Hitað upp fyrir bræðsluvertíð á norðurslóðum

Sumarið gengur hægt en örugglega í garð á Norður-Íshafinu. Með hækkandi sól og hækkandi hita fer hafísbreiðan að bráðna uns hinu árlega hafíslágmarki verður náð í september. Síðustu tvö bræðslusumur voru afar ólík. Sumarið 2012 sló bráðnunin öll fyrri met og skildi eftir sig stærra svæði af opnu hafi en áður hefur þekkst. Sumarið 2013 var hinsvegar mun kaldara og sólarlausara þannig að hafísútbreiðslan varð nokkru meiri í lok sumars en árin þar á undan. Það er þó alls ekki svo að hafísinn hafi jafnað sig þarna norðurfrá enda kemur í ljós að sumarbráðnun er ekki það eina sem skiptir máli í lengra samhengi. Veturnir hafa líka sitt að segja.

Til að meta ástandið nú í upphafi sumars hef ég náð mér í tvö kort. Hið efra sýnir áætlaða ísþykkt þann 22. maí fyrir tveimur árum, eða vorið áður en metbráðnunin átti sér stað. Neðra kortið er frá vorum dögum árið 2014. Litaskalinn er þannig að fjólublár litur táknar þynnsta ísinn en sá rauði og dökki táknar þykkasta ísinn sem iðulega er að finna norður af Kanadísku heimskautaeyjunum. Og hvað kemur í ljós?

Ekki er annað að sjá á þessum samanburði en að ástand íssins sé heldur lakara nú en fyrir tveimur árum. Svæðin undan ströndum Síberíu einkennast nú af þunnum ís sem skýrist af eindregnari landáttum síðustu mánuði sem hrekur ísinn frá strandlengjunni. Nýr ís myndast jafnharðan að vetrarlagi við slíkar aðstæður en sá ís er ungur, þunnur og óþroskaður og fyrstur til að bráðna í vorsólinni. Í staðinn hefur ísinn leitað í auknum mæli að Atlantshafinu enda er hann öllu meiri við Svalbarða nú en fyrir tveimur árum. Þangað kominn á ísinn varla afturkvæmt og bráðnar þar í sumar eða hrekst suður eftir Grænlandi.

Svæðið norður af Ameríku er einskonar verndarsvæði hafíssins en ís sem hrekst þangað getur hringsólað á svæðinu í nokkur ár og þykknað vel. Samkvæmt kortunum er þar nú minna um þykkan ís en fyrir tveimur árum en ástæðan gæti verið sú að vindar hafi verið verið öflugri þarna en fyrir tveimur árum og duglegri en venjulega að þjappa ísnum upp að ströndum. Ísinn norður af Alaska er þó heldur þykkari nú en vorið 2012, en þar er sennilega að hluta til um að ræða ís sem í venjulegu árferði hefði átt að bráðna í fyrrasumar.

Það má líka horfa til Beringssunds milli Alaska og Síberíu sem nú er að mestu íslaust, ólíkt fyrir tveimur árum. Þetta ætti að benda til aukins innstreymis frá Kyrrahafinu sem fer ekki vel með ísinn og gæti skipt máli á komandi sumri. Miðhluti íshafsins er einnig hulinn þynnri ís en áður og þar er sjálfur Norðurpóllinn ekki undanskilinn. Hvað skyldi gerast þar í sumar? Besta að segja sem minnst um það í bili. En allavega. Miðað við ástandið, þá hefur þessi vertíðarbyrjun alla burði til að slá fyrri bræðslumet og má jafnvel gæla við stórfenglegt hrun ísbreiðunnar. En eins og kom í ljós síðasta sumar þá ráða veðurfarslegir þættir miklu. Það eru hæðir og lægðir í þessu. Það skiptir t.d. máli hvort hlýir sumarvindar berast frá meginlöndunum eða ekki og hversu mikið heimskautasólin nær að skína þær vikur sem hún er hæst á lofti fyrri part sumars. Þessi atriði geta alveg hrokkið í mínus eins og gerðist í fyrra.

Ég verð á vaktinni hvernig sem fer og mun væntanlega taka upp þráðinn með frekari hugrenningar og hugaróra síðar í sumar.

- - - - -

Kortin eru fengin á þessari heimasíðu á vegum Bandaríska flotans:
http://www7320.nrlssc.navy.mil/hycomARC/arctic.html