Hafíslágmark á Norðurslóðum

Nú bendir allt til þess að hinu árlega hafíslágmarki á Norðurslóðum hafi verið náð enda sólin það lágt á lofti að hún megnar ekki lengur að vega á upp móti hitaútgeislun lofts og sjávar þarna norður frá. Dagsetning sjálfs lágmarksins mun vera 8. september að þessu sinni sem er frekar í fyrra fallinu en annars er algengast að lágmarkið sé einhverntíma um miðjan mánuðinn. Það er þó allur gangur á þessu eins og með sjálft hámarkið að vetralagi sem í ár var óvenju snemma á ferðinni og auk þess með allra lægsta móti frá upphafi nákvæmra gervitunglamælinga árið 1979.

Hafíslágmarkið 2015 mun vera það fjórða lægsta í útbreiðslu talið. Mjög svipað árinu 2011 en dálítið fyrir ofan fyrrum metári 2007 þegar ísinn hélt áfram að bráðna fram í seinni hluta september. Árið 2012 heldur enn lágmarksmetinu með miklum glans en hinsvegar er útbreiðslan í ár mun minni en í lágmörkunum 2013 og 2014. Ísinn er því alls ekki að aukast og ekki heldur að slá nýtt lágmarksmet en sögulegheit fara þó alltaf eftir því hvað menn vilja miða við. Umrædd ár eru borin saman á mynd sem unnin er útfrá á línuriti National Snow and Ice Data Center.

Línuritið sem vísað er í er gagnvirkt og er hægt að bera saman hvaða ár sem er. Einnig er hægt að kalla fram kort með hafísútbreiðslu hvaða dag sem er aftur í tímann. Til nánari glöggvunar hef ég sett saman mynd með hafíslágmörkum sex valinkunnra ára frá 2000 til 2015 sem gefur smá sýnishorn af þróuninni.

Á kortinu fyrir árið 2000 má sjá hvernig staðan var rétt um aldamót en þá var lítið um opin höf á N-Íshafinu í sumarlok. Ísinn hafði þó minnkað frá fyrri árum og almennt reiknað með að N-Íshafið gæti orðið íslaust á seinni hluta þessarar aldar. 2007 var mikið tímamótaár en þá voru aðstæður afar hagstæðar til að bræða ísinn auk þess sem mikið af þeim ís sem ekki bráðnaði barst suður með Grænlandi. Þarna fór mönnum að verða ljóst að ísinn gæti horfið í lok sumars mun fyrr en áður var talið, jafnvel á nokkrum árum. Ísinn náði þó að jafna sig eitthvað á ný en útbreiðsla ársins 2011 varð síðan sú önnur lægsta frá upphafi. Annað tímamótaár varð svo 2012 þegar ísinn bráðnaði mikið á alla kanta og þynntist mjög. Aftur braggaðist ísinn næstu tvö ár og árið 2014 var greinilegt að ísinn væri ekki á förum alveg á næstunni. Nú árið 2015 hefur ísinn minnkað á ný og orðinn álíka og hann var í sumarlok 2011 sem var einmitt árið á undan metárinu mikla.

Hvað gerist á næstu árum veit ég ekki enda er ég frekar illa að mér í framtíðinni. Það er allavega ljóst að hlutirnir geta breyst mjög á örfáum árum. Þannig gæti ísinn allt eins verið horfinn að mestu í sumarlok eftir tvö ár ef réttar aðstæður skapast, á hinn bóginn gæti ísinn allt eins átt það til að aukast á ný og lifað ágætu lífi langt fram eftir öldinni. Þessi óvissa gerir hlutina bara meira spennandi að fylgjast með, hafi maður á annað borð áhuga á þessu.

- - -

Heimildir og nánari upplýsingar: http://nsidc.org/arcticseaicenews

Athugasemdir

[Valdimar Samúelsson, 14.9.2015 kl. 18:09]

Þakka góðar greinar sem ég kíki oft á. Ég man eftir bók sem ég las eftir og um Jan Weltz en hann bjó í Nýju Síberíu og hafði viðskipti við Alaska á Gullárunum fór því frá Nýju Síberíu með matvæli til að selja og gerðist veiðimaður þar líka. Hann talaði um að það myndaðist oftast geil frá Beirings sundi langt inn undir og austan við pól en Hvalveiðararnir stóluðu á þetta. Þegar ég átti heima í Alaska og vann norður við Baufortshaf þá var ísinn oft landfastur eða sjáanlegur frá landi allt sumarið svo þetta er mjög breytilegt og truflar engan nema nútíma mannin já á báða vegu ef það er litill ís þá er allt í hershöndum og ef það er mikill ís þá er líka allt í hers höndum. Inuitarnir sátu bara við ströndina og horfðu á sólarlagið á kvöldin og sofnuðu ánægðir. Takk fyrir allt þitt innlegg og vonandi í framtíðinni sem við getum aldrei spáð í fyrr en eftir á :-)  

[Emil Hannes Valgeirsson, 14.9.2015 kl. 19:49]

Takk fyrir innleggið Valdimar.

[Brynjólfur Þorvarðsson, 15.9.2015 kl. 13:35]

Þakka sömu leiðis skemmtilegar greinar!

Það er kannski full snemmt að lýsa yfir lágmarki (þótt það sé varla langt undan). Ég sé að línuritið sem þú hlekkir á nær (núna) fram til 13. september, með 4.447 milljónir km2, en 8. september er lægstur hjá þeim með 4.428. 

Svo er til annað svipað (gagnvirkt) línurit hjá japönsku ADS stofnuninni. Samkvæmt þeim stefnir enn niður á við, 8. september er með lágpunkt í 4,3 milljónum km2, síðan eykst ísinn í nokkra daga en minnkar svo aftur, í 4,26 í gær (14. september). Þetta er örlítið lægra en árið 2011 (lágpunktur í 4.27) sem setur 2015 í þriðja sætið. Lágpuntur 2007 var í 4,07 og var einnig talsvert seinna, eða 24. september. Metið á svo auðvitað 2012, með 3,18 þann 16. september.

Samkvæmt ADS línuritinu er sem sagt nýr lágpunktur í gær. Umræðurnar hjá Neven eru mjög athyglisverðar, þar er sérstök umræða um ADS línuritið (undir heitinu IJIS). Samkvæmt þeim spekingum sem þar ræða saman er enn nokkuð hröð bráðnun Kyrrahafsmegin, en byrjað að frjósa á pólnum og Atlantshafsmegin. Einnig benda þeir á að lágmarkið í ár sé eingöngu til komið vegna bráðnunar, en ekki vegna samþjöppunar eins og gerðist metárið 2012.Ekki virðast menn þar vera tilbúnir að lýsa yfir lágmarki enn sem komið er.

Hjá dönsku veðurstofunni sé ég línurit sem er uppfært í dag, það sýnir að í gær og í dag (14. og 15. september) er útbreiðslan minni en hún var 8. september. Því miður finn ég ekki tölurnar sem þeir byggja á.

Aðrar stofnanir sýna ekki þetta nýja lágmark, svo einhver áhöld eru væntanlega um það. En kannski samt full snemmt að lýsa yfir að lágmarki hafi verið náð 8. september?

[Brynjólfur Þorvarðsson, 15.9.2015 kl. 13:35]

Afsaka litinn á síðustu færslu, eitthvað hef ég ýtt á vitlausa takka!

[Emil Hannes Valgeirsson, 15.9.2015 kl. 16:46]

Já það má alltaf búst við smá mun á niðurstöðum rannsóknaraðila sem gæti skýrst af mimsunandi viðmiðunum. Á sjálfu líuritinu frá NSIDC er tekið meðaltal af fimm dögum og samkvæmt því var lágmarkið 4.413 milljón km2 þrjá daga í röð 9.-11. sept. Sjálft lágmarkið hjá þeim var hinsvegar þann 8. sept 4,341 M.km2 og hefur ekki farið lægra, samkvæmt miklu Excelskjali sem hægt er að nálgast einmitt á síðunni hans Neven undir Arctic Sea Ice Graphs (NSIDC sea ice extent daily data). Ég hef fylgst nokkuð með Neven og umræðum þar sem eru afskaplega miklar og fróðlegar.

Maður hefur tilhneigingu að bera saman gögn frá sama aðilanum milli ára. NSIDC er með góðan vef og góða upplýsingagjöf og oftast er vitnað til þeirra í sambandi við hafísinn, kannski af því að þetta er Bandarísk stofnun.

Hafíslínuritið frá dönsku Veðurstofunni finnst mér alltaf vera frekar undarlegt og í litlu samræmi við aðra aðila. Það er núna fyrir ofan 2011 og þrjú síðustu sumur hefur útbreiðslan farið nálægt meðaltalinu 1979-2000 seinni partinn í júlí síðan tekið snarpa dýfu.

Einkennandi fyrir þetta bræðslusumar finnst mér vera mikil bráðnun Kyrrahafsmegin þar sem talsvert af fjölærum ís var búinn að koma sér fyrir. Lítil bráðnun yfir sjálfum Norðurpólnum og mikill þéttleiki sem gæti skýrst af samþjöppun þar og kulda þar fram eftir vori. Einnig var lítið frekar útstreymi um Fram-sund milli Grænlands og Svalbarða.

[Brynjólfur Þorvarðsson, 16.9.2015 kl. 12:26]

Jamm, það virðist alla vega sem búið sé að lýsa yfir lágpunkti hvað svo sem nákvæmri dagsetningu varðar. IJIS grafið er með 14. september í 4.26, og NSIDC virðist hafa lýst yfir bráðabirgða lágmarki 11. september í 4.41.

Sjálfsagt vinna menn betur úr gögnum og komast að sameiginlegri niðurstöðu (eða ekki), skiptir auðvitað ekki öllu máli.

Mér skilst að þessi mikla bráðnun fjölærs íss Kyrrahafsmegin sé nýlunda - það er einhver hringrás sem dregur ísinn réttsælis kringum pólinn, frá Norður-Grænlandi og yfir til Síberíu. Hér áður fyrr náði ísinn oft allan hringinn, en núna kemst hann ekki nema hálfa leið. Megnið af fjölæra ísnum sem myndaðist síðustu tvo vetur hefur nú bráðnað. 

Það er ágætis yfirlit hjá NASA þar sem meðal annars stendur:

"Arctic ice cover becomes less and less resilient and it doesn’t take as much to melt it as it used to,” Meier said. The sea ice cap, which used to be a solid sheet of ice, is now fragmented into smaller floes that are exposed to warm water on more sides. “In the past, Arctic sea ice was like a fortress. The ocean could only attack it from the sides. Now it’s like the invaders have tunneled in from underneath and the ice pack melts from within.”"

[Brynjólfur Þorvarðsson, 16.9.2015 kl. 12:28]

Svo virðist af umræðum hjá Neven að sumarið eftir El Nino sé yfirleitt frekar ísmikið, en sumarið eftir það aftur mun ísminna. Samkvæmt því ætti 2016 ekki að slá nein mikil met, en 2017 gæti aftur á móti gert það. Ekki það að neinn virðist vita um hugsanlegt orsakasamhengi, við verðum bara að bíða og sjá!

[Emil Hannes Valgeirsson, 16.9.2015 kl. 13:24]

Það er kannski ágætt að rifja upp það sem ég skrifaði í vor í færslu sem heitir "Hitað upp fyrir bræðsluvertíð" þar sem ég tók fyrir hreyfingar íssins og hagstæðar og óhagstæðar veðuraðstæður fyrir bráðnun. Þetta sumar var svona sitt lítið af hverju. 

http://emilhannes.blog.is/blog/emilhannes/entry/1734837/

Það er Beufort-hringrásin sem um ræðir. Þar hafði safnast fyrir þessi mikli hafíss síðustu tvö ár sem eyddist í sumar. Svæðið í kringum Norðurpólinn sjálfan slapp nokkuð vel undan bráðnun, aðallega vegna kulda þar í vor á meðan hlýindin voru í Beaufort-hafi. Öflug hæð yfir Norðurpólnum í júlí hindraði einnig uppbrot yfir sjálfum pólnum og því kemur hann nokkuð heill undan þessu sumri.