2.1.2023 | 15:21
Reykjavķkurhiti 2022 ķ sśluriti
Hitafar ķ Reykjavķk var nokkuš upp og ofan į įrinu 2022 sem er ķ sjįlfu sér ekkert óvenjulegt en helst eru žaš sķšustu tveir mįnuširnir sem skera sig meira śr en ašrir, eins og sjį mį į mešfylgjandi sśluriti sem ég hef föndraš saman og sżnir sżnir hitafar mįnašanna. Blįu sślurnar standa fyrir mešalhita įranna 1991-2020, sem nś telst vera opinbert višmišunartķmabil, en raušleitu sślurnar standa fyrir hiš nżlišna įr.
Žarna mį sjį aš įriš hófst į sęmilega hlżjum janśar en sķšan tók viš kaldur og illvišrasamur febrśar sem auk žess einkenndist af erfišum snjóžyngslum ķ borginni. Svo kom mars meš įgętis hlżindum en žeim fylgdi reyndar metśrkoma fyrir marsmįnuš ķ borginni. Įfram var fremur hlżtt śt voriš en um mišjan jśnķ kįrnaši gamaniš žvķ sumarhitar nįšu sér varla į strik fyrr en komiš var fram ķ september, sem endaši frekar hlżr. Októberhitinn var alveg ķ mešallagi, en žį tók viš afskaplega hlżr og žęgilegur nóvember sem meira aš segja var ögn hlżrri en október. Góšvišri hélt įfram ķ desember en um žann 10. hófst žessi óvenjulegi kuldakafli sem hélst śt įriš samhliša hįum loftžrżstingi og sólbjartri tķš sem sló śt fyrri desembersólarmet ķ žessum annars dimma mįnuši. Žaš er kannski ekki bśiš aš gefa žaš śt opinberlega en svo viršist sem žetta hafi veriš kaldasti desember ķ Reykjavķk sķšan 1916, sem var jafn kaldur meš mešalhita upp į -3,9 stig. Snjórinn lét hins vegar ekki sjį sig ķ borginni žetta haustiš fyrr en föstudagskvöldiš 17. desember og hélst meš višbótum śt įriš.
Žessi kaldi desember er merkilegur žvķ hann sżnir aš enn getur oršiš mjög kalt hér į landi žrįtt fyrir hlżrra vešurfar į žessari öld. Mišaš viš ašra almanaksmįnuši žį mį finna sambęrilega eša ögn kaldari mįnuši žegar kaldast var į seinni hluta sķšustu aldar, eins og janśar og febrśar 1979 og svo janśar 1984. Desember 1973 var fram aš žessu kaldasti desember į seinni įratugum en mešalhitinn var žį (-3,7 °C).
Svo er žaš įrshitinn. Hann var, žrįtt fyrir žennan kalda desember, ķ mešallagi mišaš viš višmišunartķmabiliš 1991-2020 eša 5,1 stig, eftir žvķ sem ég fę śt. Žetta er vissulega eitthvaš kaldara mišaš viš hitann žaš sem af er öldinni, en sögulega séš bara nokkuš gott og į sömu slóšum og žegar hlżjast var į sķšustu öld - sem elstu borgarar ęttu aš muna įgętlega.
- - -
Höfundur žessarar bloggfęrslu er įhugamašur um vešurfar og er sjįlfmenntašur heimilisvešurfręšingur (hvaš sem žaš žżšir).
Vešur | Breytt s.d. kl. 15:55 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (0)
24.9.2022 | 16:53
Hafķslįgmark įrsins sętir litlum tķšindum
September er sį mįnušur įrsins sem hafķs į Noršurslóšum er minnstur yfir įriš. Žį lżkur sumarbrįšnun og nżr ķs fer aš myndast. Lįgmarkiš aš žessu sinni ber ekki žess merki aš ķsinn sé ķ žaš krķtķsku įstandi aš ķslaust Noršur-Ķshaf ķ sumarlok sé ķ sjónmįli į nęstu įrum. Vissulega voru uppi vangaveltur į sķnum tķma um aš slķkt gęti veriš yfirvofandi eša ętti jafnvel žegar aš hafa gerst. Žęr spįr, eša hvaš sem mętti kalla žęr, litušust af žeirri miklu brįšnum og hnignun ķsbreišunnar sem įtti sér sér staš einstök sumur. Fyrst sumariš 2007 og svo 2012 en žaš sumar į enn metiš ķ lįgmarksśtbreišslu ķ sumarlok. Žess į milli hefur įstandiš vera upp og ofan en žó žannig aš öll įrin eftir 2007 hefur ķsinn veriš minni ķ lok sumars en öll įrin žar į undan svo langt sem menn žekkja. Aš minnsta kosti frį įrinu 1979 žegar nįkvęmar gervihnattamęlingar hófust og lķklegast mun lengur.Hafķslįgmark įrsins var aš žessu sinni 4,68 milljón ferkķlómetrar sem er ķ 12. sęti yfir lęgstu lįgmörk sem męld hafa veriš. Žetta er lķtiš eitt minna en ķ fyrra, 2021, og į svipušum nótum og lįgmörkin 2008, 2010, 2017 og 2018. Sem fyrr segir į įriš 2012 lįgmarksmetiš (3,39 millj.km2) ķ öšru sęti er įriš 2020 (3,82 millj.km2). Į lķnuritinu sést hversu ķsinn hefur minnkaš heilt yfir frį žvķ um aldamótin. Ašallega žó fram til įrsins metįrsins 2012 en eftir žaš er ekki um mikla žróun aš ręša. Til aš fį samanburš viš tķmann fyrir aldamót set ég inn rauša lķnu sem sżnir mešallįgmark įranna 1979-2010 skv. NSIDC.
Į mynd af ķsbreišunni, sem unnir er af Hįskólanum ķ Bremen, lķtur hafķslįgmarkiš 2022 nokkuš hefšbundiš śt. Ķsinn hefur hörfaš vel frį ströndum Sķberķu og Alaska og eru stór opin svęši žar. Į Svalbarša var sumariš hlżtt og žar hefur ķsinn hörfaš vel frį noršurströndum. Siglingaleišin noršur fyrir Sķberķu, noršausturleišin, viršist greišfęr en meiri tķšindum sętir aš noršvesturleišin ķ gegnum Kanadķsku heimskautaeyjarnar er einnig galopin um hin breišustu sund en ekki bara gegnum žröngu krókaleišina sunnar sem Amundsen sigldi um fyrstu manna įrin 1903-1906.
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 17:00 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (0)
7.4.2022 | 20:48
Hvernig kemur Esjan undan vetri?
Samkvęmt rótgróinni venju er komiš aš hinum įrlega samanburši į snjóalögum ķ Esju sem felst ķ žvķ aš taka mynd af Esjunni žegar skyggni leyfir fyrstu dagana ķ aprķl og bera saman viš sambęrilegar myndir fyrri įra. Frį žvķ įriš 2013 hafa Esjuskaflar séšir frį borginni veriš nokkuš lķfseigir og haldiš velli öll įrin nema įriš 2019. Hinsvegar hurfu allir skaflar fyrsta įratug žessarar aldar og er žaš lengsta slķka tķmabil sem vitaš er um. Ekki er žó mikill munur į hitastigi tveggja fyrstu įratuganna en auk hitans žį hafa śrkomusamir vetur og sólarlķtil sumur sķn įhrif.
Aš žessu sinni var veturinn óvenju śrkomusamur ķ Reykjavķk og reyndar sį śrkomumesti sem męlst hefur. Žótt sś śrkoma hafi falliš į żmsu formi žį upplifšu borgarbśar óvenju mikinn snjó og erfiša fęrš seinni hluta vetrar. Esjan fer ekki varhluta af žessu žvķ skaflar eru žar nokkuš öflugir ķ bland viš fķnlegri leifar snjókomu sem féll nś fyrir nokkrum dögum samhliša žvķ er kólna tók ķ vešri eftir įgętis hlżindi og rigningar undir lok marsmįnašar. Hvort snjórinn hverfi aš žessu sinni kallar į nokkur spurningarmerki aš venju. Ekki hvarf snjórinn alveg ķ fyrra žrįtt fyrir tiltölulega lķtinn snjó į sama tķma og žvķ ekki viš miklu aš bśast ķ įr. Sumariš var lķka ansi lengi aš nį sér į strik ķ fyrra en žaš gengur ekki ef allir skaflar eiga aš brįšna alveg.
Aš žessu sinni birti ég myndir sķšustu 10 įra. Serķan nęr hinsvegar aftur til 2006 og eru allar myndirnar geymdar ķ Esju-myndalbśmi hér https://emilhannes.blog.is/album/esja_i_april/
Vķsindi og fręši | Breytt 8.4.2022 kl. 09:40 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (0)
19.12.2021 | 11:51
Skuršpunktabókin
Hvernig er umhorfs nįkvęmlega į 65,0000°N og 18,0000°W, eša į öllum žeim 23 stöšum hér į landi, žar sem lengdar- og breiddarbaugar skerast? Allt um žaš ķ žessari óvenjulegu bók Skuršpunktar, sem sjįlfur bloggarinn į žessari sķšu tók saman og gaf śt fyrr į žessu įri.
Um Ķsland liggja ellefu lengdarbaugar og žrķr breiddarbaugar innan strandlengjunnar. Viš gerš bókarinnar var lagst ķ mikil og miserfiš feršalög til aš heimsękja alla žessa skuršpunkta en umhverfi žeirra gefur vissan žverskurš af landinu og nįttśrufari žess. Sį fyrsti var heimsóttur sumariš 2013 en verkefniš tók nokkur įr og var sį sķšasti heimsóttur sumariš 2020. Staširnir eru aušvitaš misašgengilegir en kannski ekki allir tilkomumiklir śt frį hefšbundnum skilgreiningum. Žeir fį žó hér sinn sess sem fulltrśar hinnar almennu nįttśru sem įvallt er merkileg į sinn hįtt. Sjón er sögu rķkari! Bókin er fįanleg ķ flestum betri bókabśšum.
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 12:26 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (0)
24.9.2021 | 18:37
Hafķslįgmarkiš nokkuš fjarri meti aš žessu sinni
Eins og venjulega ķ september žį hefur hafķsinn į noršurslóšum nś nįš sķnu įrlega lįgmarki ķ śtbreišslu eftir brįšnun sumarsins. Ekki veršur sagt aš lįgmarkiš ķ įr sęti einhverjum tķšindum nema žį helst hversu miklu munar frį įrinu ķ fyrra žegar lįgmarkiš var žaš nęst lęgsta frį upphafi męlinga. Žannig męldist minnsta śtbeišslan ķ fyrra 3.824 žśs km2 en nś ķ įr žann 16. september męldist hśn 4.724 žśs km2 sem er munur upp į akkśrat 900 žśs km2, samkvęmt tölum Bandarķsku hafķsmišstöšvarinnar NSIDC. Eitthvaš lengra er sķšan ķ metiš frį 2012 žegar śtbreišslan žį um haustiš fór nišur ķ 3.387 žśs km2.
Sé mišaš viš öll įr frį upphafi nįkvęmra męlinga įriš 1979 endaši lįgmarkiš ķ įr einungis ķ 12. sęti. Hafa mį žó ķ huga aš öll įrin fyrir 2007 męldist śtbreišslan meiri, og stundum töluvert meiri, sérstaklega eftir žvķ sem viš förum lengra aftur ķ tķmann. Fyrir aldamótin 2000 fór lįgmarksśtbreišslan yfirleitt ekki undir 6000 žśs km2 og į nķunda įratug sķšustu aldar var lįgmarkiš aš dóla sér ķ kringum 7000 žśs km2, žannig aš töluvert er ķ hafķsmagn fyrri og kaldari tķma.
Žessi hafķsśtbreišsla žarf žó ekkert aš vera merki um aš eitthvaš bakslag sé ķ vęndum enda spila vešurašstęšur mikiš inn ķ žegar einstök įr eru skošuš. Žeir miklu hitar sem vķša geršu vart viš sig į meginlöndum Amerķku og Evrópu ķ sumar, aš ógleymdu Noršur- og Austurlandi, nįšu hreinlega ekki alla leiš noršur. Eša eins og kannski mį segja, žį héldu kuldapollarnir į Noršur-Ķshafinu sig heimafyrir aš mestu meš tilheyrandi sólarleysi.
En svo mį lķka hafa ķ huga aš śtbreišslan segir ekki allt. Heildarrśmįl ķsbreišunnar er įlķka lķtil og veriš hefur undanfarin įr og gamli žykki ķsinn sem įšur žakti stóran hluta ķsbreišunnar er aš mestu horfinn. Ķsinn er žvķ aš yngjast og žynnast og ķ samręmi viš žaš hefur veriš gefiš śt aš hlutfall žunns 1. įrs ķss sé meira en įšur hefur męlst. Hafķsinn mun žvķ įfram verša viškvęmur fyrir skakkaföllum sumarlagi en žį viš annarskonar vešurašstęšur og voru nś ķ sumar.
Sjį einnig:
NSIDC: http://nsidc.org/arcticseaicenews/
Hafķs | Breytt 25.9.2021 kl. 16:19 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (2)
9.4.2021 | 22:37
Hvernig kemur Esjan undan vetri?
Samkvęmt rótgróinni venju er komiš aš hinum įrlega samanburši į snjóalögum ķ Esju sem felst ķ žvķ aš taka mynd af Esjunni žegar skyggni leyfir fyrstu dagana ķ aprķl og bera saman viš sambęrilegar myndir fyrri įra. Fyrsta myndin var tekin įriš 2006 og eru myndirnar žvķ oršnar allnokkrar og koma hér ķ öfugri tķmaröš.
Frį žvķ įriš 2013 hafa Esjuskaflar séš frį borginni vera nokkuš lķfseigir og haldiš velli öll įrin nema įriš 2019. Hinsvegar hurfu allir skaflar fyrsta įratug žessarar aldar og er žaš lengsta slķka tķmabil sem vitaš er um. Ekki er žó mikill munur į hitastigi tveggja fyrstu įratuganna en auk hitans žį hafa śrkomusamir vetur og sólarlķtil sumur sķn įhrif.
Aš žessu sinni var veturinn óvenju snjóléttur ķ borginni og ber Esjan žess greinileg merki. Voriš lętur hins vegar bķša eftir sér. Talsveršir kuldar hafa veriš sķšustu daga meš tilheyrandi snjókomu sem aprķlsólin hefur įtt fullt ķ fangi meš aš bręša. Henni hafši žó oršiš nokkuš vel įgengt daginn sem aprķlmynd įrsins var tekin og ekki annaš aš sjį en aš ķ grunninn séu Esjuskaflar meš minna móti mišaš viš flest önnur įr. Žaš skal žó tekiš fram aš snjóaš hefur ķ Esju eftir aš myndin var tekin og į sjįlfsagt eftir aš gera žaš nokkrum sinnum aftur, įšur en sumariš gengur endanlega ķ garš. Žaš breytir žó ekki žvķ aš Esjan er snjólétt og ętti ķ venjulegu sumri aš eiga įgętis möguleika į aš hreinsa af sér allan snjó fyrir haustiš.
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 22:39 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (1)
6.4.2021 | 21:51
Skuršpunktar - žar sem lengdar- og breiddarbaugar skerast į Ķslandi
Eitt er aš fį skrķtnar hugmyndir og annaš er aš framkvęma žęr. Og žegar bśiš er aš framkvęma žęr, er sķšasta įskorunin eftir sem aš gera eitthvaš śr öllu saman til aš festa verkiš ķ sessi svo ašrir geti furšaš sig į tiltękinu. Kannski į žetta viš um uppįtęki mitt sem var aš eltast viš žį staši į landinu žar sem lengdar- og breiddarbaugar skerast ķ heilum og óskiptum tölum - eša Skuršpunkta eins og ég kalla žessa staši sem eru alls 23 hér į landi innan strandlengjunnar.
Eins og gefur aš skilja köllušu žessir skuršpunktaleišangrar į mikil feršalög og göngur enda liggja staširnir afar misvel aš vegakerfi landsins. Ég var reyndar ekkert aš flżta mér um of ķ žessu verkefni. Heimsótti fyrstu punktana sumariš 2013 og klįraši žann sķšasta į Sprengisandi sumariš 2019, en žašan er einmitt myndin hér aš ofan.
Įšur en hafist var handa hafši ég undirbśiš mig vel, kynnt mér stašina sem best ég mįtti og lįtiš śtbśa gulan ferning 40x40cm aš stęrš sem hęgt vęri aš taka ķ sundur meš einföldum hętti og fella ofan ķ bakpoka. Guli ferningurinn var žannig notašur til aš afmarka skuršpunktinn į hverjum staš en var um leiš einskonar rammi utan um sjįlfa skuršpunktamyndina sem tekin er nišur į jöršina, samanber žessar tvęr myndir sem teknar eru nįkvęmlega 65,0000°N/19,0000°W og 66,0000°N/17,0000°W.
Meš žessu fęst įgętis kerfisbundinn žverskuršur af landinu, jafnt grónu landi sem og hinum tilkomumiklu aušnum landsins, en svo vill reyndar til aš engin skuršpunktanna lendir į jökli.
Margt er aušvitaš hęgt aš segja um stašina og öll feršalögin og žaš hefur vissulega veriš gert. Mér hlotnašist til dęmis sį heišur aš fį heilsķšuvištal ķ sjįlfu Morgunblaši allra landsmanna žann 31. mars sķšastlišinn. Tilefniš var ekki bara verkefniš sem slķkt, heldur lķka śtkoma bókarinnar Skuršpunktar sem ég setti saman en žar eru punktarnir teknir fyrir einn af öšrum ķ mįli og myndum - og aušvitaš kortum. Allt heilmikiš verk sem skżrir aš hluta hversu lķtiš hefur veriš um bloggfęrslur hjį mér undanfarin misseri. Jafnvel ķ mišjum eldsumbrotum!
Ekki nóg meš žaš žvķ nśna stendur einmitt yfir sżning ķ Gallery Grįsteini į Skólavöršustķg 4, žar sem öllum myndunum er rašaš saman ķ žeirri röš sem žeir koma fyrir ķ landinu. Fyrst um sinna er bókin einungis fįanleg į sżningunni en dettur vęntanlega inn ķ bókabśšir fljótlega. Žar meš ętti ég aš vera bśinn aš gera sęmilega śr öllu saman og festa verkiš ķ sessi svo ašrir geti furšaš sig į tiltękinu, en kannski ekki sķšur fengiš splunkunżja og raunsęja sżn į landiš okkar. Sjón er sögu rķkari, svo mašur bregši fyrir sig auglżsingamįli.
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 21:53 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (1)
21.9.2020 | 16:34
Lang-nęstminnsti hafķs ķ noršri aš loknu sumri
Žetta er kannski ekki vel oršuš fyrirsögn en hśn segir žó žaš sem segja žarf. Sumarbrįšnun hafķssins į Noršur-Ķshafinu var óvenju mikil aš žessu sinni sem skilaši sér ķ nęst minnstu śtbreišslu hafķssins, nś žegar hinu įrlega hafķslįgmarki er nįš. Žaš var einungis į įrinu 2012 sem minni hafķs męldist aš loknu sumri en žaš įr var alveg einstakt žegar kemur aš hafķsbrįšnun. Ekkert hafķslįgmark hefur komist nįlęgt žvķ aš jafnast į viš žaš įr nema žį helst įriš ķ įr sem tekur sér rękilega stöšu sem nęst lęgsta lįgmarkiš. Kortiš hér aš nešan sżnir lįgmarksśtbreišslu ķssins žann 13. september en til višmišunar hef ég dregiš lķnu um lįgmarkiš 2012.
Hafķsinn nś er óvenju lķtill į žeirri hliš sem snżr aš Atlantshafinu og ekki hefur įšur veriš lengra ķ hafķsinn frį ströndum Sķberķu. Žarna hafa rķkjandi vindar haft sķn įhrif ķ sumar og spila hitabylgjur ķ Sķberķu snemma sumars žar inn ķ auk žess sem óvenju sólrķkt var yfir Noršur-Ķshafinu lengst af ķ jślķ. Aftur į móti var minna um sól og hlżindi noršur af Alaska enda blésu vindar žar gjarnan frį ķsbreišunni en ekki frį sumarheitum meginlöndunum. Til vitnis um žaš er allmikill hafķs-angi eša einskonar hafķslokkur ķ Beauforthafi noršur af Alaska sem heldur velli og munar helst žvķ aš žegar kemur aš samanburši viš metįriš 2012.
Lķnuritiš hér aš ofan sżnir śtbreišslužróun nokkurra įra. Įriš 20017 var mikiš tķmamótįr į sķnum tķma en sķšan hafa nokkur įr jafnast į viš žaš eša veriš meš lęgri lįgmarksśtbreišslu ķ september. Einungis įriš 2020 hefur nįš aš ógna seinna tķmamótaįrinu 2012. Grįa lķnan er mešalśtbreišsla įranna 1981-2010. Hvenęr lįgmarksmetiš frį 2012 verši slegiš vita menn ekki og žvķ sķšur hvenęr Noršur-Ķshafiš nęr aš verša ķslaust aš mestu ķ sumarlok. Einhverjar yfirlżsingar um aš mjög stutt gęti veriš ķ žaš voru geršar į įrunum eftir 2007 en žaš voru svo sem ekki neinar spįr. Ljóst er žó sķfellt minni vešurfarsleg óvenjuleg žarf til žess aš fį śt mjög lįga śtbreišslu ķ sumarlok.
Nįnar um žetta allt saman mį fį į heimasķšu Natioanal Snow and Ica Data Center: http://nsidc.org/arcticseaicenews/
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 21:15 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (1)
8.8.2020 | 21:38
Af hafķsbrįšnun sumarsins
Sumarbrįšnun hafķssins ķ noršri er nś ķ fullum gangi og samkvęmt venju mun hiš įrlega lįgmark ķ hafķsśtbreišslu eiga sér staš ķ september. Įhugasamir, eins og ég, eru aušvitaš farnir aš spekślera ķ hvernig žaš lįgmark verši ķ samanburši viš fyrri įr. Žrįtt fyrir aš heill mįnušur sé eftir af bręšsluvertķšinni žį er śtbreišslan nś žegar komin undir september-mešallįgmark įranna 1981-2010, sem žykir žó varla sęta tķšindum - slķk er breytingin frį žvķ sem įšur var.
Möguleiki į metlįgmarki aš žessu sinni er žó frekar tępur žvķ samkeppni viš metlįgmarkiš frį įrinu 2012 er mjög erfiš enda mį segja aš allt hafi gengiš upp žaš įr ķ įtt til brįšnunar. Kortiš hér aš nešan sżnir hvernig hafķsśtbreišslan leit śt nśna žann 7. įgśst en til samanburšar hef ég krotaš inn lķnu sem sżnir met-septemberlįgmark įrsins 2012. Möguleikinn er žó kannski til stašar enda ķsinn oršinn gisinn utan 2012-lķnunnar eins og sjį mį.
Aš žessu sinni var hafķsinn óvenju fljótur aš hverfa undan ströndum Sķberķu žar sem miklir hitar réšu rķkjum fyrri part sumars. Öflugt og lķfseigt hęšarsvęši var einnig yfir ķshafinu ķ jślķ meš tilheyrandi sólskini sem gerši sitt til aš vinna į ķsnum og įtti sinn žįtt ķ hversu mikiš śtbreišsla ķssins dróst saman ķ jślķ enda fór svo aš śtbreišslan hafši ekki męlst minni įšur ķ žeim mįnuši. Ķ Beaufort-hafi noršur af Alaska hélt ķsinn hins vegar betur velli vegna rķkjandi vindįtta žar. Öflugt lęgšarsvęši tók sér sķšan bólfestu į žeim slóšum undir lok jślķ meš tilheyrandi vindum sem rótušu upp ķsnum, geršu hann gisinn įn žess žó aš śtbreišsla ķssins hafi dregist saman aš rįši. Žetta mį mešal annars sjį į lķnuritinu hér aš nešan sem sżnir śtbreišslužróunina mišaš viš tvö valinkunn tķmamótaįr (2007 og 2012), auk tveggja sķšustu.
Hvernig stašan veršur ķ september mun svo bara koma ķ ljós en śr žessu fer töluvert aš draga śr brįšnuninni eftir žvķ sem sólin lękkar į lofti. Stór svęši sem snśa aš Alaska og Beringssundi og einkennast af gisnum ķs geta žó aušveldlega oršiš ķslaus įšur en yfir lķkur. Lokanišurstašan ķ śtbreišslu ręšst žvķ ašallega af žvķ hvernig vešur og vindar leika um žaš svęši.
Endum žetta į öšru lķnuriti frį NSIDC sem sżnir hvernig mešalśtbreišslan ķ jślķ hefur žróast frį upphafi nįkvęmra gervitunglamęlinga įriš 1979. Nżlišinn jślķ kemur žarna sérlega sterkur inn eins og sjį mį.
9.4.2020 | 21:00
Hvernig kemur Esjan undan vetri?
Samkvęmt venju er komiš aš hinum įrlega samanburši į snjóalögum ķ Esju sem felst ķ žvķ aš taka mynd af Esjunni žegar skyggni leyfir fyrstu dagana ķ aprķl og bera saman viš sambęrilegar myndir fyrri įra. Fyrsta myndin var tekin įriš 2006 og eru myndirnar žvķ oršnar 15 talsins og koma hér fyrir nešan ķ öfugri tķmaröš įsamt upplżsingum hvort og žį hvenęr allur snjór hefur horfiš śr Esjuhlķšum frį borginni séš.
Ķ fyrrasumar, eftir nokkurra įra biš, nįši fjalliš loksins aš hreinsa af sér allan snjó en žaš hafši ekki gerst sķšan 2012. Snjór hvarf hinsvegar ķ fjallinu allan fyrsta įratug žessarar aldar og er žaš lengsta slķka tķmabil sem vitaš er um. Žessi annar įratugur aldarinnar hefur reyndar ekki veriš neitt kaldari aš rįši, en śrkomusamir vetur og sólarlķtil sumur haft sķn įhrif. Einnig spilar inn ķ aš ef skafl lifir eitt sumar, leggst hann undir žaš sem bętist viš veturinn eftir og žvķ žarf meira til sumariš eftir.
Esjumynd žessa įrs var tekin žann 9. aprķl og er heldur dimmara yfir henni en öšrum. Žaš hefši veriš hęgt aš taka bjartari mynd nokkrum dögum fyrr ef ljósmyndarinn og bloggarinn hefši hreinlega munaš eftir žvķ į žessum farsóttartķmum. Vel sést žó aš Esjan er fķnflekkótt af snjó nišur į lįglendi enda stutt sķšan snjóaši ķ byggš. Best er aš spį sem minnstu hvort sumariš dugi til aš bręša lķfseigustu skaflana. Žaš veltur į sumrinu sem enginn veit hvernig veršur.
12.1.2020 | 00:55
Reykjavķkurhiti ķ kubbamynd
Įriš 2019 hefur nś fengiš sinn sess ķ kubbamyndinni sem ég gerši į sķnum tķma og hef uppfęrt sķšan. Nś liggur fyrir aš mešalhiti lišins įrs ķ Reykjavķk var 5,8 stig sem er tępum 0,3 stigum ofan viš mešalhita žessarar aldar og 1,5 grįšum yfir 30 įra "kalda" mešaltalinu frį 1961-1990 og um 0,8 stigum yfir "hlżja" 30 įra mešaltalinu 1931-1960. Žetta var žvķ eitt af žessum hlżju įrum sem hafa veriš allnokkur į žessari öld samkvęmt vešurstofugögnum sem unniš er śtfrį. Einnig er žetta eina įriš meš mešalhitann 5,8 stig og mį žvķ segja aš kominn sé įrshiti sem vantaši ķ safniš, eša ķ kubbamyndina hér aš nešan.
Nżlišiš įr er annars įlķka hlżtt og žau hlżjustu frį tķmum gömlu hlżindanna į sķšustu öld, en žó er ekki alveg hęgt aš negla slķkt alveg nišur vegna breyttra stašsetninga į athugunarstöšum. Annars sést žarna įgętlega hvernig įratugirnir dreifast į hitaskalanum. Flestöll įr žessarar hafa haldiš sér yfir 5 stigunum en įriš 2015 er afgerandi kaldasta įriš meš mešalhitann 4,5 stig sem einhvertķma hefši žótt ķ lagi. Efst trónir įriš 2003 meš 6,1 stig ķ mešalhita en įriš 1979 situr sem fastast į botninum meš įrshita upp į ašeins 2,9 stig. Įriš 1995 er hinsvegar sķšasta afgerandi kalda įriš (3,8°C) og mętti segja aš žaš marki lok kalda tķmabilsins sem hófst um eša upp śr 1965.
Žaš er klassķskt aš velta fyrir sér hvort įrshitinn sé kominn til aš vera yfir 5 stigunum. Aš loknum fyrsta įratug žessarar aldar fannst mér žaš sjįlfum frekar ólķklegt. Žessi annar įratugur aldarinnar hefur žó haldiš vel ķ žann fyrsta, mešalhitinn er žó örlķtiš lęgri, en ašallega žó vegna įrsins 2015 sem minnir į aš ekkert er alveg komiš til aš vera.
19.10.2019 | 17:40
Er Esja stęrsta fjall landsins?
Į Ķslandi eru ótal fjöll af żmsum stęršum og geršum. Sum žessarar fjalla standa stök en flest žeirra eru hluti af vķšįttumeiri fjallabįlkum eša fjallgöršum sem sumir ganga śt frį meginhįlendi landsins. Aš meta stęršir einstaka fjalla getur žvķ veriš nokkuš snśiš enda ekki alltaf aušvelt aš meta hvar nįkvęmlega tiltekiš fjall byrjar og hvar nęsta fjall tekur viš. Žannig er įlitamįl hvenęr fjall er fjall sem stendur undir nafni og hvenęr um er aš ręša fjöll en ekki fjall. Ekki dugar aš vera meš einhvern óskilgreindan hįlendisbunka sem heitir jafnvel ekki neitt. Ķ tilfelli Esjunnar, bęjarfjalls Reykvķkinga, er žetta hinsvegar ekki mjög mikiš vafamįl og eins og kemur fram ķ fyrirsögn ętla ég aš velta fyrir mér hvort eitthvaš sé til ķ žeirri hugdettu minni aš stęrsta fjall landsins (aš flatarmįli) utan jökla, sé kannski žessi Esja sem svo margir hafa daglega fyrir augum sķnum og hefur frį upphafi prżtt toppmynd žessarar bloggsķšu.
Į kortavef landmęlinga er lķtiš mįl aš męla flatarmįl landsvęša og žar meš fjalla sé mašur įkvešinn ķ hvar fjalliš byrjar. Męling į Esjunni leišir ķ ljós flatarmįl upp į 127 ferkķlómetra og geri ég žar ekki rįš fyrir aš Skįlafell sé hluti fjallsins enda ašgreint af Svķnaskarši. Bķšur eitthvaš fjall betur?
Litlu noršar er Skaršsheiši en žaš er einnig mikiš fjall og heldur hęrra en Esja. Sambęrileg męling gefur flatarmįliš 110 ferkķlómetra en žį undanskil ég Ölver, Hafnarfjall og fleiri sem ašgreind eru meš skaršinu sem Skaršsheišin er kennd viš.
Stórar dyngjur eins og Ok er ekki aušvelt aš skilgreina hvar byrja, en mķn mįlamišlun gefur flatarmįl upp į 105 ferkķlómetra. Ok er aušvitaš ekki lengur skilgreint sem jökull og fęr žvķ aš vera meš hér žótt möguleiki į endurkomu jökuls žarna sé ekki śtilokašur.
Hśnavatnssżslur stįta af nokkrum umfangsmiklum fjöllum. Į Vatnsnesi mętti segja aš žar standi eitt stórt og vķšįttumikiš fjall. En žaš sem tilheyrir hinu eina og sanna Vatnsnesfjalli er hinsvegar bara mišhluti fjalllendisins sem skiptist meš sköršum og dölum ķ nokkur fjöll. Kannski eru heimamenn į öšru mįli en ég fę śt stęršina 86 km2 meš žvķ aš ašskilja Sķšuna ķ austri, auk fjallstinda ķ vestri og sušri sem eru ašgreind meš sköršum og bera sķn eigin fjallanöfn. Vķšidalsfjall er einnig heilmikill bįlkur sem męlist 107 km2. Hér mętti einnig nefna nįgrannan Vatnsdalsfall sem einnig er ķ žessum stęršarflokki eša um 90 km2.
Hvaš žį meš hinn mikla fjallabįlk į Tröllaskaga? Žar eru vissulega aš finna stór og mikill fjöll, en žau eru meira og minna samtengd og hluti af stęrri fjallaröšum sem ganga śt frį mišhluta skagans. Af heillegum fjöllum į skaganum mį nefna stórar einingar eins og Barnadalsfjall į vestanveršum skaganum noršaustur af Hofsósi. Hvort sį bįlkur sem ég hef slegiš flatarmįl į hér tilheyri allur žvķ fjallaheiti veit ég ekki, en śt kemur talan 110m2 eša nįnast sama stęrš og Skaršsheiši.
Svo er žaš fjallklumpurinn milli Vopnafjaršar og Hérašs. Svęšiš skiptist ķ nokkra hluta og eru Smjörfjöll žar nafntogušust, nema einhver vilji meina aš Smjörfjöllin nįi yfir allt fjallasvęšiš. En hvaš um žaš. Smjörfjöll samkvęmt minni męlingu gefa 169m2 sem er öllu meira en flatarmįl Esju. En samt - Smjörfjöll eru eiginlega fjöll eša fjallgaršur, en ekki fjall, enda felur örnefniš žaš ķ sér og nį hęstu tindar žarna yfir 1200 metra. Önnur fjallaröš, en nokkuš samhangandi eru Hlķšarfjöll sem snśa aš Héraši. Ef flatarmįl žeirra er męlt frį Smjörfjöllum aš Hellisheiši eystri kemur flatarmįliš 110m2 enn einu sinni fyrir. Utar į nesinu og einnig Vopnafjaršarmegin eru sķšan żmis minni fjöll svo sem Krossavķkurfjöll og Fagradalsfjöll.
Eins og ég nefndi ķ upphafi žį mišast žessi samanburšur viš fjöll utan jökla. Žó mį alveg prófa aš slį mįli utan um hinn mikla Öręfajökul. Óumdeilt er aš žar er aš finna hęsta tind landsins žótt hęš hans hafi veriš eitthvaš į reiki. Flatarmįliš er hér lķka dįlķtiš matsatriši eins og vķšar en sjįlfsagt er žó aš miša viš Hermannaskarš ķ noršri sem er ķ yfir 1300 metra hęš. Hér fįum viš öllu meira flatarmįl en śr öšrum męlingum eša tępa 370 m2. Öręfajökull er sannkallaš risafjall į okkar męlikvarša, en jafnast žó engan vegin į žau allra stęrstu heiminum eins og elddyngjuna Mauna Loa į Hawaaii sem er 5.270 m2, og 4.169 metrar į hęš eša nęstum helmingi hęrri en Öręfajökull.
Žannig er žį nišurstašan śr žessum hęfilega nįkvęmum athugunum mķnum. Ég hef sem sagt ekki fundiš almennilegt fjall hér į landi sem stendur aš mestu leyti stakt, er fjall en ekki fjöll, utan jökla, sem er stęrra aš flatarmįli en Esja. Sjįlfsagt mį žó alltaf hnika til skilgreiningum og nefna til sögunnar einhverjar stórar mishęšir eša eitthvaš af fjallatagi sem er umfangsmeira. Nišurstöšum veršur žvķ aš taka meš fyrirvara žótt aušvitaš haldi ég meš mķnu fjalli.
30.9.2019 | 00:05
Hafķslįgmarkiš 2019
Sumrinu er lokiš į Noršurslóšum og hafķs tekinn aš aukast į nż eftir hiš įrlega lįgmark ķ śtbreišslu ķssins ķ september. Eins og venjulega beinist athyglin aš žessu hafķslįgmarki enda įgętis męlikvarši į stöšu mįla mišaš viš fyrri įr, žótt lįgmarkiš eitt og sér segi ekki alla söguna. Aš žessu sinni var lįgmarkiš 2019 ķ 2.-3. sęti yfir lęgstu lįgmörk, įsamt įrinu 2007 sem į sķnum tķma var mikiš tķmamótaįr ķ hafķsbrįšnun. Įriš 2016 var lįgmarkiš einnig į mjög svipušum slóšum en er nś strangt til tekiš žaš 4. lęgsta. Hafķslįgmark sumarsins 2012 heldur žar meš sinni afgerandi stöšu en žaš var einmitt lķka mikiš tķmamótaįr eins og sumariš 2007. Į žeim tveimur sumrum mį segja aš allt hafi gengiš upp til aš valda sem mestum usla į ķsbreišunni, hvort sem žaš sé tališ gott eša slęmt. Į lķnuritinu hér aš nešan frį NSIDC mį sjį samanburš allra įra frį 1979 og eru blįtónarnir tengdir įratugum, (sjį einnig yfirlit frį NSIDC hér).
Žarna sést aš hafķsbrįšnun sumarsins 2019 var meš mesta móti lengst af sumri og hélt alveg ķ viš įriš 2012 žar til allt hrökk ķ baklįs seinni partinn ķ įgśst meš kaldri og illa stašsettri lęgš sem gerši sitt til aš dreifa śr žvķ sem eftir var af ķsnum. Ķsbrįšnunin nįši sér žó aftur į strik meš hagstęšum vindįttum undir lokin en keppnin stóš žį viš įrin 2007 og 2016 į mešan įriš 2012 var rękilega stungiš af eins og glögglega mį sjį.
Sumariš 2019 veršur ekki tališ neitt tķmamótaįr žótt śtbreišslan hafi fariš žetta nešarlega en um žaš mį segja, svipaš og 2016, aš ašstęšur til aš gera sem mestan usla į ķsbreišunni voru bara ķ sęmilegu mešallagi. Vissulega var sólrķkt framan sumri žegar sólin var hęst į lofti, en til aš halda forystunni mį ekkert klikka undir lokin eins og geršist žarna seinni partinn ķ įgśst. Viš žekkjum žetta śr ķžróttunum žótt aušvitaš sé ekki um neina raunverulega keppni aš ręša nema fyrir žį sem vilja. Reyndar eru įhyggjukröfur uppi žar sem žetta er hluti af žeim loftslagshamförum sem munu vera ķ gangi. En hvernig sem žaš er, žį mį segja aš vegna almennrar žynningar ķsbreišunnar žarf sķfellt minni óvenjulegheit til aš bręša ķsinn žannig aš lįgmarksśtbreišslan nįlgist 4 milljón ferkķlómetra - sem reyndar var óhugsandi fyrir nokkrum įratugum žegar normiš ķ lįgmarkinu var nįlęgt 6-7 milljón km3.
Endum žetta į korti yfir hafķsśtbreišsluna žann 13. september, sem var reyndar nokkrum dögum fyrir sjįlft lįgmarkiš. Til samanburšar hef ég sett lķnu sem sżnir metlįgmarks-śtbreišsluna įriš 2012.
4.9.2019 | 22:50
Hversu gott var sumariš ķ Reykjavķk?
Ég er aušvitaš ekkert fyrstur meš fréttirnar aš vešriš ķ sumar hafi veriš meš allra besta móti sušvestanlands. Mķnar prķvat vešurskrįningar, sem mišast viš Reykjavķk og hafa stašiš yfir frį 1986, stašfesta žaš aušvitaš, en žęr vešurskrįningar innihalda einkunnakerfi sem byggja į vešuržįttunum fjórum, sól, śrkomu, hita og vindi og fęr žar hver dagur einkunn į skalanum 0-8, eins og ég hef oft nefnt į žessum vettvangi. Einkunnir yfir lengri tķmabil eru sķšan mešaltal žeirra daga sem taldir eru meš. Sśluritiš hér aš nešan er ein afuršin śr žessum skrįningum en žar mį sjį gęšasamanburš allra sumra frį įrinu 1986 og er žį mišaš viš mįnušina žrjį: jśnķ, jślķ og įgśst. Śtkoman er ekki fjarri žvķ sem kom fram į Hungurdiskunum hans Trausta hér į dögunum žar sem allt annarri ašferš er beitt en sumareinkunn mķn fyrir žetta sumar er žó lķtiš eitt hęrri.
Eins og sést į sślunni lengst til hęgri var sumariš 2019 mešal hinna žriggja bestu į tķmabilinu meš einkunnina 5,30 sem er žaš sama og sumariš 2009 fékk, en vinninginn hefur sumariš 2012 meš ögn hęrri einkunn, 5,33. Žetta er aušvitaš mikil umskipti frį sumrinu ķ fyrra sem var žaš nęst lakasta į eftir leišindasumrinu 1989. Landsmenn eru gjarnan misheppnir eša óheppnir meš sumarvešriš eftir landshlutum en sķšustu tvö sumur hafa öfgarnar ķ žeim efnum veriš meš mesta móti og žarf ekki aš oršlengja žaš.
Nęsta mynd er einnig unnin upp śr vešurdagbókarfęrslum en žar er bśiš brjóta til mergjar sumarvešur alla daga frį įrinu 2000 meš litaskiptingum sem śtskżrš eru undir myndinni. Fjöldi skrįšra sólardaga er einnig tekin saman lengst til hęgri.
Sķšustu tvö sumur eru į sitthvorum endunum žegar kemur aš fjölda sólardaga. Sumariš 2019 stįtar af flestum sólskinsdögum į žessar öld, žegar teknir eru saman heilir og hįlfir sólardagar, eša 48 talsins. Žaš kemur heim og saman viš aš ekki hafa męst fleiri sólskinsstundir ķ Reykjavķk žessa mįnuši sķšan 1929. Žarna ręšur mestu mikill sólskinskafli langt fram eftir jśnķ meš tilheyrandi žurrkum og svo einnig fyrri partinn ķ įgśst. Jślķ var ekki alveg eins sólrķkur en stįtar žó af žvķ aš vera heitasti mįnušur sem nokkru sinni hefur męlst ķ borginni, en žaš segir einnig sitt ķ sumareinkunninni.
Vķsindi og fręši | Breytt s.d. kl. 23:13 | Slóš | Facebook | Athugasemdir (2)
18.8.2019 | 00:01
Af hafķsnum ķ noršri
Sumri er tekiš aš halla og styttist ķ įrlega lįgmarksśtbreišslu hafķssins į noršurslóšum. Aš žessu sinni hefur brįšnun hafķssins ķ sumar veriš meš mesta móti og jafnvel hefur stefnt ķ aš śtbreišsla ķssins aš loknu sumri gęti ógnaš hinu óvišjafnanlega metlįgmarki įrsins 2012 sem var mikiš tķmamótaįr hvaš varšar hafķsbrįšnun. Į mešfylgjandi lķnuriti frį NSIDC (Bandarķsku snjó- og hafķsmišstöšinni) sést hvernig stašan er ķ śtbreišslumįlum hafķssins. Blįa lķnan fyrir 2019 er žarna alveg viš 2012-lķnuna og hefur reyndar veriš undir henni undanfarnar vikur žar til nś alveg upp į sķškastiš. Til samanburšar eru einnig įrin 2007 og 2016 sem til žessa eru ķ 2. og 3. sęti žegar kemur aš hafķslįgmarki įrsins. Svo mį einnig sjį žarna įriš ķ fyrra 2018 sem sętti litlum tķšindum ķ bręšslumįlum.
Žeir sem fylgjast hvaš gleggst meš žessari botnbarįttu eru frekar į žvķ aš metįriš 2012 muni halda met-stöšu sinni žegar kemur aš lįgmarkinu ķ september, žótt ekkert sé śtilokaš. Lįgmarkiš 2019 gęti hins vegar vel oršiš žaš nęst lęgsta nema eitthvert óvęnt bakslag eigi sér staš. Į śtbreišslukortum frį 16. įgśst 2012 og 2019 sést hversu litlu munar milli žessara tveggja įra. Upp į framhaldiš aš gera munar hinsvegar um aš žarna įriš 2012 voru enn veikburša ķsflįkar ašskildir frį ķsbreišunni sem bišu žess aš hverfa, sem žeir og geršu. Einnig mį sjį aš nś ķ įr er nokkuš um ķs viš Kanadķsku heimskautaeyjarnar sem gęti lifaš sumariš af og komiš ķ veg fyrir aš noršvesturleišin opnist. Af litunum aš dęma mį hinsvegar sjį aš lķtiš er af mjög žéttum ķs nś ķ įr mišaš viš 2012, en ķsinn er žéttari eftir žvķ sem blįtónninn er hvķtari.
Framhaldiš mun sķšan koma ķ ljós. Helst mį bśast viš žvķ aš ķsinn eigi eftir aš hörfa enn meir frį Sķberķuströndum enda spįš aš hlżir vindar śr sušri muni blįsa yfir veikburša ķsinn į žeim slóšum, samanber skjįmynd af hitaspįkorti frį Climate Reanalyzer sem sżnir frįvik hitans frį mešallagi žann 17. įgśst. Sjįlfur Noršurpóllinn, žarna ķ mišjunni, er žó vel varin frį öllum hlišum og veršur varla ķslaus ķ žetta sinn, frekar en fyrri daginn. Žaš styttist žó ķ slķkan atburš aš öllum lķkindum.
- - - -
Sjį einnig sérfręšilegt yfirlit um stöšuna frį NSIDC: http://nsidc.org/arcticseaicenews