Tíðindi eða tíðindaleysi af hafísnum á Norðurslóðum?

Við fengum af því fréttir fyrir nokkru að árlegt vetrarhámark hafíssins í norðurhöfum, sem venjulega á sér stað í mars, hafi verið í sögulegu lágmarki. Kannski dálítið ruglingslegt en svona var það nú samt. Ísinn á Norðurhveli er venjulega í sínu árlega hámarki hvað útbreiðslu varðar í mars en að þessu sinni var raunar tvennt óvenjulegt við vetrarhámarkið. Annarsvegar var hámarkið þann 25. febrúar og hefur aldrei verið svo snemma vetrar og hinsvegar hefur heildarútbreiðslan ekki áður mælst jafn lítil í hámarkinu frá því nákvæmar mælingar hófust árið 1979. Þá má spyrja: Eru þetta tíðindi sem skipta máli eða er þetta bara hver annar metametingur? Hvað segja línurit?

Á línuritinu eru borin saman ársþróun hafíssins nokkurra síðustu ára. Bláa línan fyrir 2015 er þarna uppi og eins og sjá má þá hætti útbreiðslan að aukast seint í febrúar og tók þá að minnka, jókst svo eitthvað á ný án þess að ná að toppa fyrri topp. Tvítoppa hámark eða jafnvel topplaust hámark eftir því hvernig á það er litið. Nú er það reyndar svo, að vetrarhámarkið gefur eitt og sér litlar vísbendingar um komandi sumarbráðnun og þar með sjálft sumarlágmarkið sem aðal-metingurinn snýst um. Það má t.d. sjá á tveimur viðmiðunarárum sem ég hef merkt við. Árið 2006 var vetrarútbreiðslan mjög lítil og átti raunar hið fyrra met. Aftur á móti var sumarlágmarkið 2006 ekkert sérstakt, allavega ekki miðað við síðari ár. Veturinn 2012 var útbreiðslan hinsvegar nokkuð mikil yfir veturinn en sumarbráðnunin setti nýtt og "glæsilegt" lágmarksmet og héldu þá margir að dagar íssinns væru senn taldir.

En hvers vegna þetta litla samhengi milli vetrar- og sumarútbreiðslu? Kort af útbreiðslu hafíssins nú í mars gæti leitt það í ljós. Bleika línan sýnir meðalútbreiðslu að viðbættum plúsum og deilingarmerkjum sem ég hef bætt við til áherslu. Mesta neikvæða frávikið er undan austurströnd Síberíu í Okhotsk-hafi sunnan Kamtsjatka-skaga. Einnig er ísinn undir meðallagi í Beringshafi milli Alaska og Síberíu og í Barentshafi. Mesta aukningin er síðan undan Nýfundnalandi og vestur af Grænlandi. Allt eru þetta svæði utan aðalleikvangsins í Norður-Íshafinu þar sem sumarleikarnir fara fram en það er útbreiðslan 100% eins og hún alltaf er að vetrarlagi. Það skiptir því í raun engu máli þetta mikla frávik þarna í Okhotsk-hafi enda er það ekki í neinum tengslum við Norður-íshafið og varla hægt að segja að ísinn lengst suður við Nýfundnaland sé það heldur. Þessi frávik segja raunar meira um tíðarfarið í vetur. Vetrarkuldar í Norður-Ameríku austanverðri í vetur hafa sín áhrif með því kæla hafið og auka við hafíss. Aftur á móti hefur verið hlýtt í Síberíu sem hefur sín áhrif á ísinn við Kyrrahafsstrendur sem og væntanlega við norðurströnd Síberíu.

Hið sanna ástand ísreiðunnar á Norður-Íshafinu sést þannig ekki þegar útbreiðslukort eru skoðuð. Óvenjulegt hafíshámark segir heldur ekki mikið. Annað mál er með kort sem sýna þykkt íssins en slík kort eru reyndar misnákvæm og háð talsverðri óvissu. Kort á vegum Bandaríska sjóhersins, byggð á tölvulíkönum, eru mjög upplýsandi sé eitthvað að marka þau. Hér að neðan set ég hlið við hlið kort frá 4. apríl 2012 og 2015.

Hér sést að ísinn er nokkuð þunnur undan Síberíuströndum á 2015 kortinu sem ætti að vera vísbending bráðnun snemma sumars á þeim slóðum. Þykkastur er ísinn að venju Ameríkumegin þar sem hann safnast fyrir enda er íssins ekkert að hverfa þar á næstu árum. Við vitum annars lítið hvernig sumarbráðnunin verður, en af þessum kortum að dæma er ekkert sem útilokar álíka mikla bráðnun og var metárið 2012. Hvað með sjálfan Norðurpólinn? Sjáum við kannski loksins opið haf þar í september? Það væru allavega tíðindi.

- - -

Að lokum smá tilkynning. Pistillinn sem birtist hér þann 1. apríl og fjallaði um tilfærslu Íslands til norðurs um 32 cm vegna sunnanvinda, var að sjálfsögðu tileinkaður þeim merkisdegi 1. apríl. Sjá: http://emilhannes.blog.is/blog/emilhannes/entry/1681640/