla ég aš žykjast vita heilmikiš um hafsstrauma og hafķsa. Ég lęt žó bara yfirboršsžekkingu mķna duga enda veršur hér ekki kafaš mjög djśpt, einungis hugaš aš yfirboršinu. Į veturna er alltaf stutt ķ hafķsinn sem flżtur um į hafinu noršvestur af landinu og af og til minnir hann į sig meš nęrveru sinni eins og geršist nśna ķ janśar. Viš sem bśum hér į mörkum hins byggilega heims eigum nefnilega allt okkar undir žvķ aš hlżir vindar og hafstraumar śr sušri haldi kaldari sjónum ķ skefjum og žar meš hafķsnum.

Hafstraumarnir sjįlfir eru reyndar nokkuš stöšugt fyrirbęri, einskonar brautir ķ hafinu sem sjórinn streymir um įn mikilla tilbrigša. Vindarnir sem blįsa į yfirboršinu eru hinsvegar öllu óstżrilįtari og geta orsakaš allskonar afbrigšilegheit ķ vešri langtķmum saman. Hér viš land geta vindarnir sķšan haft örlagarķk įhrif į hafķsinn og beint honum frį sinni hefšbundnu leiš og ķ framhaldinu hlašist upp noršur af landinu og komist ķ straumana sem hringa sig um landiš.

Hafsstraumar_NA
Myndin er aš grunni til fengin af vefnum Cryosphere Today og sżnir śtbreišslu hafķssins žann 16. febrśar. Ofan į myndina hef ég bętt viš pķlum sem sżna į nokkuš einfaldašan hįtt hvernig hlżir og kaldir hafstraumar leika um hafsvęšiš. Hlżsjórinn śr sušri er ęttašur śr Golfstraumnum og sést vel hversu įhrifarķkur žessi sušlęgi straumur er til aš halda hafinu ķslausu allt noršur fyrir Svalbarša og lengst inn ķ Barentshaf. Greinilegt er samt aš žaš er sögulega séš mjög lķtiš hafķsmagn nśna į svęšinu almennt og lķtil hętta į aš meirihįttar hafķsįr sé ķ vęndum hér į landi.

Ef skošaš er hvernig samspili kaldra og heitra strauma er hįttaš hér ķ noršurhöfum, er greinilegt aš žaš er nokkurskonar hęgri umferš ķ gangi. Heiti meginstraumurinn liggur noršur meš Noregsströndum en kaldi pólstraumurinn śr Noršur-ķshafinu rennur sušur meš austurströnd Gręnlands. Žar į milli blandast žessir straumar meš rangsęlis snśningum į opnu hafinu eins og į hringtorgum, einkum milli Ķslands og Svalbarša. Hinsvegar er žaš svo aš ķ kringum eyjar og mešfram landssvęšum viršist žaš vera reglan aš heitu straumarnir fara vestur fyrir og streymi noršur meš vesturströndum į mešan köldu straumarnir fara austur fyrir.

Į Ķslandi er vesturströndin nįnast alltaf laus viš hafķs ef undan er skilinn Vestfjaršakjįlkinn. Hafķsinn kemur hér helst upp aš landinu ef sušvestlęgir vindar hrekja hafķs śr Austur-Gręnlandsstraumnum žannig aš hann safnast fyrir noršur- eša noršvestur af landinu. Ķ mestu hafķsįrunum kemur hann žó gjarnan śr noršri ef ķsframboš žašan er nęgilegt. Ķ framhaldinu getur hann borist meš strandstraumnum austur meš landinu og jafnvel vestur eftir sušurströndinni ķ hinum allra verstu įrum. Žaš žarf sķšan hįlfgert ķsaldarįstand til aš hafķsinn nįi inn ķ Faxaflóa. Žaš geršist žó įriš 1695 og žótti meš ólķkindum.

Sambęrilegt įstand er viš Svalbarša. Hlżr sušlęgur straumur heldur hafinu vestur af Svalbarša oftast ķslausu jafnvel um hįvetur. Köldu straumarnir bera hafķsinn upp aš austurströndunum og žašan getur hann borist sušur fyrir eyjar og noršur eftir vesturströndinni meš strandstraumum. Į Gręnlandi er žaš einnig austurströndin sem fęr aš kenna į hafķsnum enda er žar mjög hrjóstrugt. Ķsinn nęr sķfellt lengra til sušurs eftir žvķ sem lķšur į veturinn en žaš er ekki fyrr en um voriš sem hann kemst almennilega sušur fyrir Hvarf og eitthvaš noršureftir vesturströndinni žar sem byggšin į Gręnlandi er blómlegust.

Ef jöršin snerist ķ hina įttina

Straumar og stefnur lofti og sjó rįšast mikiš af snśningi jaršar. Žaš mį žvķ velta fyrir sér hvernig įstandiš vęri hér į Noršur-Atlantshafi ef jöršin snerist öfugan hring um sjįlfa sig mišaš viš žaš sem ešlilegt er. Sušlęgu hafstraumarnir myndu žį sennilegas leika um strendur Gręnlands žar sem vęru barrskógar og blómlegar byggšir į mešan köldu hafstraumarnir noršur śr ķshafinu kęmu upp aš Noregsströndum meš žeim afleišingum aš Skandinavķa vęri hugsanlega hulin jökli og haršneskju - sem reyndar er ekkert ólķkt žvķ įstandi sem veriš hefur žar undanfarnar vikur.

Gręnland Sušuroddi

Hér er sušuroddi Gręnlands ķ dag fimmtudaginn 18. október. Žarna sést hvernig hafķsinn į austurströndinni er rétt farinn aš gęgjast vestur fyrir horniš. Einnig sést žarna hversu snjólétt er į Vestur-Gręnlandi um žessar mundir. Terra/MODIS gervitunglamynd


« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Arnar Pįlsson

Takk fyrir góšan pistil.

Mér fannst sérstaklega athyglisvert aš heyra um snśningstefnu jaršar og įhrif hennar į loft og hafstrauma.

Arnar Pįlsson, 22.2.2010 kl. 09:18

2 Smįmynd: Emil Hannes Valgeirsson

Ég vona lķka aš žetta sé rétt hjį mér. En ég hef lķka lesiš um aš hafķs hreyfist įfram og til hęgri mišaš vindstefnu. Žannig aš ķ sunnanįtt žį hrekst ķs til noršausturs. Žess vegna er sušvestan-įttin lķka óhagstęš hafķsįtt žvķ hśn hreyfir ķsinn til austurs frį Gręnlandssundi.

Emil Hannes Valgeirsson, 22.2.2010 kl. 12:45

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband