Emil H. Valgeirsson

2.11.2013 | 09:57

Spáð í árshitann í Reykjavík

Hitafar ársins 2013 hefur verið dálítið sérstakt fram að þessu. Árið byrjað mjög hlýtt í Reykjavík og var meðalhiti fyrstu tvo mánuðina samanlagt sá hæsti sem mælst hefur frá 1964. Síðan hefur heldur sigið á ógæfuhliðina og enginn mánuður náð meðalhita síðustu 10 ára en samanlagt hefur meðalhitinn frá því í mars verið nálægt kalda viðmiðunartímabilinu 1961-1990. Meðalhitinn í nýliðunum október var 4,2°C sem er rétt undir þessu kalda meðaltali. Allir mánuðir síðan í mars hafa líka verið kaldari en sömu mánuðir í fyrra.

En hvert stefnir? Verður árið 2013 skilgreint sem kalt ár í Reykjavík eða verður það nálægt meðallagi - mun það jafnvel flokkast sem hlýtt ár miðað við meðallag þegar allt kemur til alls? Þá er líka spurning hvaða meðaltal á að miða við. Á að miða við allra síðustu ár eða lengra tímabili? Núverandi viðmiðunartímabil 1961-1990 er ekki gott því það hittir allt of illa á kalda tímabilið illræmda og síðustu 10-12 ár eru það hlý að varla er hægt að stóla á að þau hlýindi haldi áfram ótrufluð. Til að skoða þetta nánar koma hér hitameðaltöl nokkurra tímabila.

4,31°C mv. 1961-1990 (núverandi 30 ára viðmiðunartímabil)
4,74°C mv. 1931-2012 (öll ár frá 1931)
4,83°C mv. 1983-2012 (síðustu 30 ár)
4,95°C mv. 1931-1960 (hlýja 30 ára tímabil 20. aldar)
5,54°C mv. 2003-2012 (síðustu 10 ár)

Til að skilgreina hvað mætti kalla hlýtt ár, út frá útreikningum hér að ofan, mætti alveg miða við töluna 5,0 og segja að allt fyrir ofan það sé hlýtt. Meðalhlýtt ár gæti síðan verið á bilinu 4,3–5,0 en allt þar fyrir neðan gæti því flokkast sem kalt. Alvöru köld ár í Reykjavík fara síðan vel niður fyrir 4 stig en kaldast var árið 1979 þegar meðalhitinn var ekki nema 2,9 stig. Mjög hlý ár nálgast 6 stigin og það allra hlýjasta var árið 2003 sem náði 6,1 stigi.

Hvert stefnir árshitinn 2013?
Það sem af er ári er meðalhitinn í Reykjavík 5,8 stig og tveir vetrarmánuðir eftir. Það þýðir samkvæmt mínum útreikningum og viðmiðunum að:

- ef hitinn þessa síðustu tvo mánuðina verður í samræmi við viðmiðunartímabilið 1961-1990, þá endar árshitinn í 4,88 stigum - eða 4,9°C sem væri þá í mjög góðu meðallagi en um leið fyrsta ár aldarinnar sem ekki er hlýtt.

- ef hitinn þessa síðustu tvo mánuðina verður í samræmi við meðaltal síðustu 10 ára, þá endar árshitinn í 5,07 stigum - eða 5,1°C sem er svipað og árið 2005 og myndi sleppa inn sem enn eitt hlýja árið á þessari öld.

- ef hinsvegar hitinn verður í algjörum toppi þannig að báðir mánuðirnir jafni hlýjustu mánuðina frá 1930 (6,1°C nóv. 1945 og 4,5°C des. 2002) þá nær meðalhitinn að hífa sig upp í 5,7°C sem væri vissulega mjög hlýtt en um leið afskaplega ólíklegt.

- ef síðan ekkert nema fimbulvetur væri framundan þannig að báðir mánuðirnir jöfnuðu köldustu mánuðina frá 1930 (-1,9°C nóv 1996 og -3,7°C des 1973) þá félli meðalhiti ársins niður í 4,3°C sem reyndar er sami árshiti og á viðmiðunartímabilinu 1961-1990 – eða hinu opinbera meðaltali. En það er nú reyndar líka afskaplega ólíklegt.

Miðgildið í þessum útreikningum er 5,0 stig. Væri það hlýtt ár, kalt eða í meðallagi? Það fer eftir viðmiðunum. Kannski má telja ágætt úr þessu ef meðalhitinn í Reykjavík nær yfirleitt 5 stigum í ljósi þess hve hlýja suðræna loftið hefur verið gjarnt á að halda sig annarstaðar en hjá okkur síðustu mánuði enda skiptir ekki litlu máli hvaðan loftið yfir okkur kemur.

Þetta var svokölluð veðurnördabloggfærsla.

Meginflokkur: Vísindi og fræði | Aukaflokkur: Veður | Breytt s.d. kl. 10:08 | Facebook

Athugasemdir

Þetta er stór skemmtileg "veðurnördabloggfærsla" - takk fyrir mig.

Reyndar er fróðlegt að velta fyrir sér að þó að árið í ár (eða einhver næstu ár) yrði nærri meðallagi 1961-1990 (4,3°C - sem verður að teljast mjög ólíklegt þetta árið) þá yrði það svo sem ekkert kalt miðað við köldustu ár þess viðmiðunar tímabils, þar sem einhver af þeim árum eru undir meðaltalinu en önnur yfir því (t.d. 1979 með sínar 2,9°C). Þannig að þó að við myndum fá t.d. eitt ár sem myndi nálgast það meðaltal þá yrði það ár ekki eins kalt og köldustu ár þess tímabils. Það myndi þó væntanlega teljast mjög kalt í okkar huga, þar sem við erum "góðu" vön nú um stundir.

Sveinn Atli Gunnarsson, 2.11.2013 kl. 16:18

Það er rétt að menn eru orðnir góðu vanir. Köld ár þurfa auðvitað alls ekki að heyra sögunni til. Síðasta kalda árið var 1995, 3,8°C í Reykjavík og það er ekki mjög langt síðan það var. Árin 2001-2012 eru í rauninni það hlý að það er ekkert óeðlilegt að það kólni eitthvað aftur.

Emil Hannes Valgeirsson, 2.11.2013 kl. 22:49

Það er/væri ekkert óeðlilegt við það að það kólnaði eitthvað tímabundið aftur hér á Fróni.

Sveinn Atli Gunnarsson, 3.11.2013 kl. 15:31