Hafísstaðan á pólunum

Samkvæmt venju nú í seinni hluta september fer ég yfir hafísstöðuna í máli og myndum en árlegt hafíslágmark er nú að baki á Norður-Íshafinu enda sólin farin að lækka mjög á lofti þar norðurfrá og brátt mun allt frjósa á ný. Að lokum mun ég snúa mér aðeins að Suðurhvelinu þar sem sitthvað er að gerast.

Þannig lítur Norður-Íshafið út að lokinni sumarbráðnun, samkvæmt korti útgefnu af Háskólanum í Bremen. Ísinn hefur hörfað langt frá ströndum Alaska og austur-Síberíu og bæði norðvestur- og norðaustur-strandleiðirnar færar. Þetta hefur verið nokkuð dæmigerð staða í sumarlok síðustu ára, en sennilega er ísinn minni en venjulega við Kanadísku heimskautaeyjarnar enda alls ekki árvisst að siglingaleiðin opnist þar svona rækilega.

En þá er komið að samanburði við síðustu ár með línuritinu hér að neðan sem ég vann upp úr tölum frá Bandarísku snjó- og hafísmiðstöðinni (NSIDC).

Við sjáum hér hvernig lágmarksútbreiðslan hefur þróast frá árinu 2000. Greinilega hefur hafísinn minnkað frá upphafi tímabilsins. Úr því að vera kringum 6 milljón ferkílómetrar og niður í svona 4,5 m.km2 að jafnaði. Þetta gerist þó ekki jafnt og þétt og reyndar ekki hægt að tala um einhverja sérstaka þróun frá árinu 2007 sem var tímamótaár og vakti upp vangaveldur um að stutt gæti verið í allsherjarhrun ísbreiðunnar. Ísinn jafnaði sig þó eitthvað á ný uns nýtt og mjög afgerandi metlágmark leit dagsins ljós árið 2012 og þótti síður en svo gæfulegt. En ísinn jafnaði sig aftur og hafa lágmörkin verið upp og ofan síðan og ekki ógnað metinu. Að þessu sinni varð lágmarkið það 6. lægsta sem vitað er um, en það munar reyndar mjög litlu á því og árunum 2007, 2016 og 2019 sem eru í 3-5. sæti.

Til að átta sig aðeins á árstíðastöðunni þá kemur hér línurit frá NSIDC sem sýnir í einskonar spagettíflækju öll árin frá upphafi nákvæmra mælinga árið 1979.

Árið 2023 er dregið sérstaklega fram þarna með smá fikti í mér, en það má taka fram að öll árin eftir 2001 eru með lágmarksútbreiðslu undir 6 millj.km2. Þarna sést að vetrarútbreiðsla ársins 2023 var með allra lægsta móti en gaf eftir í samkeppninni á vormánuðum og endar sem fyrr segir með 6. lægstu útbreiðsluna. Doppótta línan er 2012 og spurning hversu lengi það lágmarksmet mun standa.

En þótt metin láti á sér standa á Norðurhveli þá er alls ekki sömu sögu að segja á Suðurhveli og læt ég samskonar spagettímáltíð segja þá sögu:

Þarna á Suðurhveli er greinilega eitthvað óvenjulegt að gerast. Við sjáum að þar er vetrarhámark að baki (væntanlega) og árið 2023 sker sig rækilega frá öðrum árum hvað útbreiðslu varðar. Árið byrjað með heldur minni hafís en áður hafði mælst og setti nýtt lágmarksmet, en fyrra met var þá reyndar aðeins ársgamalt. Árið missti forystuna seint í mars en frá maímánuði var nýmyndun vetraríss öllu hægari en áður hefur sést og endar í hámarki sem er í algeru lágmarki.

Hvað gerist á næstu misserum á pólunum, miðað við fyrri ár, vitum við ekki og allra síst ég. Þetta með suðurskautið er sérstakt og gerist á sama tíma og óvenju hár yfirborðshiti mælist í Norður-Atlantshafi og heitur El Ninjo er að ná sér á strik í Kyrrahafinu. Kannski mun Norður-Íshafið einnig finna fyrir þessum óvenjulegheitum um síðir, eða alls ekki. Látum það bara koma í ljós.

Sjá nánar hér þaðan sem upplýsingar línurit og tölur eru fengnar: https://nsidc.org/arcticseaicenews/