Vangaveltur í tilefni árlegs hafíshámarks á norðurhveli

Eins og venjulega um þetta leiti árs má gera ráð fyrir að því að hafísútbreiðsla vetrarins á Norður-Íshafinu hafi náð sínu hámarki. Af því tilefni koma hér nokkrar vangaveltur frá mér um stöðuna, settar fram hóflegri þekkingu en umfram allt óhóflegum áhuga.

Á myndunum hér að neðan má sjá hafísútbreiðsluna eins eins og hún var núna þann 6. mars 2009 (til vinstri) og til samanburðar er hafísútbreiðslan eins og hún var á sama árstíma árið 1979 (til hægri) en það ár hófust einmitt gervihnattamælingar á útbreiðslu hafíssins. Það er athyglisvert hversu mikill munur er á hafísmagni norðan Íslands en árið 1979 var reyndar kaldasta ár síðustu aldar á Íslandi og hafísinn þá væntanlega verið með meira móti. Það breytir því þó ekki að sennilega hefur hafísinn ekki verið í krítískara ástandi öldum saman heldur en síðustu ár.

Eins og áður er í dag allt gaddfreðið stranda á milli þarna á Norður-Íshafinu og þannig mun það verða áfram yfir háveturinn í nánustu framtíð hvað sem líður ástandi hafíssins á sumrin. Annars er það ekki bara útbreiðslan sem horft á þegar ástand ísbreiðunnar er metin því þykkt og aldur íssins skiptir talsverðu máli en þar hafa nefnilega orðið miklar breytingar til hins verra fyrir ísinn og gerir hann mun viðkvæmari fyrir sumarbráðnun en áður var.

Þegar kortin eru skoðuð má vel greina áhrif þess hlýja sjávar sem berst norður eftir með Golfstraumnum alla leið upp að Svalbarða og inn á Barentshaf og heldur stórum svæðum íslausum þrátt fyrir talsverða nálægð við norðurpólinn. Síðustu leifar hlýsjávarins berast undir sjálfan heimskautaísinn og hefur þar hamlandi áhrif á þykknun íssins neðanfrá. Eins og ég skrifaði um í síðasta pistli virðast vera áratugalangar sveiflur í styrk hlýrra hafstrauma sem berast þarna norður eftir en þær sveiflur gætu skýrt a.m.k. að hluta hvers vegna norðurheimskautsísinn hefur minnkað á síðustu árum. Annar mikilvægur þáttur í afkomu íssins er það hversu mikið af ís sleppur út um sundið milli Svalbarða og Grænlands en það er í rauninni eina almennilega flóttaleiðin sem ísinn hefur út úr Norður-Íshafinu, en misjafnt er eftir ríkjandi vindum hversu mikið ísinn streymir þar í gegn. Miklu meira slapp t.d. þarna í gegn í metlágmarkinu 2007 heldur en í fyrrasumar.

Annars er það sumarafkoman sem helst er horft á í sambandi við ísinn á norðurslóðum og þar liggur mesta spennan þegar spáð er í stöðuna. Í síðustu stóru loftslagsspám var gert ráð fyrir að ísinn gæti horfið að sumarlagi seinni part þessarar aldar en miðað við hvað lítill ís lifði af síðustu tvö sumur eru margir farnir að gera ráð fyrir þetta geti gerst miklu fyrr jafnvel á næstu árum. Kannski gæti farið svo, en þó getur verið að bráðnunin hafi farið dálítið fram úr sjálfri sér og eigi eftir að leiðrétta sig eitthvað aftur. Best er sjálfsagt að búast ekki við of miklu á næstunni en ekki þarf þó að halda því fram að hlýnunarspámenn hafi rangt fyrir sér þótt ísbreiðan minnki ekki með hverju ári.

Hér að neðan má sjá hvernig hafísútbeiðslan á norðurslóðum hefur þróast frá árinu 1953. Línuritið sýnir frávik frá meðaltali skv. áðurnefndum gervihnattamælingum frá 1979 og ýmsum samanburðarmælingum fyrir þann tíma.

Myndir og ýmsar heimildir fengnar af vefnum af The National Snow and Ice Data Center: http://nsidc.org/cryosphere/glance/ og http://nsidc.org/arcticseaicenews/faq.html#summer_ice

Athugasemdir

[Loftslag.is, 10.3.2009 kl. 14:55]

Bara kvitt um að hafa lesið þessa grein. Mjög fróðleg og góð grein.

kv.

Höski Búi