Einstök hlýindi á Norðurhveli í ár

Það er nokkuð ljóst að árið í ár verður ekkert sérstaklega hlýtt hér á Íslandi eins og ég tók fyrir í síðustu færslu og kannski ekki heldur í okkar allra næsta nágrenni. Það sama er ekki hægt að segja almennt annarsstaðar á jörðinni enda stefnir í að árið 2015 verði afgerandi það hlýjasta á jörðinni frá upphafi veðurathugana á 19. öld.

Eins og yfirleitt þegar ný árshitamet eru sett á jörðinni er það hið hlýja El Nino ástand í Kyrrahafinu sem hjálpar til sem einmitt er með öflugasta móti að þessu sinni. Þessi methlýindi skiptast ekki jafnt niður á Norður- og Suðurhvel eins og sést á súluritunum hér að neðan frá Bresku HadCRUT gagnaröðinni. Á Suðurhveli er árið álíka hlýtt og var 1998 þegar síðasti stóri El Nino var við lýði en þá voru áhrifin meiri á Suðurhveli en hér norðanmegin. Að þessu sinni er það hinsvegar Norðurhvelið sem slær öll met með afgerandi hætti en fyrstu 9 mánuði ársins 2015 er hitinn næstum heilli gráðu (0,94°C) yfir meðalhita sem miðast við árin 1961-1990. Hnattrænn meðalhiti ársins er hins vegar 0,7°c yfir meðallagi sama tímabils skv. HadCRUT sem einnig er algert met eins og sést á neðsta súluritinu.

Til að gefa hugmynd af því hvernig hlýindin hafa skipst niður á jörðina kemur hér að neðan kort frá NASA sem sýnir frávik frá meðalhita mánuðina apríl-júní 2015. Við sjáum dálítinn kuldapoll hér suður og vestur af Íslandi sem við fundum vel fyrir fyrri part árs. Suðurskautslandið er einnig frekar kalt sem dregur meðalhita Suðurhvels niður. Annars eru þetta hlýindi meira og minna um alla jörð. El Nino sést þarna við miðbaugssvæði Kyrrahafsins en öflugustu hitafrávikin eru á nokkrum blettum á Norðurhveli.

 

Hitinn í sögulegu samhengi

Auðvitað eru alltaf uppi heilmiklar diskúteríngar hvernig þetta hlýja ár kemur út í sögulegu samhengi. Það er vitað að hlýtt var á jörðinni fyrir nokkrum árþúsundum eftir lok síðasta jökulskeiðs. Það er t.d. vitað að jöklar á Íslandi voru miklu minni fyrir 6-8 þúsund árum og fóru smám saman stækkandi þar til þeir urðu stærstir á litlu-ísöldinni sem endaði snögglega um 1900. Á Grænlandi var einnig hlýtt áður fyrr þótt jökullinn þar hafi haldið stærð sinni að mestu.
En til að meta núverandi hnattræn hlýindi í samanburði við síðustu árþúsundir þá dugar ekki bara að bora niður í Grænlandsjökul eða Suðurskautsjökulinn enda sýnir slíkt einungis hitafarssögu á viðkomandi jökulsvæðum. Sterkar vísbendingar eru uppi um að hlýindin sem hér voru á öldunum kringum 1.000 hafi ekki verið hnattræn enda fór það tímabil saman við langvarandi tímabil á Kyrrahafinu sem einkenndist af köldu La Nina ástandi (öfugt ástand og er uppi nú í ár.) Á litlu ísöldinni var hinsvegar tilhneiging til hlýs El Nino ástands á Kyrrahafinu (sambærilegt ástand og nú er) þótt almennt hafi verið kaldara á jörðinni þá en er á vorum tímum.
Sjá hér til dæmis: "Our results implicate the prevalence of an El Niño-like mean state during the LIA [Litle Ice Age] and a La Niña-like mean state during the MWP [Medieval Warm Period] and the RWP [Roman Warm Period]." (Climatescience.com)

Af því sögðu er best að enda á línuritinu hér að neðan sem sýnir áætlaða hitaþróun jarðarinnar frá lokum síðustu ísaldar. Eins og kemur fram er blái ferillinn úr rannsókn Marcott og félaga þar sem tekin voru saman ýmis gögn víðsvegar um jörðina. Rauði ferillinn er viðbót út frá beinum hitamælingum samkvæmt HadCRUT frá lokum 19. aldar til okkar tíma. Viðmiðunartímabilið er sem fyrr árin 1960-1990. Þótt auðvitað sé óvissa í þessu (ljósu svæðin) þá er ekki annað að sjá á þessu að hiti jarðar sé nokkuð ákveðið að fara fram úr hlýjasta skeiði fyrri árþúsunda. Svo má nefna að talan fyrir það sem af er ári 2015 er +0,7°C sem væri nokkuð fyrir ofan skala. (Nánar um myndina hér: The end of Holocene)