Vešurannįll 2019-2022

Fyrir nokkrum įrum birti ég hér blogginu einskonar vešurannįla sem voru byggšir į eigin vešurskrįningum auk żmissa upplżsinga af vešurstofuvefnum. Įrin hafa lišiš og komiš aš framhaldi og eins og įšur tek ég fjögur įr fyrir ķ einu eša tķmabiliš 2019-2022. Ķ yfirlitinu er stiklaš mjög į stóru og er mišaš aš mestu śt frį Reykjavķk enda er žaš mitt heimaplįss. Eitt og annaš ķ vķšara samhengi er žó nefnt žegar įstęša er til.

Gos_21mars_2021

Ekki var vetrarlegt um aš litast į upphafsdögum gossins ķ Geldingadölum sem er einn af žeim atburšum sem settu mark sitt į tķmabiliš. Myndin er tekin 21. mars 2021.


Um tķmabiliš 2019-2020 mį almennt segja aš žaš hafi byrjaš meš mildri vešrįttu og yfirleitt hagstęšu įstandi innan lands og utan. Feršamenn streymdu til landsins sem aldrei fyrr og landsmenn flykktust śt aš sama skapi. Atvinnuįstand var gott og veršbólga og vextir ķ lįgmarki. Heimsmįlin voru lķka ķ įgętis skoršum og jöršin undir okkur nokkuš stöšug. Svo fór żmislegt óvęnt aš gerast. Fyrst skal nefna Covid-19 heimsfaraldurinn sem barst til landsins ķ lok febrśar 2020 meš tilheyrandi röskunum og takmörkununum og var mįl mįlanna hér heima og erlendis um tveggja įra skeiš. Žegar žaš įstand var loks aš baki snemma įrs 2022 réšust Rśssar til innrįsar ķ Śkraķnu og settu žar meš heimsmįlin alveg śr skoršum žótt “ašgeršin” hafi ekki gengiš samkvęmt plani žvķ enn var barist ķ lok įrs og frišur ekki ķ augsżn. Hér heima fór Reykjanesskaginn aš hrista upp ķ tilverunni meš öflugum jaršskjįlftahrinum og landrisi samfara kvikusöfnun nįlęgt Grindavķk. Svo fór aš žaš gaus į skaganum eftir 800 alda hvķld. Nema hvaš gosin sem komu upp viš Fagradalsfjall ķ mars 2021 og svo aftur ķ įgśst 2022 reyndust vera hin hin saklausustu og bestu tśristagos.

Įriš 2019 var sannarlega eitt af žessum hlżju įrum sem komiš hafa hér į landi į žessari öld en sérstaklega var žį hlżtt og sólrķkt sušvestanlands. Mešalhitinn ķ Reykjavķk var 5,8 stig sem er žaš fjórša hlżjasta į öldinni og ķ sjöunda sęti frį upphafi męlinga. Alla vetrarmįnuši įrsins var mešalhitinn yfir frostmarki en žó gerši almennilegan vetrarkafla upp śr mišjum janśar sem lauk meš miklu žrumuvešri ķ borginni aš kvöldi 21. febrśar. Žį tóku viš mjög breytileg vešur žar til ķ aprķl sem einkenndist af hlżjum sušaustanįttum og varš aprķl sį hlżjasti ķ borginni og vķšar frį upphafi męlinga og nįši hitinn ķ Reykjavķk upp ķ 17 stig sķšasta daginn. Einstakan sólskinskafla gerši ķ Reykjavķk frį 22. maķ til 18. jśnķ en žį daga mį segja aš sól hafi skiniš nįnast samfleytt meš smį uppįbrotum. Žótt dregiš hafi eitthvaš fyrir sólu ķ jślķ žį varš mįnušurinn hlżjasti jślķ sem męlst hefur ķ Reykjavķk og hlżjasti mįnušur sem žar hefur yfirleitt męlst, 13,4 stig. Įfram var nokkuš gott sušvestanlands ķ įgśst en sķšra noršaustanlands žar til fór aš rigna af įkafa ķ september en viš tóku breytileg vešur meš frekar žurrum nóvember. Snjórinn lét svo sjį sig ķ umhleypingasömum desembermįnuši og dagana 10.-11. des. gerši ansi slęman noršanhvell meš allskyns sköšum vķša og röskunum.

Įriš 2020 var mešalhitinn ķ Reykjavķk 5,1 stig sem er ķ lęgri kantinum mišaš viš žaš sem af er öldinni en žó ķ mešallagi mišaš viš nżtt 30 įra višmišunartķmabil 1991-2020. Reyndar var žetta įr aš mestu ķ mešallagi sušvestanlands og almennt öfgalaust ķ vešri. Samt nokkuš vel sloppiš žvķ įriš var mjög śrkomusamt noršan- og austanlands. Fyrstu mįnušina var nokkuš umhleypingasamt ķ borginni, og žótt ekki hafi veriš mikil frost žį lį oftar en ekki einhver snjór į jöršu langt fram ķ mars. Vešriš var žó ekki ašalumręšuefniš žarna seinni hluta vetrar žvķ skollinn var į Covid-faraldur sem bregšast žurfti viš. Įgętlega hlżtt var hinsvegar um voriš og fram ķ jśnķ, en ķ jślķ uršu noršanįttir ofanį meš įgętu sólarvešri sunnan heiša žótt hitinn vęri ekki mikill. Eftir rigningarkafla sušvestanlands fyrri partinn ķ įgśst komu loks bestu dagar sumarsins meš góšum hita og bjartvišri. Fįtt markvert geršist ķ Reykjavķk um haustiš, žaš kom eins og venjulega en lķtiš var um snjó fram aš jólum en eftir sunnanrigningu į ašfangadag nįšu žau aš vera hvķt aš kvöldi. Hinsvegar gerši ķ desember miklar rigningar noršan- og austanlands meš illskęšum skrišuföllum į Seyšisfirši eftir miklar stórrigningar žar.

Įriš 2021 var mešalhitinn ķ Reykjavķk 5,4 stig sem er viš mešallag žaš sem af er öldinni. Vešurfar var nokkuš žęgilegt fyrstu mįnušina. Janśar var reyndar ķ kaldari kantinum en febrśar og mars voru hlżir. Mjög snjólétt var sušvestanlands og lķtil śrkoma sem kom sér vel fyrir alla žį gosžyrstu sem lögšu leiš sķna aš Geldingadölum ķ byrjun mars og nęstu mįnušina į eftir. Vormįnuširnir voru hinsvegar kaldari en įfram var lķtil śrkoma sušvestanlands og fór gróšur vķša aš brenna samfara miklum sólskinskafla fyrri hlutann ķ maķ. Sumarhitar létu bķša eftir sér framan af og var jśnķ kaldur. Smįm saman ręttist śr og var įgśst mjög hlżr į landinu öllu. Sį nęsthlżjasti ķ Reykjavķk og vķša sį hlżjasti frį upphafi męlinga auk žess aš vera meš žeim allra sólrķkustu noršaustanlands, į mešan sólin lét minna sjį sig sunnan heiša. Eins og oft vill verša fór vešriš aš versna meš haustinu meš żmsum illvišrum śr flestum įttum og fengu noršlendingar žį helst aš kenna į śrkomunni. Žetta jafnaši sig žegar leiš aš vetrinum og endaši įriš į žęgilegum nótum fyrir utan endurnżjaša skjįlftahrinu į Reykjanesskaganum. Jś, og svo var aušvitaš alltaf eitthvaš Covid.

Įriš 2022 var mešalhitinn 5,1 stig eins og hann var įriš 2020 en samt öllu višburšarrķkara. Įriš hófst meš illvišrasömum janśar en žó sęmilega hlżjum. Febrśar var talsvert kaldari og mjög snjóžungur į landinu, ekki sķst ķ höfušborginni meš tilheyrandi ófęrš dögum saman. Aftur hlżnaši ķ mars en žį gerši miklar rigningar og varš žetta śrkomumesti marsmįnušur ķ Reykjavķk frį upphafi męlinga. Allt mildašist žetta meš vorinu sem ekki žurfti aš kvarta mikiš yfir. Jśnķ slapp fyrir horn aš mestu en jślķ stóš ekki alveg undir vęntingum og var ķ kaldari kantinum į landinu og auk žess frekar sólarlķtill ķ Reykjavķk. Įfram var frekar svalt ķ įgśst en sólin skein žó eitthvaš meira ķ borginni. September var sķšan nokkuš góšur og sólrķkur, sérstaklega noršanlands en žó gerši illilegt óvešur seint ķ mįnušinum meš hśsatjóni į austfjöršum. Sķšan kólnaši og aš žessu sinni var október kaldari en nóvember sem var reyndar óvenju hlżr og sumstašar sį hlżjasti sem męlst hefur. En ekki entust hlżindin og falliš var mikiš žvķ desember einkenndist af óvenjumiklum kuldum og frostum į landinu. Ķ Reykjavķk var žetta meira aš segja kaldasti desember sķšan 1916 en ķ leišinni sį sólrķkasti frį upphafi męlinga. Ekkert snjóaši žó ķ Reykjavķk fyrr en um mišjan mįnuš žegar gerši talsverša ofankomu og varš žar meš alhvķtt śt įriš meš višbótum um jól og įramót.

Jaršhręringar og eldgos. Ég hef komiš ašeins inn į atburšina į Reykjanesskaganum hér į undan. Žeir atburšir byrjušu ķ raun meš skjįlftum noršur af Grindavķk undir lok janśar 2020 samhliša landrisi vegna kvikusöfnunar viš Grindavķk. Žaš voru mikil tķmamót sem gįtu bošaš nżtt skeiš eldvirkni į skaganum. Öflugri skjįlftar geršu sķšan vart viš sig. Žann 12. mars 2020 var skjįlfti upp į 5,2 viš Fagradalsfjall og annar įlķka 19. jślķ į sömu slóšum. Vestan Kleifarvatns męldist svo 5,6 stiga skjįlfti žann 20. október. Mikil hrina fór sķšan ķ gang ķ kjölfar skjįlfta upp į 5,7 stig viš Fagradalsfjall žann 24. febrśar 2021 og héldu skjįlftarnir įfram žangaš til gos hófst ķ Geldingadölum aš kvöldi 19. mars. Žrįtt fyrir smęš gossins ķ upphafi žį lauk žvķ ekki fyrr en 18. september įn žess žó aš valda tjóni. Aftur fór jörš aš skjįlfa seinni hlutann ķ desember en ekkert varš śr gosi žį. Ķ lok jślķ 2022 hófst nż og öflug hrina viš Fagradalsfjall og noršur af Grindavķk sem endaši ķ gosi ķ Merardölum žann 3. įgśst og stóš žaš ķ 18 daga. Ekkert tjón varš frekar en ķ fyrra gosinu og rann hraun aš mestu yfir hraun frį įrinu įšur. Žetta žótti allt vel sloppiš mišaš viš hvaš hefši getaš gerst. En var žetta allt og sumt eša voru stęrri atburšir ķ bķgerš?

Nęsti fjögurra įra annįll veršur vęntanlega birtur hér snemma įrs 2027. Best aš lofa ekki nįkvęmri tķmasetningu eins og sķšast žvķ eiginlega įtti žessi annįll aš fara ķ loftiš į tiltekinni mķnśtu fyrir rśmu įri. En lķklega voru žó ekki mjög margir aš bķša.

Annįll 2019-22 hiti

Annįll 2019-22 einkunn

 

Fyrri annįlar:
Vešurannįll 1987-1990
Vešurannįll 1991-1994
Vešurannįll 1995-1998 - Umskipti
Vešurannįll 1999-2002
Vešurannįll 2003-2006 - Hlżindi og góšęri
Vešurannįll 2007-2010 - Hrun og meiri hlżindi

Vešurannįll 2011-2014 - Misgóš tķš
Vešurannįll 2015-2018 - Hitasveiflur į uppgangstķmum

 


Heimshitinn og El Nino

Nś er enn einn loftslagsrįšstefnan haldin ķ heiminum og sżnist žar sitt hverjum. Fer ekki nįnar śt ķ žaš enda ekki beint efni žessa pistils. Hinsvegar er engum blöšum um žaš aš fletta aš hiti jaršar er nś ķ allra hęstu hęšum. Žaš gildir um yfirboršshitann almennt, bęši į sjó og į landi en einnig ķ nešri hluta lofthjśpsins eins og kemur fram į myndinni hér aš nešan sem sżnir hita lofthjśpsins skv. gervihnattamęlingum į vegum hįskólans ķ Huntsville Alabama (UAH) sem nį aftur til įrsins 1979. Sį mikli hitatoppur sem nś kemur fram hefur stašiš ķ žrjį mįnuši og er um 0,9°C yfir višmišunartķmabilinu 1991-2020. Žessi mikli hitatoppur er örugglega tķmabundiš įstand eins og ašrir snarpir hitatoppar og helsta įstęšan er eins og įšur, El Nino ķ Kyrrahafinu, en vęntanlega eitthvaš meira. Meira um žetta nešan myndar.

UAH-ENSO–Nov2023

Nešri hluti myndarinnar sżnir hvenęr hiš hlżja El Ninjo įstand og andstęšan, hiš kalda La Nina įstand, hafa skipst į aš rįša rķkjum ķ Kyrrahafinu. Fyrri met-toppar ķ hnatthita hafa fylgt ķ kjölfariš į mjög öflugu El Nino įstandi, sérstaklega įrin 1998 og 2016. Hiš óvenjulega nśna er aš hiti jaršar skv. žessu hefur nś žegar skotist vel upp fyrir fyrri met og žaš žrįtt fyrir aš El Nino hefur ekki nįš sķnum toppi og reyndar ekki alveg vķst aš sį toppur verši eitthvaš óvenju mikill.

Żmislegt hefur veriš nefnt sem hjįlpar hitanum aš nį žessum hęšum nśna. Ég giska į aš žar skipti mestu aš yfirboršhiti sjįvar er ķ hlżjum fasa mun vķšar en ķ Kyrrahafinu, t.d. hér ķ Atlantshafinu. Nśverandi sólblettasveifla hefur veriš aš nį sér į strik, en er žó alls ekki öflugri en venjulega, nema žį kannski mišaš viš fyrri vęntingar. Svo hefur veriš talaš um nešansjįvargosiš mikla viš Tonga ķ įrsbyrjun 2021 sem žeytti ókjörum af vatngufu upp ķ andrśmloftiš - hefur kannski haft sitt aš segja en ber varla ašalįbyrgš į toppnum nęstum tveimur įrum seinna.

Hvaš sem veldur žessum hita nśna žį mį fullyrša aš frįvikiš mun jafna sig į nż. En vęntanlega ekki alveg žvķ eftir žvķ sem tķminn lķšur, og žrįtt fyrir mörg bakslög, žį er leiš hitans upp į viš. Žaš er aš hlżna. Reiknuš hlżnun mišaš viš žessar gervihnattamęlingar er 0,14°C į įratug, sem žżšir 1,4°C į öld. Hér į moggablogginu er kannski ekki vinsęlt aš kenna um auknum śtblęstri koltvķsżrings og žaš er ekki heldur vinsęlt mešal olķufursta. Skżringar ašrar en aukin gróšurhśsaįhrif af mannavöldum eru samt vandfundnar.

Enda žetta į korti sem sżnir yfirboršshita heimshafanna sem frįvik frį mešalhita (1971-2000). Merki žar inn El Nino.

Hitafrįvik heimshafanna nóv. 2023

 

Heimildir:
ClimateReanalyzer.org
www.drroyspencer.com - UAH Satellite-Based Temperature
www.cpc.ncep.noaa.gov - ENSO


Hafķsstašan į pólunum

Samkvęmt venju nś ķ seinni hluta september fer ég yfir hafķsstöšuna ķ mįli og myndum en įrlegt hafķslįgmark er nś aš baki į Noršur-Ķshafinu enda sólin farin aš lękka mjög į lofti žar noršurfrį og brįtt mun allt frjósa į nż. Aš lokum mun ég snśa mér ašeins aš Sušurhvelinu žar sem sitthvaš er aš gerast.

Arctic 23.sept

Žannig lķtur Noršur-Ķshafiš śt aš lokinni sumarbrįšnun, samkvęmt korti śtgefnu af Hįskólanum ķ Bremen. Ķsinn hefur hörfaš langt frį ströndum Alaska og austur-Sķberķu og bęši noršvestur- og noršaustur-strandleiširnar fęrar. Žetta hefur veriš nokkuš dęmigerš staša ķ sumarlok sķšustu įra, en sennilega er ķsinn minni en venjulega viš Kanadķsku heimskautaeyjarnar enda alls ekki įrvisst aš siglingaleišin opnist žar svona rękilega.

En žį er komiš aš samanburši viš sķšustu įr meš lķnuritinu hér aš nešan sem ég vann upp śr tölum frį Bandarķsku snjó- og hafķsmišstöšinni (NSIDC).

NH-Lįgmörk 2000-2023

Viš sjįum hér hvernig lįgmarksśtbreišslan hefur žróast frį įrinu 2000. Greinilega hefur hafķsinn minnkaš frį upphafi tķmabilsins. Śr žvķ aš vera kringum 6 milljón ferkķlómetrar og nišur ķ svona 4,5 m.km2 aš jafnaši. Žetta gerist žó ekki jafnt og žétt og reyndar ekki hęgt aš tala um einhverja sérstaka žróun frį įrinu 2007 sem var tķmamótaįr og vakti upp vangaveldur um aš stutt gęti veriš ķ allsherjarhrun ķsbreišunnar. Ķsinn jafnaši sig žó eitthvaš į nż uns nżtt og mjög afgerandi metlįgmark leit dagsins ljós įriš 2012 og žótti sķšur en svo gęfulegt. En ķsinn jafnaši sig aftur og hafa lįgmörkin veriš upp og ofan sķšan og ekki ógnaš metinu. Aš žessu sinni varš lįgmarkiš žaš 6. lęgsta sem vitaš er um, en žaš munar reyndar mjög litlu į žvķ og įrunum 2007, 2016 og 2019 sem eru ķ 3-5. sęti.

Til aš įtta sig ašeins į įrstķšastöšunni žį kemur hér lķnurit frį NSIDC sem sżnir ķ einskonar spagettķflękju öll įrin frį upphafi nįkvęmra męlinga įriš 1979.

NH 1979-2023

Įriš 2023 er dregiš sérstaklega fram žarna meš smį fikti ķ mér, en žaš mį taka fram aš öll įrin eftir 2001 eru meš lįgmarksśtbreišslu undir 6 millj.km2. Žarna sést aš vetrarśtbreišsla įrsins 2023 var meš allra lęgsta móti en gaf eftir ķ samkeppninni į vormįnušum og endar sem fyrr segir meš 6. lęgstu śtbreišsluna. Doppótta lķnan er 2012 og spurning hversu lengi žaš lįgmarksmet mun standa.

En žótt metin lįti į sér standa į Noršurhveli žį er alls ekki sömu sögu aš segja į Sušurhveli og lęt ég samskonar spagettķmįltķš segja žį sögu:

SH 1979-2023

Žarna į Sušurhveli er greinilega eitthvaš óvenjulegt aš gerast. Viš sjįum aš žar er vetrarhįmark aš baki (vęntanlega) og įriš 2023 sker sig rękilega frį öšrum įrum hvaš śtbreišslu varšar. Įriš byrjaš meš heldur minni hafķs en įšur hafši męlst og setti nżtt lįgmarksmet, en fyrra met var žį reyndar ašeins įrsgamalt. Įriš missti forystuna seint ķ mars en frį maķmįnuši var nżmyndun vetrarķss öllu hęgari en įšur hefur sést og endar ķ hįmarki sem er ķ algeru lįgmarki.

Hvaš gerist į nęstu misserum į pólunum, mišaš viš fyrri įr, vitum viš ekki og allra sķst ég. Žetta meš sušurskautiš er sérstakt og gerist į sama tķma og óvenju hįr yfirboršshiti męlist ķ Noršur-Atlantshafi og heitur El Ninjo er aš nį sér į strik ķ Kyrrahafinu. Kannski mun Noršur-Ķshafiš einnig finna fyrir žessum óvenjulegheitum um sķšir, eša alls ekki. Lįtum žaš bara koma ķ ljós.

Sjį nįnar hér žašan sem upplżsingar lķnurit og tölur eru fengnar: https://nsidc.org/arcticseaicenews/


Gosgleši viš Fagradalsfjall

Keilir og gos

Best aš byrja į aš nefna hér aš eldsumbrot į Reykjanesskaga hafa löngum veriš eitt af žvķ sem ég hef innst inni haft löngun til aš upplifa ķ žessu annars takmarkaša jaršlķfi. Lengst af var ég žó mjög hęfilega bjartsżnn į aš sś ósk ręttist en vissi žó aš möguleikinn vęri til stašar enda Reykjanesskaginn nokkurn veginn kominn į tķma. Žaš hefši samt getaš žżtt aš atburšir gęti fariš aš gerast seint į žessari öld eša jafnvel ekki fyrr en į žeirri nęstu. Vissulega var mér ljóst aš eldar į skaganum gętu valdiš marghįttušu tjóni og sett żmislegt śr skoršum sem ég er ekkert aš vonast eftir. Žaš breytti žó ekki upplifunaróskum mķnum enda hafa žęr engin įhrif į framgang mįla. Snżst meira um hjį mér aš upplifa merka atburši.

En svo var žaš ķ janśar įriš 2020 aš fréttir fóru berast sem gįfu til kynna aš möguleikinn vęri ekki svo fjarlęgur. Vķsbendingar voru žį um aš jaršskjįlftar į skaganum tengdust kvikusöfnun viš Žorbjörn. Eitthvaš sem mašur hafši ekki heyrt įšur nefnt meš jafn sterkum hętti, en fram aš žvķ höfšu skjįlftahrinur į skaganum įvallt veriš tengdar ešlilegum glišnunarhreyfingum įn žess aš kvika kęmi viš sögu. Žetta žótti mér aldeilis tķšindi og eitthvaš til aš fylgjast meš, samanber stuttaralega fb-fęrslu frį žeim tķma.

Frétt kvikusöfnun

Rśmu įri sķšar eša 19. mars 2021, eftir ótal jaršskjįlfta, fór loksins aš gjósa og žaš var nś aldeilis skemmtilegt gos žótt žaš hafi ķ raun veriš alveg fįrįnlega lķtiš til aš byrja meš. En ólķkt öšrum gosum į Ķsland žį fęršist žaš ķ aukana eftir žvķ sem į leiš og stóš ķ sex mįnuši meš allskonar skemmtilegum og óvęntum uppįkomum - og olli engu tjóni žegar til kom. Ekki nóg meš žaš žvķ gos nśmer tvö hófst svo žann 3. įgśst 2022 en stóš yfir ķ mun styttri tķma.

Geldingadalir 21. mars 2021

Žrišja gosiš stendur nś yfir og eftir viku eldsumbrot sér ekki fyrir endann į žvķ. Alls heimsótti ég sjö sinnum fyrsta gosiš og tvisvar žaš nęsta. Nįlgašist ég žau śr żmsum įttum og fór gjarnan mķnar eigin leišir, opinberar og óopinberar. Ķ einni feršinni ķ fyrsta gosinu munaši litlu aš ég rambaši į tżndan Amerķkana sem mikiš var leitaš aš einn daginn, en hann fannst stutt frį žar sem ég var aš žvęlast noršaustur af gosslóšunum, ekki fjarri žar sem hraun rennur nś.

Nś er ég ekki bśinn aš heimsękja žetta nżjasta gos, enda hafa gosstöšvarnar veriš lokašar almenningi sķšustu daga. Žar į undan hafši ein leiš veriš leyfš - einmitt ķ gegnum eiturgufurnar af gosinu og sinueldum, ķ eindreginni noršanįttinni. Ég ętla svo sem ekki aš fjargvišrast mikiš yfir žessum lokunum, en vitaskuld hefši ég tekiš miš af ašstęšum og fariš mķna eigin leiš. Sjįum til sķšar. Allavega er ég nś žegar aldeilis bśinn aš upplifa eldgos ķ nęrmynd žarna į skaganum. Nś lęt ég mér nęgja vefmyndavél ofan af Litla-Hrśt. Sjónarspiliš er mikiš, śtsżniš gott en aušvitaš vęri ég til ķ vera žarna sjįlfur ķ stśkusęti.

 

Vefmyndavél RUV 16. jślķ 2023


Hvernig kemur Esjan undan vetri?

Samkvęmt rótgróinni venju er komiš aš hinum įrlega samanburši į snjóalögum ķ Esju sem felst ķ myndatöku af Esjunni žegar skyggni leyfir fyrstu dagana ķ aprķl og bera saman viš sambęrilegar myndir fyrri įra. Frį žvķ įriš 2013 hafa Esjuskaflar séšir frį borginni veriš nokkuš lķfseigir og haldiš velli öll įrin nema įriš 2019. Hinsvegar hurfu allir skaflar fyrsta įratug žessarar aldar og er žaš lengsta slķka tķmabil sem vitaš er um.

Nś ber svo viš aš žrįtt fyrir kaldan vetur žį eru Esjuskaflar meš minnsta móti nśna ķ aprķlbyrjun, sem minnir į aš kuldar og snjóžyngsli fara ekki alltaf saman enda er kaldasta noršanįttin gjarnan žurr og björt hér sunnan heiša. Veturinn fór seint af staš meš hlżjum nóvember fór ekki aš snjóa ķ fjallinu fyrr en um mišjan desember. Nokkuš bęttist viš ķ janśar en blautir hlżindadagar ķ febrśar įttu eftir aš herja mjög į žaš sem žį hafši safnast fyrir. Ekki gerši marsmįnušur mikiš žvķ hann var nįnast śrkomulaus samhliša björtu frostavešri.

Hvort snjórinn hverfur aš žessu sinni kallar į nokkur spurningarmerki aš venju. Fyrst og fremst er žaš skaflinn ķ Gunnlaugsskarši sem er žrįlįtur (žarna ofan viš vinstra skiltiš į myndunum). Skaflinn gęti veriš haršur ķ horn aš taka eftir aš hafa lifaš nokkur įr en ķ venjulegri sumarvešrįttu ętti hann aš gefa sig um sķšir, svo ekki sé talaš um skaflinn ķ skįlinni vestan viš Kerhólakamb sem alltaf er žrautseigur, lengi eftir aš vera oršinn lķtill.

Aš žessu sinni birti ég myndir aftur til įrsins 2012. Serķan nęr hinsvegar aftur til 2006 og mį sjį žęr allar ķ Esju-myndalbśmi hér https://emilhannes.blog.is/album/esja_i_april/

ATH. Sé bloggfęrslan skošuš ķ sķma er betra aš snśa honum į hliš svo myndirnar birtist heilar.

Esja 6. aprķl 2023 Esja 6april2022 1500px

Esja 6. aprķl 2021Esja 9. april 2020Esja 5. aprķl 2019Esja 6. aprķl 2018Esja 1. aprķl 2017Esja 4. aprķl 2016Esja 1. aprķl 2015Esja 3. aprķl 2014Esja 3. aprķl 2013Esja 2. aprķl 2012


Reykjavķkurhiti 2022 ķ sśluriti

Hitafar ķ Reykjavķk var nokkuš upp og ofan į įrinu 2022 sem er ķ sjįlfu sér ekkert óvenjulegt en helst eru žaš sķšustu tveir mįnuširnir sem skera sig meira śr en ašrir, eins og sjį mį į mešfylgjandi sśluriti sem ég hef föndraš saman og sżnir sżnir hitafar mįnašanna. Blįu sślurnar standa fyrir mešalhita įranna 1991-2020, sem nś telst vera opinbert višmišunartķmabil, en raušleitu sślurnar standa fyrir hiš nżlišna įr.

Mešalhiti 2022 sślur

Žarna mį sjį aš įriš hófst į sęmilega hlżjum janśar en sķšan tók viš kaldur og illvišrasamur febrśar sem auk žess einkenndist af erfišum snjóžyngslum ķ borginni. Svo kom mars meš įgętis hlżindum en žeim fylgdi reyndar metśrkoma fyrir marsmįnuš ķ borginni. Įfram var fremur hlżtt śt voriš en um mišjan jśnķ kįrnaši gamaniš žvķ sumarhitar nįšu sér varla į strik fyrr en komiš var fram ķ september, sem endaši frekar hlżr. Októberhitinn var alveg ķ mešallagi, en žį tók viš afskaplega hlżr og žęgilegur nóvember sem meira aš segja var ögn hlżrri en október. Góšvišri hélt įfram ķ desember en um žann 10. hófst žessi óvenjulegi kuldakafli sem hélst śt įriš samhliša hįum loftžrżstingi og sólbjartri tķš sem sló śt fyrri desembersólarmet ķ žessum annars dimma mįnuši. Žaš er kannski ekki bśiš aš gefa žaš śt opinberlega en svo viršist sem žetta hafi veriš kaldasti desember ķ Reykjavķk sķšan 1916, sem var jafn kaldur meš mešalhita upp į -3,9 stig. Snjórinn lét hins vegar ekki sjį sig ķ borginni žetta haustiš fyrr en föstudagskvöldiš 17. desember og hélst meš višbótum śt įriš.

Žessi kaldi desember er merkilegur žvķ hann sżnir aš enn getur oršiš mjög kalt hér į landi žrįtt fyrir hlżrra vešurfar į žessari öld. Mišaš viš ašra almanaksmįnuši žį mį finna sambęrilega eša ögn kaldari mįnuši žegar kaldast var į seinni hluta sķšustu aldar, eins og janśar og febrśar 1979 og svo janśar 1984. Desember 1973 var fram aš žessu kaldasti desember į seinni įratugum en mešalhitinn var žį (-3,7 °C).

Svo er žaš įrshitinn. Hann var, žrįtt fyrir žennan kalda desember, ķ mešallagi mišaš viš višmišunartķmabiliš 1991-2020 eša 5,1 stig, eftir žvķ sem ég fę śt. Žetta er vissulega eitthvaš kaldara mišaš viš hitann žaš sem af er öldinni, en sögulega séš bara nokkuš gott og į sömu slóšum og žegar hlżjast var į sķšustu öld - sem elstu borgarar ęttu aš muna įgętlega.

- - -

Höfundur žessarar bloggfęrslu er įhugamašur um vešurfar og er sjįlfmenntašur heimilisvešurfręšingur (hvaš sem žaš žżšir).


Hafķslįgmark įrsins sętir litlum tķšindum

Hafķsmynd

September er sį mįnušur įrsins sem hafķs į Noršurslóšum er minnstur yfir įriš. Žį lżkur sumarbrįšnun og nżr ķs fer aš myndast. Lįgmarkiš aš žessu sinni ber ekki žess merki aš ķsinn sé ķ žaš krķtķsku įstandi aš ķslaust Noršur-Ķshaf ķ sumarlok sé ķ sjónmįli į nęstu įrum. Vissulega voru uppi vangaveltur į sķnum tķma um aš slķkt gęti veriš yfirvofandi eša ętti jafnvel žegar aš hafa gerst. Žęr spįr, eša hvaš sem mętti kalla žęr, litušust af žeirri miklu brįšnum og hnignun ķsbreišunnar sem įtti sér sér staš einstök sumur. Fyrst sumariš 2007 og svo 2012 en žaš sumar į enn metiš ķ lįgmarksśtbreišslu ķ sumarlok. Žess į milli hefur įstandiš vera upp og ofan en žó žannig aš öll įrin eftir 2007 hefur ķsinn veriš minni ķ lok sumars en öll įrin žar į undan svo langt sem menn žekkja. Aš minnsta kosti frį įrinu 1979 žegar nįkvęmar gervihnattamęlingar hófust og lķklegast mun lengur.

Hafķslįgmörk 2000-2022Hafķslįgmark įrsins var aš žessu sinni 4,68 milljón ferkķlómetrar sem er ķ 12. sęti yfir lęgstu lįgmörk sem męld hafa veriš. Žetta er lķtiš eitt minna en ķ fyrra, 2021, og į svipušum nótum og lįgmörkin 2008, 2010, 2017 og 2018. Sem fyrr segir į įriš 2012 lįgmarksmetiš (3,39 millj.km2) ķ öšru sęti er įriš 2020 (3,82 millj.km2). Į lķnuritinu sést hversu ķsinn hefur minnkaš heilt yfir frį žvķ um aldamótin. Ašallega žó fram til įrsins metįrsins 2012 en eftir žaš er ekki um mikla žróun aš ręša. Til aš fį samanburš viš tķmann fyrir aldamót set ég inn rauša lķnu sem sżnir mešallįgmark įranna 1979-2010 skv. NSIDC.

Hafķs 18. sept 2022

Į mynd af ķsbreišunni, sem unnir er af Hįskólanum ķ Bremen, lķtur hafķslįgmarkiš 2022 nokkuš hefšbundiš śt. Ķsinn hefur hörfaš vel frį ströndum Sķberķu og Alaska og eru stór opin svęši žar. Į Svalbarša var sumariš hlżtt og žar hefur ķsinn hörfaš vel frį noršurströndum. Siglingaleišin noršur fyrir Sķberķu, noršausturleišin, viršist greišfęr en meiri tķšindum sętir aš noršvesturleišin ķ gegnum Kanadķsku heimskautaeyjarnar er einnig galopin um hin breišustu sund en ekki bara gegnum žröngu krókaleišina sunnar sem Amundsen sigldi um fyrstu manna įrin 1903-1906.


Hvernig kemur Esjan undan vetri?

Samkvęmt rótgróinni venju er komiš aš hinum įrlega samanburši į snjóalögum ķ Esju sem felst ķ žvķ aš taka mynd af Esjunni žegar skyggni leyfir fyrstu dagana ķ aprķl og bera saman viš sambęrilegar myndir fyrri įra. Frį žvķ įriš 2013 hafa Esjuskaflar séšir frį borginni veriš nokkuš lķfseigir og haldiš velli öll įrin nema įriš 2019. Hinsvegar hurfu allir skaflar fyrsta įratug žessarar aldar og er žaš lengsta slķka tķmabil sem vitaš er um. Ekki er žó mikill munur į hitastigi tveggja fyrstu įratuganna en auk hitans žį hafa śrkomusamir vetur og sólarlķtil sumur sķn įhrif.

Aš žessu sinni var veturinn óvenju śrkomusamur ķ Reykjavķk og reyndar sį śrkomumesti sem męlst hefur. Žótt sś śrkoma hafi falliš į żmsu formi žį upplifšu borgarbśar óvenju mikinn snjó og erfiša fęrš seinni hluta vetrar. Esjan fer ekki varhluta af žessu žvķ skaflar eru žar nokkuš öflugir ķ bland viš fķnlegri leifar snjókomu sem féll nś fyrir nokkrum dögum samhliša žvķ er kólna tók ķ vešri eftir įgętis hlżindi og rigningar undir lok marsmįnašar. Hvort snjórinn hverfi aš žessu sinni kallar į nokkur spurningarmerki aš venju. Ekki hvarf snjórinn alveg ķ fyrra žrįtt fyrir tiltölulega lķtinn snjó į sama tķma og žvķ ekki viš miklu aš bśast ķ įr. Sumariš var lķka ansi lengi aš nį sér į strik ķ fyrra en žaš gengur ekki ef allir skaflar eiga aš brįšna alveg.

Aš žessu sinni birti ég myndir sķšustu 10 įra. Serķan nęr hinsvegar aftur til 2006 og eru allar myndirnar geymdar ķ Esju-myndalbśmi hér https://emilhannes.blog.is/album/esja_i_april/

Esja 6. aprķl 2022

Esja 6. aprķl 2021

 Esja_9april2020_1500px

Esja 5. aprķl 2019

 Esja 6. aprķl 2018

Esja 1. aprķl 2017

Esja 4. aprķl 2016

Esja 1. aprķl 2015

Esja 3. aprķl 2014

Esja 3. aprķl 2013

 


Skuršpunktabókin

Augl_DSC1396

Hvernig er umhorfs nįkvęmlega į 65,0000°N og 18,0000°W, eša į öllum žeim 23 stöšum hér į landi, žar sem lengdar- og breiddarbaugar skerast? Allt um žaš ķ žessari óvenjulegu bók Skuršpunktar, sem sjįlfur bloggarinn į žessari sķšu tók saman og gaf śt fyrr į žessu įri.

Um Ķsland liggja ellefu lengdarbaugar og žrķr breiddarbaugar innan strandlengjunnar. Viš gerš bókarinnar var lagst ķ mikil og miserfiš feršalög til aš heimsękja alla žessa skuršpunkta en umhverfi žeirra gefur vissan žverskurš af landinu og nįttśrufari žess. Sį fyrsti var heimsóttur sumariš 2013 en verkefniš tók nokkur įr og var sį sķšasti heimsóttur sumariš 2020. Staširnir eru aušvitaš misašgengilegir en kannski ekki allir tilkomumiklir śt frį hefšbundnum skilgreiningum. Žeir fį žó hér sinn sess sem fulltrśar hinnar almennu nįttśru sem įvallt er merkileg į sinn hįtt. Sjón er sögu rķkari! Bókin er fįanleg ķ flestum betri bókabśšum.

Skuršpunktakort

Skeidarssandur

65n22w_gps

Bok-opna2

Bok-opna1


Hafķslįgmarkiš nokkuš fjarri meti aš žessu sinni

Eins og venjulega ķ september žį hefur hafķsinn į noršurslóšum nś nįš sķnu įrlega lįgmarki ķ śtbreišslu eftir brįšnun sumarsins. Ekki veršur sagt aš lįgmarkiš ķ įr sęti einhverjum tķšindum nema žį helst hversu miklu munar frį įrinu ķ fyrra žegar lįgmarkiš var žaš nęst lęgsta frį upphafi męlinga. Žannig męldist minnsta śtbeišslan ķ fyrra 3.824 žśs km2 en nś ķ įr žann 16. september męldist hśn 4.724 žśs km2 sem er munur upp į akkśrat 900 žśs km2, samkvęmt tölum Bandarķsku hafķsmišstöšvarinnar NSIDC. Eitthvaš lengra er sķšan ķ metiš frį 2012 žegar śtbreišslan žį um haustiš fór nišur ķ 3.387 žśs km2.

NSIDC_linurit lagmark 2021

Sé mišaš viš öll įr frį upphafi nįkvęmra męlinga įriš 1979 endaši lįgmarkiš ķ įr einungis ķ 12. sęti. Hafa mį žó ķ huga aš öll įrin fyrir 2007 męldist śtbreišslan meiri, og stundum töluvert meiri, sérstaklega eftir žvķ sem viš förum lengra aftur ķ tķmann. Fyrir aldamótin 2000 fór lįgmarksśtbreišslan yfirleitt ekki undir 6000 žśs km2 og į nķunda įratug sķšustu aldar var lįgmarkiš aš dóla sér ķ kringum 7000 žśs km2, žannig aš töluvert er ķ hafķsmagn fyrri og kaldari tķma.

Žessi hafķsśtbreišsla žarf žó ekkert aš vera merki um aš eitthvaš bakslag sé ķ vęndum enda spila vešurašstęšur mikiš inn ķ žegar einstök įr eru skošuš. Žeir miklu hitar sem vķša geršu vart viš sig į meginlöndum Amerķku og Evrópu ķ sumar, aš ógleymdu Noršur- og Austurlandi, nįšu hreinlega ekki alla leiš noršur. Eša eins og kannski mį segja, žį héldu kuldapollarnir į Noršur-Ķshafinu sig heimafyrir aš mestu meš tilheyrandi sólarleysi. 

En svo mį lķka hafa ķ huga aš śtbreišslan segir ekki allt. Heildarrśmįl ķsbreišunnar er įlķka lķtil og veriš hefur undanfarin įr og gamli žykki ķsinn sem įšur žakti stóran hluta ķsbreišunnar er aš mestu horfinn. Ķsinn er žvķ aš yngjast og žynnast og ķ samręmi viš žaš hefur veriš gefiš śt aš hlutfall žunns 1. įrs ķss sé meira en įšur hefur męlst. Hafķsinn mun žvķ įfram verša viškvęmur fyrir skakkaföllum sumarlagi – en žį viš annarskonar vešurašstęšur og voru nś ķ sumar.

sea-ice-map 2021

 

Sjį einnig:

NSIDC: http://nsidc.org/arcticseaicenews/

MONGABAY: https://news.mongabay.com/2021/09/researchers-express-alarm-as-arctic-multiyear-sea-ice-hits-record-low/


Skuršpunktar - žar sem lengdar- og breiddarbaugar skerast į Ķslandi

Skuršpunktakort

Eitt er aš fį skrķtnar hugmyndir og annaš er aš framkvęma žęr. Og žegar bśiš er aš framkvęma žęr, er sķšasta įskorunin eftir sem aš gera eitthvaš śr öllu saman til aš festa verkiš ķ sessi svo ašrir geti furšaš sig į tiltękinu. Kannski į žetta viš um uppįtęki mitt sem var aš eltast viš žį staši į landinu žar sem lengdar- og breiddarbaugar skerast ķ heilum og óskiptum tölum - eša Skuršpunkta eins og ég kalla žessa staši sem eru alls 23 hér į landi innan strandlengjunnar.

 

Sprengisandur

Eins og gefur aš skilja köllušu žessir skuršpunktaleišangrar į mikil feršalög og göngur enda liggja staširnir afar misvel aš vegakerfi landsins. Ég var reyndar ekkert aš flżta mér um of ķ žessu verkefni. Heimsótti fyrstu punktana sumariš 2013 og klįraši žann sķšasta į Sprengisandi sumariš 2019, en žašan er einmitt myndin hér aš ofan.

Įšur en hafist var handa hafši ég undirbśiš mig vel, kynnt mér stašina sem best ég mįtti og lįtiš śtbśa gulan ferning 40x40cm aš stęrš sem hęgt vęri aš taka ķ sundur meš einföldum hętti og fella ofan ķ bakpoka. Guli ferningurinn var žannig notašur til aš afmarka skuršpunktinn į hverjum staš en var um leiš einskonar rammi utan um sjįlfa skuršpunktamyndina sem tekin er nišur į jöršina, samanber žessar tvęr myndir sem teknar eru nįkvęmlega 65,0000°N/19,0000°W og 66,0000°N/17,0000°W.

2 skuršpunktamyndir

Meš žessu fęst įgętis kerfisbundinn žverskuršur af landinu, jafnt grónu landi sem og hinum tilkomumiklu aušnum landsins, en svo vill reyndar til aš engin skuršpunktanna lendir į jökli.

Margt er aušvitaš hęgt aš segja um stašina og öll feršalögin og žaš hefur vissulega veriš gert. Mér hlotnašist til dęmis sį heišur aš fį heilsķšuvištal ķ sjįlfu Morgunblaši allra landsmanna žann 31. mars sķšastlišinn. Tilefniš var ekki bara verkefniš sem slķkt, heldur lķka śtkoma bókarinnar Skuršpunktar sem ég setti saman en žar eru punktarnir teknir fyrir einn af öšrum ķ mįli og myndum - og aušvitaš kortum. Allt heilmikiš verk sem skżrir aš hluta hversu lķtiš hefur veriš um bloggfęrslur hjį mér undanfarin misseri. Jafnvel ķ mišjum eldsumbrotum!

Ekki nóg meš žaš žvķ nśna stendur einmitt yfir sżning ķ Gallery Grįsteini į Skólavöršustķg 4, žar sem öllum myndunum er rašaš saman ķ žeirri röš sem žeir koma fyrir ķ landinu. Fyrst um sinna er bókin einungis fįanleg į sżningunni en dettur vęntanlega inn ķ bókabśšir fljótlega. Žar meš ętti ég aš vera bśinn aš gera sęmilega śr öllu saman og festa verkiš ķ sessi svo ašrir geti furšaš sig į tiltękinu, en kannski ekki sķšur fengiš splunkunżja og raunsęja sżn į landiš okkar. Sjón er sögu rķkari, svo mašur bregši fyrir sig auglżsingamįli.

Skurdpunktar_1920x1080

Skilti skolavoršustigur

 


Lang-nęstminnsti hafķs ķ noršri aš loknu sumri

Žetta er kannski ekki vel oršuš fyrirsögn en hśn segir žó žaš sem segja žarf. Sumarbrįšnun hafķssins į Noršur-Ķshafinu var óvenju mikil aš žessu sinni sem skilaši sér ķ nęst minnstu śtbreišslu hafķssins, nś žegar hinu įrlega hafķslįgmarki er nįš. Žaš var einungis į įrinu 2012 sem minni hafķs męldist aš loknu sumri en žaš įr var alveg einstakt žegar kemur aš hafķsbrįšnun. Ekkert hafķslįgmark hefur komist nįlęgt žvķ aš jafnast į viš žaš įr nema žį helst įriš ķ įr sem tekur sér rękilega stöšu sem nęst lęgsta lįgmarkiš. Kortiš hér aš nešan sżnir lįgmarksśtbreišslu ķssins žann 13. september en til višmišunar hef ég dregiš lķnu um lįgmarkiš 2012.

Arctic lįgmark2020

Hafķsinn nś er óvenju lķtill į žeirri hliš sem snżr aš Atlantshafinu og ekki hefur įšur veriš lengra ķ hafķsinn frį ströndum Sķberķu. Žarna hafa rķkjandi vindar haft sķn įhrif ķ sumar og spila hitabylgjur ķ Sķberķu snemma sumars žar inn ķ auk žess sem óvenju sólrķkt var yfir Noršur-Ķshafinu lengst af ķ jślķ. Aftur į móti var minna um sól og hlżindi noršur af Alaska enda blésu vindar žar gjarnan frį ķsbreišunni en ekki frį sumarheitum meginlöndunum. Til vitnis um žaš er allmikill hafķs-angi eša einskonar hafķslokkur ķ Beauforthafi noršur af Alaska sem heldur velli og munar helst žvķ aš žegar kemur aš samanburši viš metįriš 2012.

hafķslįgmark 2020

Lķnuritiš hér aš ofan sżnir śtbreišslužróun nokkurra įra. Įriš 20017 var mikiš tķmamótįr į sķnum tķma en sķšan hafa nokkur įr jafnast į viš žaš eša veriš meš lęgri lįgmarksśtbreišslu ķ september. Einungis įriš 2020 hefur nįš aš ógna seinna tķmamótaįrinu 2012. Grįa lķnan er mešalśtbreišsla įranna 1981-2010. Hvenęr lįgmarksmetiš frį 2012 verši slegiš vita menn ekki og žvķ sķšur hvenęr Noršur-Ķshafiš nęr aš verša ķslaust aš mestu ķ sumarlok. Einhverjar yfirlżsingar um aš mjög stutt gęti veriš ķ žaš voru geršar į įrunum eftir 2007 en žaš voru svo sem ekki neinar spįr. Ljóst er žó sķfellt minni vešurfarsleg óvenjuleg žarf til žess aš fį śt mjög lįga śtbreišslu ķ sumarlok.

Nįnar um žetta allt saman mį fį į heimasķšu Natioanal Snow and Ica Data Center: http://nsidc.org/arcticseaicenews/

 


Af hafķsbrįšnun sumarsins

Sumarbrįšnun hafķssins ķ noršri er nś ķ fullum gangi og samkvęmt venju mun hiš įrlega lįgmark ķ hafķsśtbreišslu eiga sér staš ķ september. Įhugasamir, eins og ég, eru aušvitaš farnir aš spekślera ķ hvernig žaš lįgmark verši ķ samanburši viš fyrri įr. Žrįtt fyrir aš heill mįnušur sé eftir af bręšsluvertķšinni žį er śtbreišslan nś žegar komin undir september-mešallįgmark įranna 1981-2010, sem žykir žó varla sęta tķšindum - slķk er breytingin frį žvķ sem įšur var.

Möguleiki į metlįgmarki aš žessu sinni er žó frekar tępur žvķ samkeppni viš metlįgmarkiš frį įrinu 2012 er mjög erfiš enda mį segja aš allt hafi gengiš upp žaš įr ķ įtt til brįšnunar. Kortiš hér aš nešan sżnir hvernig hafķsśtbreišslan leit śt nśna žann 7. įgśst en til samanburšar hef ég krotaš inn lķnu sem sżnir met-septemberlįgmark įrsins 2012. Möguleikinn er žó kannski til stašar enda ķsinn oršinn gisinn utan 2012-lķnunnar eins og sjį mį.

Arctic_7agust2020

Aš žessu sinni var hafķsinn óvenju fljótur aš hverfa undan ströndum Sķberķu žar sem miklir hitar réšu rķkjum fyrri part sumars. Öflugt og lķfseigt hęšarsvęši var einnig yfir ķshafinu ķ jślķ meš tilheyrandi sólskini sem gerši sitt til aš vinna į ķsnum og įtti sinn žįtt ķ hversu mikiš śtbreišsla ķssins dróst saman ķ jślķ enda fór svo aš śtbreišslan hafši ekki męlst minni įšur ķ žeim mįnuši. Ķ Beaufort-hafi noršur af Alaska hélt ķsinn hins vegar betur velli vegna rķkjandi vindįtta žar. Öflugt lęgšarsvęši tók sér sķšan bólfestu į žeim slóšum undir lok jślķ meš tilheyrandi vindum sem rótušu upp ķsnum, geršu hann gisinn įn žess žó aš śtbreišsla ķssins hafi dregist saman aš rįši. Žetta mį mešal annars sjį į lķnuritinu hér aš nešan sem sżnir śtbreišslužróunina mišaš viš tvö valinkunn tķmamótaįr (2007 og 2012), auk tveggja sķšustu.

NSIDC lķnurit 7. įgust 2020

Hvernig stašan veršur ķ september mun svo bara koma ķ ljós en śr žessu fer töluvert aš draga śr brįšnuninni eftir žvķ sem sólin lękkar į lofti. Stór svęši sem snśa aš Alaska og Beringssundi og einkennast af gisnum ķs geta žó aušveldlega oršiš ķslaus įšur en yfir lķkur. Lokanišurstašan ķ śtbreišslu ręšst žvķ ašallega af žvķ hvernig vešur og vindar leika um žaš svęši.

Endum žetta į öšru lķnuriti frį NSIDC sem sżnir hvernig mešalśtbreišslan ķ jślķ hefur žróast frį upphafi nįkvęmra gervitunglamęlinga įriš 1979. Nżlišinn jślķ kemur žarna sérlega sterkur inn eins og sjį mį.

Figure3-1024x791


Reykjavķkurhiti ķ kubbamynd

Įriš 2019 hefur nś fengiš sinn sess ķ kubbamyndinni sem ég gerši į sķnum tķma og hef uppfęrt sķšan. Nś liggur fyrir aš mešalhiti lišins įrs ķ Reykjavķk var 5,8 stig sem er tępum 0,3 stigum ofan viš mešalhita žessarar aldar og 1,5 grįšum yfir 30 įra "kalda" mešaltalinu frį 1961-1990 og um 0,8 stigum yfir "hlżja" 30 įra mešaltalinu 1931-1960. Žetta var žvķ eitt af žessum hlżju įrum sem hafa veriš allnokkur į žessari öld samkvęmt vešurstofugögnum sem unniš er śtfrį. Einnig er žetta eina įriš meš mešalhitann 5,8 stig og mį žvķ segja aš kominn sé įrshiti sem vantaši ķ safniš, eša ķ kubbamyndina hér aš nešan.

Arshiti Rvik 1901-2019

Nżlišiš įr er annars įlķka hlżtt og žau hlżjustu frį tķmum gömlu hlżindanna į sķšustu öld, en žó er ekki alveg hęgt aš negla slķkt alveg nišur vegna breyttra stašsetninga į athugunarstöšum. Annars sést žarna įgętlega hvernig įratugirnir dreifast į hitaskalanum. Flestöll įr žessarar hafa haldiš sér yfir 5 stigunum en įriš 2015 er afgerandi kaldasta įriš meš mešalhitann 4,5 stig sem einhvertķma hefši žótt ķ lagi. Efst trónir įriš 2003 meš 6,1 stig ķ mešalhita en įriš 1979 situr sem fastast į botninum meš įrshita upp į ašeins 2,9 stig. Įriš 1995 er hinsvegar sķšasta afgerandi kalda įriš (3,8°C) og mętti segja aš žaš marki lok kalda tķmabilsins sem hófst um eša upp śr 1965.

Žaš er klassķskt aš velta fyrir sér hvort įrshitinn sé kominn til aš vera yfir 5 stigunum. Aš loknum fyrsta įratug žessarar aldar fannst mér žaš sjįlfum frekar ólķklegt. Žessi annar įratugur aldarinnar hefur žó haldiš vel ķ žann fyrsta, mešalhitinn er žó örlķtiš lęgri, en ašallega žó vegna įrsins 2015 sem minnir į aš ekkert er alveg komiš til aš vera.

 


Er Esja stęrsta fjall landsins?

Į Ķslandi eru ótal fjöll af żmsum stęršum og geršum. Sum žessarar fjalla standa stök en flest žeirra eru hluti af vķšįttumeiri fjallabįlkum eša fjallgöršum sem sumir ganga śt frį meginhįlendi landsins. Aš meta stęršir einstaka fjalla getur žvķ veriš nokkuš snśiš enda ekki alltaf aušvelt aš meta hvar nįkvęmlega tiltekiš fjall byrjar og hvar nęsta fjall tekur viš. Žannig er įlitamįl hvenęr fjall er fjall sem stendur undir nafni og hvenęr um er aš ręša fjöll en ekki fjall. Ekki dugar aš vera meš einhvern óskilgreindan hįlendisbunka sem heitir jafnvel ekki neitt. Ķ tilfelli Esjunnar, bęjarfjalls Reykvķkinga, er žetta hinsvegar ekki mjög mikiš vafamįl og eins og kemur fram ķ fyrirsögn ętla ég aš velta fyrir mér hvort eitthvaš sé til ķ žeirri hugdettu minni aš stęrsta fjall landsins (aš flatarmįli) utan jökla, sé kannski žessi Esja sem svo margir hafa daglega fyrir augum sķnum og hefur frį upphafi prżtt toppmynd žessarar bloggsķšu.

Esja flatarmaĢl

Į kortavef landmęlinga er lķtiš mįl aš męla flatarmįl landsvęša og žar meš fjalla sé mašur įkvešinn ķ hvar fjalliš byrjar. Męling į Esjunni leišir ķ ljós flatarmįl upp į 127 ferkķlómetra og geri ég žar ekki rįš fyrir aš Skįlafell sé hluti fjallsins enda ašgreint af Svķnaskarši. Bķšur eitthvaš fjall betur?

Skaršsheiši

Litlu noršar er Skaršsheiši en žaš er einnig mikiš fjall og heldur hęrra en Esja. Sambęrileg męling gefur flatarmįliš 110 ferkķlómetra en žį undanskil ég Ölver, Hafnarfjall og fleiri sem ašgreind eru meš skaršinu sem Skaršsheišin er kennd viš.

OK

Stórar dyngjur eins og Ok er ekki aušvelt aš skilgreina hvar byrja, en mķn mįlamišlun gefur flatarmįl upp į 105 ferkķlómetra. Ok er aušvitaš ekki lengur skilgreint sem jökull og fęr žvķ aš vera meš hér žótt möguleiki į endurkomu jökuls žarna sé ekki śtilokašur.

Vķšidals- og Vatnsnesfjall

Hśnavatnssżslur stįta af nokkrum umfangsmiklum fjöllum. Į Vatnsnesi mętti segja aš žar standi eitt stórt og vķšįttumikiš fjall. En žaš sem tilheyrir hinu eina og sanna Vatnsnesfjalli er hinsvegar bara mišhluti fjalllendisins sem skiptist meš sköršum og dölum ķ nokkur fjöll. Kannski eru heimamenn į öšru mįli en ég fę śt stęršina 86 km2 meš žvķ aš ašskilja Sķšuna ķ austri, auk fjallstinda ķ vestri og sušri sem eru ašgreind meš sköršum og bera sķn eigin fjallanöfn. Vķšidalsfjall er einnig heilmikill bįlkur sem męlist 107 km2. Hér mętti einnig nefna nįgrannan Vatnsdalsfall sem einnig er ķ žessum stęršarflokki eša um 90 km2.

Barnadalsfjall Tröllaskagi

Hvaš žį meš hinn mikla fjallabįlk į Tröllaskaga? Žar eru vissulega aš finna stór og mikill fjöll, en žau eru meira og minna samtengd og hluti af stęrri fjallaröšum sem ganga śt frį mišhluta skagans. Af heillegum fjöllum į skaganum mį nefna stórar einingar eins og Barnadalsfjall į vestanveršum skaganum noršaustur af Hofsósi. Hvort sį bįlkur sem ég hef slegiš flatarmįl į hér tilheyri allur žvķ fjallaheiti veit ég ekki, en śt kemur talan 110m2 eša nįnast sama stęrš og Skaršsheiši.

SmjörfjöllSvo er žaš fjallklumpurinn milli Vopnafjaršar og Hérašs. Svęšiš skiptist ķ nokkra hluta og eru Smjörfjöll žar nafntogušust, nema einhver vilji meina aš Smjörfjöllin nįi yfir allt fjallasvęšiš. En hvaš um žaš. Smjörfjöll samkvęmt minni męlingu gefa 169m2 sem er öllu meira en flatarmįl Esju. En samt - Smjörfjöll eru eiginlega fjöll eša fjallgaršur, en ekki fjall, enda felur örnefniš žaš ķ sér og nį hęstu tindar žarna yfir 1200 metra. Önnur fjallaröš, en nokkuš samhangandi eru Hlķšarfjöll sem snśa aš Héraši. Ef flatarmįl žeirra er męlt frį Smjörfjöllum aš Hellisheiši eystri kemur flatarmįliš 110m2 enn einu sinni fyrir. Utar į nesinu og einnig Vopnafjaršarmegin eru sķšan żmis minni fjöll svo sem Krossavķkurfjöll og Fagradalsfjöll.

Öręfajökull

Eins og ég nefndi ķ upphafi žį mišast žessi samanburšur viš fjöll utan jökla. Žó mį alveg prófa aš slį mįli utan um hinn mikla Öręfajökul. Óumdeilt er aš žar er aš finna hęsta tind landsins žótt hęš hans hafi veriš eitthvaš į reiki. Flatarmįliš er hér lķka dįlķtiš matsatriši eins og vķšar en sjįlfsagt er žó aš miša viš Hermannaskarš ķ noršri sem er ķ yfir 1300 metra hęš. Hér fįum viš öllu meira flatarmįl en śr öšrum męlingum eša tępa 370 m2. Öręfajökull er sannkallaš risafjall į okkar męlikvarša, en jafnast žó engan vegin į žau allra stęrstu heiminum eins og elddyngjuna Mauna Loa į Hawaaii sem er 5.270 m2, og 4.169 metrar į hęš eša nęstum helmingi hęrri en Öręfajökull.

Žannig er žį nišurstašan śr žessum hęfilega nįkvęmum athugunum mķnum. Ég hef sem sagt ekki fundiš almennilegt fjall hér į landi sem stendur aš mestu leyti stakt, er fjall en ekki fjöll, utan jökla, sem er stęrra aš flatarmįli en Esja. Sjįlfsagt mį žó alltaf hnika til skilgreiningum og nefna til sögunnar einhverjar stórar mishęšir eša eitthvaš af fjallatagi sem er umfangsmeira. Nišurstöšum veršur žvķ aš taka meš fyrirvara žótt aušvitaš haldi ég meš mķnu fjalli.

 


Nęsta sķša »

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband