Hafís nálægt landinu

Á þessari fínu MODIS-gervitunglamynd sem tekin er 27. júní sést vel hvað stutt er í hafísinn út af Vestfjörðum. Þetta mun víst vera heldur í meira lagi miðað við árstíma enda dálítið sérstakt að sjá hafís þetta nálægt nú um hásumarið. Sjálfsagt þurfum við þó ekkert að óttast að þessi hafís berist að landi á næstunni því af veðurspám að dæma mun nokkuð góð lægð koma upp að landinu í vikunni með stífum norðaustan- og austlægum áttum. Það er líka athyglisvert að sjá þennan blágræna lit á sjónum við Breiðafjörð, þetta er  einhver þörungablómi sem tíðkast mjög þarna á þessum árstíma.

Hafísinn sem liðast svona fagurlega á sjávarfletinum eins og reykjarslæða, er að stórum hluta kominn alla leið frá Norður-Íshafinu en stærri brotinn hafa sennilega slitið sig frá landföstum vetrarísnum við Grænlandsstrendur. Inn á milli geta svo verið einstaka borgarísjakar sem brotnað hafa frá skriðjöklum Grænlands þar sem þeir ná í sjó fram.

Eitthvað af þessu geta líka verið ísbirnir. Kannski eru þeir á leiðinni hingað á flótta undan ört bráðnandi hafís á Norður-Íshafinu - okkur til skemmtunar og ánægju. Kannski er það ekki svo, en hitt er víst að mikill hafís núna við Íslandsstrendur er alls engin vísbending um að hafís sé að aukast í heildina á norðurslóðum. Svo vill reyndar til að útbreiðsla hafíss á norðurhveli er í heildina minni en mælst hefur áður á þessum árstíma, en þá er átt við gervitunglamælingar sem ná aftur til 1979. Svo geta menn rifist um hversu langt aftur fyrir þann tíma þarf að fara til að finna annað eins.

Á þessu línuriti frá Dönsku veðurstofunni má sjá samanburð á útbreiðslu hafíssins á norðurhveli miðað við síðustu ár. Þetta línurit miðast við stöðuna þann 27. júní, sama dag og loftmyndin að ofan er tekin.

 - - - - -

En vel á minnst. Ég get líka bent á, svona ef einhver kynni að hafa áhuga, að ég var með gestapistil á loftslag.is þar sem má lesa einhverjar óábyrgar vangaveltur um hafísinn. Sjá hér: Íshafsbráðnun og siglingaleiðir.

Athugasemdir

[Jón Steinar Ragnarsson, 28.6.2010 kl. 08:40]

Ég kom fljúgani frá Ilulisat fyrir 3 ögum og sá þetta með berum augum. Ótrúlegt að sjá á þessum árstíma.  Hvaðan þetta kemur er mér eiginlega ráðgáta, því það er nú að mestu Íslaust við suð austur ströndina og siglingafæri.  Kannski rífur þetta svona norðanað. 

Annars varðani hnatthlýnun, þá er hún áþreifanleg staðreyn á Grænlani og hefur verið það a.m.k. s.l. áratug. Nú leggur Disco flóa ekki lengur á vetrum og engar hundasleðaferðir út á flóa lengur þar.  Grænlendingarnir kenna engu sérstöku um og eru nokkuð ánægðir með þetta, ena hægt að róa allan ársins hring. 

Það hafa áður verið hlýinida og kuldaskeið. Forleyfarannsóknir hafa sýnt það m.a. á búsetunni á þessu svæði, sem hefur pannað 4500 ár með tveimur löngum hléum. Þar hafa þrír kynstofnar lifað í gegnum tíðina og hver um sig numið land í óbyggð. Fyrst Saqqaq, svo Dorset fólkið og loksins Thule fólkið sem býr þarna enn. 

Ég er ekki að gera lítið úr þætti manna í þessu, en veit svosem ekkert um það nema af getgátumm og misvísandi tölvumódelum. 

Það andar köldu hér á Sigló þótt nú sé lengstur dagur. Ekki vegna þess að það er einhver ísöld hér, helur vegna þess að hafísinn losnar og drífur suður vegna hnatthlýnunarinnar býst ég við.

[Emil Hannes Valgeirsson, 28.6.2010 kl. 10:21]

Þessi hafís sem er hér núna ætti í rauninni að vera við suðausturströnd Grænlands en eins og venjulega þegar svona gerist þá er það vindarnir sem beina ísnum hingað. Það hefur verið hár loftþrýstingur hérna í vor og því hægir vindar en skortur á sterkum norðaustanáttum er sennilega líka skýring á því hværsu nálægur ísinn er Vestfjörðum. Síðan er sjálfsagt mismikið milli ára hversu mikið af ís streymir úr Norður-Íshafi og suður með Austur-Grænlandi.

Það hefur örugglega verið forvitnilegt að fljúga þarna yfir ísinn.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 28.6.2010 kl. 13:57]

Mig langar aðeins að nefna það, í allri vinsemd og á málefnalegum nótum, að þáttur manna varðandi núverandi hlýnun er byggður á meiru en getgátum og misvísandi tölvumódelum. Það eru einnig beinar mælingar, eðlisfræði o.fl. sem tekið er inn í myndina þegar þáttur okkar er skoðaður. T.d. ráðlegg ég lestur á eftirfarandi á loftslag.is (fleira mætti nefna til sögunnar) - Mælingar staðfesta kenninguna. Mig langar að biðja þig í allri vinsemd Jón Steinar að lesa þetta með opnum huga og jafnvel gera athugasemdir við þá þætti sem þér finnst vafasamir eða virka tvímælis... Mér þykir það í raun merkilegt að þú hafnir þessum kenningum jafn ákveðið og þú hefur stundum gert og ég er í raun forvitin að vita hvað veldur?

PS. Ég naut þess að lesa frásagnir þínar af Grænlandsferðinni, virkilega fróðlegt.

[Sigurður Þór Guðjónsson, 28.6.2010 kl. 17:45]

Í þessu sambandi má nefna að það stefnir í methlýjan júní í Reykjavík og Stykkishólmi. Það finnst mér fréttnæmara í rauninni heldur en þessi ísslæðingur. Júní á Siglufirði hefur líka verið vel yfir meðallagi. Það eru engir hafískuldar núna við landið. Einna svalast er reyndar nyrst á Hornströndum og á Langanesi. Það er þó ekki vegna hafíss heldur vegna tíðra austlægra vinda undanfarið.

[Emil Hannes Valgeirsson, 28.6.2010 kl. 20:30]

Þetta er allt hvað öðru merkilegra. Hafísinn í dag og svo eitthvað annað næst. Ég bíð með þennslu kvikasilfurs í júnímánuði þar til tölur eru komnar í hús.

[Ágúst H Bjarnason, 29.6.2010 kl. 16:28]

Sæll Emil

Það er merkilegt hvað hafísinn hefur aukist mikið undanfarið eins og sjá má á myndinni hér fyrir neðan.

Rauði ferillinn sýnir þróunina   Hann er fyrir ofan alla ferlana frá 2003 til 2009.

Myndin er dagsett 29. júní 2010, þ.e. í dag.

 

Myndin sýnir reyndar þróunina á suðurhveli jarðar, en það er sama. Hafísinn er í miklu meiri vexti en undanfarin ár.

Hvernig stendur á þessu?

Myndin er stærri hér:

http://www.iup.uni-bremen.de:8084/amsr/ice_ext_s.png

[Emil Hannes Valgeirsson, 29.6.2010 kl. 17:39]

Það er satt Ágúst, það er eiginleg öfugþróun á hafísmagni á suðurhveli miðað við norðurhvel. Hinsvegar má segja að árstíðarsveifla hafíssins á norðurhveli sé sífellt meira að líkjast því sem gerist á suðurhveli þar sem er mikill munur á sumar- og vetrarútbreiðslu.

[Ágúst H Bjarnason, 29.6.2010 kl. 18:58]

Spurning hvort þetta tengist svokölluðu "polar see-saw" ?  Eða þessari skýringu á fyrirbærinu.

[Emil Hannes Valgeirsson, 29.6.2010 kl. 22:49]

Ég hef líka séð vangaveltur um hvort þetta see-saw fyrirbærið sé á áratugaskala. Nú sé hér í norðri hlýindaskeið sem tengist hringrásum í lofti og í hafi, en kuldaskeið í suðurhöfum. Þetta gæti síðan snúist við eftir 10-15 ár, óháð því hvaða trend eru í gangi varðandi loftslagsbreytingar.

Það sem ég fann og tengist þessu má sjá hér:

New Paper “Twentieth Century Bipolar Seesaw Of The Arctic And Antarctic Surface Air Temperatures By Chylek et al. 2010

[Höskuldur Búi Jónsson, 30.6.2010 kl. 08:47]

Við á loftslag.is höfum skrifað um þessa aukningu á Suðurskautinu (sjá Er ís á Suðurskautinu að minnka eða aukast?), þar segir meðal annars:

En ef Suður Íshafið er að hlýna, hvers vegna er þá hafís Suðurskautsins að aukast? Það eru nokkrir þættir sem sjá til þess.

Einn af þáttunum er gatið í ósonlaginu yfir Suðurskautinu. Gatið hefur valdið kólnun í heiðhvolfinu (Gillet 2003). Það hefur aftur aukið á lægðagang umhverfis meginland Suðurskautsins (Thompson 2002), sem veldur því að aukinn vindur hefur ýtt ísnum til og myndað vakir (e. polynyas) í ísnum. Þessar vakir hjálpa til við að auka hafísmyndun (Turner 2009).

Annar þáttur eru breytingar í hafstraumum. Við yfirborð Suður Íshafsins er lag með köldum sjó og neðar heitara lag. Streymi vatns frá heitara laginu rís upp á yfirborðið til að bræða hafísin að neðan. Við hlýnun hefur úrkoma einnig aukist. Við það verður efsta lagið ferskvatnsblandaðra, sem gerir það eðlisléttara og blöndun við heitara lagið minnkar. Þar með minnkar hitastreymi til yfirborðs frá heitara laginu. Þar með bráðnar hafísinn minna (Zhang 2007).

Ef við tökum það saman, þá er hafís Suðurskautsins háð flóknum og einstökum þáttum. Einfaldasta túlkunin um að hafísinn sé að aukast vegna þess að það hljóti að vera að kólna í kringum Suðurskautið á ekki við rök að styðjast. Hlýnun er í gangi – en hvernig það hefur áhrif á mismunandi svæði – er flókið.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 30.6.2010 kl. 17:34]

"Polar see-saw" útskýringin á hegðun hafíss á Suðurskautinu þykir mér heldur langsótt, þar sem skilgreiningin á þessu fyrirbæri er þannig að hitastig á Suðurskautinu ætti að þróast með öfugum formerkum miðað við önnur svæði. Skilgreining af Wikipedia; "The Polar see-saw or Antarctic climate anomaly is the phenomenon that temperature changes in Antarctica are usually of the opposite sign to temperature changes elsewhere in the rest of the world." og einnig hér: "The cosmic-ray and cloud-forcing hypothesis therefore predicts that temperature changes in Antarctica should be opposite in sign to changes in temperature in the rest of the world."

Þar sem það er ekki tilfellið (Suðurskautið er að hlýna, "...Suður Íshafið hlýnað um 0,17°C á hverjum áratug – Suður Íshafið er sem sagt ekki bara að hlýna, heldur er það að hlýna hraðar en önnur höf...", sjá hér) verður að leita skýringa í öðrum þáttum, eins og m.a. þeim sem Höski nefnir úr færslunni af loftslag.is.

[Emil Hannes Valgeirsson, 30.6.2010 kl. 18:29]

Þessar skýringar ykkar hjá ykkur loftslagsmönnum breyta því þó ekki að ég hef séð vangaveltur um þetta. En takk samt fyrir ykkar skýringar.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 30.6.2010 kl. 18:49]

Það er sjálfsagt, að mínu mati, að velta upp öllum mögulegum skýringum varðandi þessi mál og bara fróðlegt að velta fyrir sér hlutunum og ekki síður lærdómsríkt... Það eru örugglega margir þættir sem hafa áhrif á þróun hafíss í kringum Suðurskautið, sjá t.d. fleiri vangaveltur um þetta í eftirfarandi tengli; What's Holding Antarctic Sea Ice Back From Melting?