Forni fjandinn fjarri góðu gamni

Nú á dögum er lítið um að varað sé við hafís við Íslandsstrendur miðað við það sem áður var. Í norðankasti eins og því sem hrellir okkur nú hefði þessi forni fjandi einhverntíma gerst nærgöngull, en nú er öldin önnur og engar spurnir af hafís. Samanburðarmyndirnar hér að neðan ættu að segja sína sögu. Sú til vinstri er frá 10. apríl 1985, eða nokkrum árum áður en kuldaskeið síðari hluta 20. aldar rann sitt skeið á enda. Talsvert hafísmagn teygir sig langt á haf út austan Grænlands og norðan Íslands, sem aldeilis er ekki reyndin sama mánaðardag árið 2015. Mun meiri hafís er svo einnig við Svalbarða og Barentshaf þarna fyrir 30 árum. Það var þó ekki alveg svona snjólétt árið 1985 enda eingöngu jöklar merktir inn á það kort. Kortin eru fengin af síðunni Cryosphere Today.

Það er svo sem aldrei að vita hvað gerist á þessum síðustu og verstu tímum og engin ástæða til að gera lítið úr þessu kalda vorhreti. Það þarf engu að síður miklu meira að ganga á nú til dags til að fá almennilegan hafís hingað því það er hreinlega ekki svo mikið af honum fyrir norðan land eins og myndirnar bera með sér. Þar munar líka miklu að undanfarin 10 ár eða svo hefur þessi hafís austur af Grænlandi nánast horfið að sumarlagi og þarf því að safnast upp að nýju hvern vetur.

Hvað verður á næstu árum vitum við ekki. Þessi kólnun í Atlantshafinu sem talað hefur verið um undanfarið kemur úr suðvestri og gæti vel verið tímabundið ástand. Kaldsjávarskeiðið sem hófst seint á 7. áratugnum var hinsvegar að öðrum toga. Það kom úr norðri og tengist væntanlega mikilli útrás heimskautasjávar út í Norður-Atlantshaf, með tilheyrandi sjávarkólnun og auknum hafís. Slíku er ekki að heilsa nú ... tja, nema svo vilji til að nú sé akkúrat blábyrjunin á einhverju svoleiðis.

Hafís hér við land þarf svo sem ekki að heyra sögunni þótt hlýindi haldi áfram. Sambland af réttum vindáttum, t.d. sunnan og vestanáttum ættuðum af háþrýstisvæðum sunnan við land geta hindrað hafísflæði suður með Grænlandi og beint ísnum hingað. Ætli eitthvað slíkt hafi ekki einmitt gerst fyrir 10 árum? Samanber myndina hér að neðan sem sýnir ástandið á norðurmiðum þann 3. mars 2005 (já, það leynist nú ýmislegt í pokahorninu hjá manni).