Árið 2005 - þegar hafísinn kom hingað síðast

Síðustu vetur hefur hafísinn lítið látið sjá sig hér við land. Ástæðan ætti að vera almenn hlýindi til sjávar og sveita sem og minna framboð af hafís á Grænlandssundi. Við réttar aðstæður getur ísinn þó gerst nærgöngull hér við land eins og gerðist í febrúar og mars árið 2005 en síðan þá er varla hægt að tala um almennilega hafískomu. Kortið hér að neðan sýnir ástandið þann 16. mars en þá lá ísinn úti fyrir öllu Norðurlandi og siglingaleiðin fyrir Horn lokuð en hún hafði annars verið varasöm. Á þessum tímapunkti hefði ísinn getað orðið öllu ágengari ef gert hefði hreinar norðanáttir í framhaldinu en í stað þess tók að blása meira úr austri og lét þá ísinn smám saman undan.

Það sem olli því að ísinn varð svona ágengur veturinn 2005 er ekki það veturinn var svo óskaplega kaldur og norðanáttir miklar. Því var eiginlega öfugt farið. Seinni partinn í janúar þetta ár var mikið hæðarsvæði ríkjandi fyrir sunnan land sem beindi hingað suðlægum hlýjum vindum. Á Grænlandssundi var vindáttin vestlægari sem gerði það að verkum að ísinn við Grænland breiddi úr sér í austur fyrir norðan land. Þannig var norðurströndin komin í dauðafæri fyrir hafísinn enda færðist hann nær landi á næstu vikum og ógnaði öllu norðurlandi.

Ísinn þarf sem sagt að hrekjast hingað af sinni hefðbundnu leið suður eftir Grænlandsströndum og þá helst með aðstoð suðvestanáttar í hægribeygju eins og hæðarsvæði sunnan við land eru dugleg við að framkalla, samanber veðurkortið hér að neðan frá 26. janúar 2005. Fyrir norðan land blæs vindur af völdum sama veðurkerfis í vestur með aukahjálp frá lægð í norðri, þannig hjálpast allt til þrátt fyrir ríkjandi hlýindi á landinu þessa daga.

Um það sem gerðist þarna á fyrstu mánuðum ársins 2005 má lesa nánar í greinarkorni á vef Veðurstofunnar, Hafís í mars 2005. Þar segir meðal annars:

„Kyrrstöðuhæðin sem hafði verið við lýði meira eða minna í 5-6 vikur lét sig upp úr miðjum marsmánuði og vindátt varð austlæg. Greiddist þá úr ísnum og lát varð að mestu á ís úr Grænlandssundi austur í Íslandshaf. Þess ber þó að geta að sinn tíma tekur fyrir hafísinn, sem á annað borð er kominn norður fyrir land, að molna, grotna og bráðna en á meðan berst hann gjarnan með strandstraumum með landi austur með Norðurlandi.“

Út frá þessu má eiginlega segja að hlýindakaflar að vetrarlagi geta haft sínar afleiðingar hvað varðar hinn forna fjanda okkar Íslendinga. Á kaldari veðurskeiðum þegar miklu meiri hafís er að öllu jöfnu norðvestur af landinu þarf vissulega mun minna til. Hvort slík tímabil séu alveg að baki er alls ekkert víst. En á meðan hafís er ekki að finna norður af landinu þurfum við lítið að óttast norðanáttina hvað hafísinn varðar og alls ekki norðaustanáttina því hún gerir ekki annað en að halda hafísnum í skefjum við Grænlandsstrendur.