Botninum náð á Norðurslóðum

Nú bendir allt til þess að hinu árlega hafíslágmarki hafi verið náð á Norður-Íshafinu. Þetta er allt eftir bókinni því september er mánuðurinn þegar viðsnúningurinn á sér stað en þá taka kuldarnir völdin með lækkandi sól og kólnandi sjó. Þar með lýkur bráðnun sumarsins og nýr ís fer að myndast. Hafíslágmarkið í september er þannig ágætis viðmiðunarpunktur til að bera saman ástand íssins á milli ára. Það er einmitt það sem hér verður gert en ég hef einmitt fylgst með hafísnum í allnokkur ár af sérviskulegum áhuga.

Sumarlágmarkið 2016 má sjá hér á línuritinu sem að grunni til er frá Bandarísku snjó- og hafísmiðstöðinni NSIDC. Borin er saman hafísútbreiðsla síðustu 10 ára ásamt meðaltali áranna 1981-2010. Samkvæmt þessu er lágmarksútbreiðslan 2016 sú næst lægsta frá upphafi, örlítið undir tímamótalágmarkinu 2007. Önnur ár, fyrir árið 2007, eru ekki sýnd enda eru þau víðs fjarri botnbaráttunni. Hvað útbreiðslu varðar þá hefur þetta ár verið nokkuð sérstakt. 2016-ferillinn kemur inn í myndina mun neðar en önnur ár enda var hafísútbreiðslan að loknum síðasta vetri óvenju lítil sem auðvitað vakti ýmsar væntingar - eða áhyggjur. Hafísinn tórir þó enn að loknu þessu sumri og er nokkuð yfir metlágmarkinu mikla frá 2012 hvað útbreiðslu varðar. Stór ástæða þess er hversu skýjað var á Norður-Íshafinu þegar sólin var hæst á lofti nú í sumar, ólíkt því sem var sumarið 2012 og það skiptir máli.

Útbreiðsla hafíssins segir þó ekki nema hluta sögunnar. Hafísbreiðan var nefnilega óvenju gisin á mjög stórum svæðum undir lok sumars og náði þetta gisna svæði alveg norður að sjálfum Norðurpól og hefur varla sést annað eins. Á hinn bóginn voru lífseigir útnárar í hafísbreiðunni sem meðal annars ollu því að siglingaleiðin norður fyrir Síberíu var lengi að hreinsast almennilega. Einnig var þrálátur armur sem teygði sig langleiðina að Beringssundi og slitnaði að lokum í einhverja parta. Ástæðan fyrir þessari skellóttu ísbreiðu er væntanlega hinn mikli lægðagangur þarna í sumar sem rótaði mikið í ísnum. Hinsvegar var minna um vinda frá suðri sem venjulega þjappa ísnum meira saman. Allt þetta gerir það að verkum að sjálf útbreiðslan verður frekar mikil miðað við það litla ísmagn sem er til staðar. Allt önnur staða var til dæmis metárið 2012 þegar það sem eftir lifði var samanþjappað í einum pakka eins og sést á samanburðarmyndunum hér að neðan.

Í framhaldi af þessu vert að skoða framhaldið. Næstu vikur og mánuði þegar vetur leggst yfir, mun allt Norður-Íshafið og nærliggjandi hafssvæði frjósa saman samkvæmt venju. Ísinn mun þá einnig streyma suður með allri austurströnd Grænlands. Hámarki útbreiðslunnar verður svo væntanlega náð í mars og viðsnúningur hefst með bráðnun á jaðarsvæðum íssins. Næsta bræðslusumri fylgist maður svo auðvitað með og aldrei að vita hvað þá gerist. Ástand íssins er reyndar þannig að við réttar veðuraðstæður gætu orðið meiri aföll á ísnum en áður hefur sést. Tíðarfar sumarsins 2016 var ekki þannig, en það má velta fyrir sér hvað hefði gerst ef veðuraðstæður sumarsins 2012 hefðu endurtekið nú í ár. Þ.e. hið fullkomna bræðslusumar. Ísinn er nefnilega nánast á barmi algers hruns. Hinsvegar sýndi það sig eftir árið 2012 að ísinn getur líka verið fljótur að jafna sig. Útbreiðsla íssins árið 2013 var til dæmis furðu mikil eftir afhroðið 2012. En hvað um það. Æstustu hafísnördar eru strax farnir að horfa til sumarsins 2017 og geta varla beðið.

- - -

Heimildir mínar eru héðan og þaðan. Myndirnar sem fylgja eru að grunni til fengnar frá:

National Snow and Ice Data Center: http://nsidc.org/arcticseaicenews/

University of Bremen: http://www.iup.uni-bremen.de:8084/amsr2/