Stóra snjódagamyndin, 1986-2014

Vorið er komið, grundirnar gróa og enn einn veturinn horfinn á spjöld sögunnar. Þar með er líka komið að einu af vorverkunum hér á þessari síðu sem er að birta uppfærslu á stóru snjódagamyndinni sem er unnin upp úr mínum eigin prívatskráningum sem ná aftur til ársins 1986. Myndin sýnir sem fyrr hvenær snjór hefur verið á jörðu í Reykjavík á miðnætti. Hver lárétt lína stendur fyrir einn vetur samkvæmt ártölum vinstra megin en tölurnar hægra megin sýna fjölda hvítra- eða hvítflekkóttra daga. Matsatriði getur verið hvort jörð sé hvít eða ekki, enda stundum aðeins um að ræða lítilsháttar nýfallna snjóföl, klakabunka eða flekkótta snjóhulu í afturför. Síðasti vetur var reyndar nokkuð erfiður að þessu leyti.

Miðað við þessar athuganir mínar voru snjódagar liðins vetrar 59 talsins sem er nálægt meðaltali síðustu 10 ára en nokkuð undir meðaltali alls tímabilsins frá 1986. Síðasti 100 daga snjóaveturinn var veturinn 1999-2000 en flestir hvítir dagar voru veturinn 1994-1995. Veturinn í fyrra var hinsvegar sá snjóléttasti með aðeins 24 daga samkvæmt þessum skráningum mínum.

Annars var þetta nokkuð sérstakur vetur. Desember var kaldasti mánuðurinn og fyrir utan fyrsta daginn er mánuðurinn hvítur. Þó ekki alhvítur. Svokallaðan spilliblota gerði fyrir jól og eftir sat þrálátur klakinn sem smám saman lét undan síga fram eftir vetri. Það var talsvert matsatriði í klakatíðinni hversu lengi ég átti að skrá jörð sem hvíta. En ég hef mín ráð og miða við að helmingurinn af garðblettinum hér heima í Vesturbænum sé hulinn snjó eða klaka. Klakinn gæti þó hafa verið öllu þrálátari í efri byggðum en það er önnur saga sem veðurdagbókin þekkir ekki. Apríl var ekki alveg laus við hvíta litinn því að kringum páskana var þrálátur útsynningur með éljagangi og náði þá að hvítna lítillega að kvöld- og næturlagi. Það er svo sem ekkert óvenjulegt í apríl eins og sést og ef vel er gáð hefur það þrisvar gerst að hvítt hefur verið á miðnætti síðasta daginn í apríl. Síðast gerðist það vorið 2011.

Svo er bara að vona að vorið verði snjólétt það sem eftir er. Það eru dæmi um hvíta jörð í maí, samanber myndina sem hér fylgir frá 1. maí 2011. Vorverkin munu halda áfram hér og verður næst fjallað um Eurovision.

Vetrarhitasúlur

Nú þegar aðal vetrarmánuðirnir eru að baki er komið að súluritinu sem sýnir hitafar allra daga í Reykjavík frá nóvember til mars nú í vetur. Tölurnar sem þarna liggja að baki eru úr mínum prívatskráningum sem staðið hafa lengi. Hver súla á að sýna dæmigerðan hita dagsins sem liggur einhversstaðar á milli meðalhita sólarhringsins og hámarkshita dagsins. Dagar yfir frostmarki eru litaðir rauðir og rísa upp úr núllstrikinu en frostdagarnir eru bláir. Veturinn hefur verið óvenjulegur á ýmsan hátt sem í sjálfu sér er ekki óvenjulegt. Nánar um það undir myndinni.

Hvað má svo segja um þennan vetur? Hann var nokkuð hlýr þótt lítið hafi verið um afgerandi hlýindi. Frostakaflar voru heldur ekki verið langvinnir. Frostið mikla fimmtudaginn 5. desember stingur mjög í stúf eins og sjá má enda var þetta lang kaldasti dagurinn í Reykjavík í vetur. Hámark kuldakastsins var um miðjan dag og skilaði það sér því að fullu í skráningu mína enda miða ég þar við hitann yfir daginn eins og ég kom inn á hér á undan. Desember var reyndar eini mánuðurinn í vetur sem var undir frostmarki í meðalhita í Reykjavík, eða -0,5 stig samkvæmt Veðurstofu. Nóvember, febrúar og mars voru öllu mildari og nálægt meðalhita síðustu 10 ára. Janúar gerði þó best og var mildasti vetramánuðurinn að þessu sinni eða +2,4 stig, þótt hann hafi ekki verið alveg eins hlýr og árið áður. Það fer vel á því að síðasti dagurinn í mars hafi verið sá hlýjasti í vetur. Það er þó varasamt að tala um að vorið sé komið eins og við þekkjum af reynslunni.

Það eru sennilega aðrir veðurþættir en hitinn sem hafa gert þennan vetur eftirminnilegan. Kannski verður hans minnst sem klakavetrarins mikla enda var mjög sérstakt hvað snjórinn frá því í desember lifði lengi í formi þrálátra svellbunka hér og þar á annars auðri jörð. Hiti upp á 2-4 stig í þurri austanáttinni náði ekki vinna endanlega á þessu fyrr en tók að rigna í mars. Annars á þetta ekki að vera allsherjar veðuryfirlit. Aðrir hafa gert því góð skil eins og Veðurstofan og Sigurður Þór á síðunni þar sem allra veðra er von.

 - - - - -
Athugasemdir eru birtar eftir að þær hafa verið samþykktar af síðuhöfundi.

 

Köld sjálfvirk veðurspá og bloggfrí Hungurdiska

Það er óhætt að segja að miklar frosthörkur séu í kortunum eftir helgi á sjálfvirkri staðarspá sem birtist á vef Veðurstofunnar. Samkvæmt því verður kuldakastið í hámarki kl 06:00 á þriðjudagsmorgun þegar spáð er 9 stiga frosti í Reykjavík, 14 á Akureyri og svo mikið sem 16 stiga frosti að Árnesi á Suðurlandi og 18 í Ásbyrgi. Það er reyndar ekkert nýtt að þessar sjálfvirku spár sýni frosthörkur með meira móti við vissar aðstæður og Veðurstofufólk er sjálfsagt meðvitað um það enda er tekið fram að textaspáin (skrifuð af veðurfræðingi) gildir ef munur er á textaspá og sjálfvirkum spám. Og hvað segir textaspáin um kuldann eftir helgi? Ekki mjög mikið: Á mánudag: Frost 0 til 10 stig að deginum, kaldast í innsveitum. Á þriðjudag: Áfram kalt í veðri. Sem sagt, það má búast við kulda og frosti en ekki endilega ógurlegum frosthörkum nema kannski í innsveitum. Best er auðvitað að kortin sýni ekki eitthvað sem er alveg út úr korti. Sjáum þó til. Kannski verður bara ansi kalt. Veturinn er ekki liðinn þótt 6 stiga hiti sé í Reykjavík þegar þetta er skrifað.

Annað atriði þessu óskylt en þó ekki alveg, er bloggfrí Hungurdiska Trausta veðurfræðings sem boðað hefur frí um óákveðinn tíma vegna áreitis í athugasemdum eins og hann kallar það. Fyrir okkur veðurnördana og alla þá fjölmörgu áhugamenn um veður er þetta hið versta mál eins glögglega kemur fram í fjölmörgum viðbrögðum. Hann hefði t.d. getað frætt okkur nánar um þessa kulda og hvort eitthvað sé til í þeim og hvers vegna.

Ég hef öðru hvoru blandað mér umræður á Hungurdiskum og vona að ég sé ekki sekur um mikið áreiti. Mín vegna mætti alveg loka á athugasemdir á Hungurdiskum enda snúast þær oftar en ekki um eitthvað allt annað en bloggfærslan gerir. Það er ekki hægt að horfa fram hjá því að í athugasemdum frá ónefndum aðila (og aðilum) koma fram sterkar og að mínu mati mjög ósanngjarnar ásakanir um að síðan reki einhverskonar áróður/trúboð fyrir því að það sé að hlýna á Íslandi og heiminum reyndar líka. Í það minnsta hefur Trausti á ósanngjarnan hátt sífellt verið sakaður um að neita að horfast í augu við að það sé að kólna á Íslandi eða heiminum eins og sumir eru gallharðir á. Þetta áreiti er að mínu mati helsta ástæða og uppspretta leiðindanna í athugasemdakerfi Hungurdiska og gera ekkert annað en að eyðileggja stemninguna sem annars ætti að ríkja þar. Þessum ásökunum er oftar en ekki reynt að svara þótt Trausti sé löngu hættur því sjálfur. Það kallar svo á enn meiri leiðindi, uppnefni og ásakanir á báða bóga og fjandinn verður laus. Kannski væri því best að sleppa öllum athugasemdum þegar og ef Hungurdiskar hrökkva aftur í gang eftir pásu. Eftirspurnin er allavega fyrir hendi og vil líka gjarna halda áfram að lesa það sem þar er á boðstólnum - athugasemdalaust.

(Ætlaði upphaflega að skrifa þetta í athugasemdakerfi Hungurdiska en fannst svo bara eins gott að gera það hér á minni eigin síðu).

- - - -

Uppfærsla. Kuldakastið sem var í spákortinu gekk bara nokkuð vel eftir. Þriðjudaginn 18. mars kl. 06:00 var þetta þannig: Reykjavík -8,0° / Árnes -11,6° / Akureyri -11,2° / Ásbyrgi -16,1°. Á láglendi fór frostið mest niður í -23,6 á Mývatni. Þetta var stutt og snarpt kuldakast og líklega mesta kuldaskot sem komið hefur á landinu það sem af er ári. Um næstu helgi má eiga von á öðru skoti því sjálfvirka spáin segir núna -13° í Reykjavík kl. 06:00 sunnudagsmorguninn 23. mars. Er hugsanlega að kólna á Íslandi?

Febrúarveðrið góða í Reykjavík

Þar sem veðrið er eitt af meginviðfangsefnum þessarar bloggsíðu er varla hægt annað en að skella upp einni laufléttri veðurfærslu eftir þennan febrúarmánuð sem hefur verið óvenjulegur á margan hátt. Til hliðsjónar birti ég eigin veðurskráningu fyrir mánuðinn en fyrir þá sem ekki vita hef ég skráð veðrið í Reykjavík á sama hátt frá miðju ári 1987 og út frá þeirri skráningu hef ég komið mér upp einkunnakerfi þar sem hver dagur fær sína einkunn sem byggð er á veðurþáttunum fjórum: sólskini, úrkomu, vindi og hita. Skráningarnar eru handgerðar í sérstaka veðurdagbók með sérstökum veðurpenna en það sem hér birtist er tölvugerð eftirlíking sem hentar betur í svona bloggfærslu. Hefst þá útlistunin:

Almennt eins og komið hefur fram og fólk hefur upplifað einkenndist mánuðurinn af mjög einsleitu veðri, ekki bara í Reykjavík heldur líka um landið í heild og víðar. Lægðagangur hefur allur verið suður fyrir land en það fyrirkomulag hófst reyndar undir lok síðasta árs. Íbúar Bretlands hafa samkvæmt því fengið endalausa vætu með vestanáttinni sem um leið hefur haldið öllum kuldaáhlaupum í skefjum þar. Í Noregi kemur þetta út sem ríkjandi sunnanátt enda hefur veturinn þar verið ákaflega hlýr. Þegar kemur að Íslandi er vindáttin orðin austlæg eða norðaustlæg og það þýðir auðvitað að úrkomutíð ríkir á þeirri hlið landsins sem er áveðurs, nefnilega Austur- og Norðausturlandi, sem minnir á þá hálfgerðu reglu að vætutíð fyrir Norðan og Austan fer saman við vætutíð á Bretlandi og Norðvestur-Evrópu. Við hér á Suður- og Vesturlandi njótum hinsvegar góðs af þurri og bjartri landáttinni sem er einmitt veðurfarið sem einkenndi veðrið Reykjavík nú í febrúar og raunar janúar einnig.

Pílurnar á skráningarmyndinni standa fyrir vind- og vindáttir og þar sést vel hin ríkjandi austanátt – sérstaklega seinni hluta mánaðarins þar sem hún er næstum einráð. Hlykkjóttar pílur standa fyrir hægan vind og tvöföld píla fyrir hvassan vind. Ekkert skráð tilfelli er af vindáttum frá norðvestri til suðausturs sem er algerlega einstætt í mínum skráningum. Þarna er bara austanátt, eitthvað af norðaustan og tvö dæmi um norðanátt. Þann 15. er vindáttin reyndar það óráðin að hún túlkast sem hæg breytileg átt. Vindurinn er annars með hægara móti, 2 hvassir dagar en 8 hægir sem er eitthvað sem frekar má búast við á sumrin. Ef sama veðurástand hefði komið upp að sumarlagi hefði reyndar mátt búast við fjölbreyttari vindáttaflóru vegna hafgolunnar sem auðvitað nær sér ekki á strik á veturna.

Hiti mánaðarins hefur verið í hærra lagi og nokkuð jafn. Hitinn er yfir meðalhita febrúar síðustu 10 ára sem er nú bara mjög gott. Aðeins einn dag skrái ég undir frostmarki, þann 16. febrúar. Tek þó fram að þessar hitatölur gilda fyrir hádaginn eins og annað í þessum skráningum. Lituðu punktarnir segja til um hvort sé hlýtt, kalt eða í meðallagi og hefur það sitt að segja um veðureinkunn dagsins. 

Sól og úrkoma sem er táknuð á eftir dagsetningunni segir líka sömu sögu. Dálítil væta er fyrstu vikuna en svo ekki meir en sólardagarnir eru fjölmargir. Droparnir í næst-síðasta dálkinum sína ástand yfirborðs á miðnætti. Þessi dálkur er óvenju auður af vetrarmánuði að vera en hann er líka ætlaður fyrir snjó á jörðu um miðnætti en um slíkt hefur ekki verið um að ræða í mánuðinum. Klakinn sem sumstaðar hefur verið afskaplega þrálátur hér og þar nær ekki inn á þessar febrúarskráningar. Merkilegt er út af fyrir sig að fylgjast með úthaldi leifa hans í hita yfir frostmarki. Svo er að sjá að hitinn þurfi að komast í 4 stig svo klakinn geti byrjað að bráðna, en eftir því sem á líður hjálpar sólin til. 

Einkunnin 5,3 er meðaleinkunn mánaðarins og hún er ekki af verri endanum. Reyndar er þetta ekki bara hæsta einkunn sem febrúarmánuður hefur fengið hjá mér heldur er þetta hæsta einkunn sem nokkur vetrarmánuður hefur fengið út frá mínum skráningum. Það þykir gott ef sumarmánuður nær þessari einkunn en þess skal getið að hitaþátturinn er árstíðabundinn þannig að vetrarmánuðir eins og þessi geta líka fengið toppeinkunnir. Einkunnaskalinn er annars á bilinu 0-8 stig. 14 febrúar náði þarna toppeinkunn en þá voru allir veðurþættirnir fjórir jákvæðir sem er óvenjulegt að vetrarlagi. Allnokkrir dagar fá 7 í einkunn sem einnig er mjög gott en það má nefna að á fyrri hluta mánaðarins þarf dagur að vera 4°C til að teljast hlýr, en 5°C seinni hlutann. Aðeins 3 dagar fá 3 í einkunn og enginn lægri einkunn sem einnig er óvenjulegt og leggur það sitt af mörkum til góðrar einkunnar.

Framhaldið er óráðið eins og venjulega. Langtímaspár gefa sífellt til kynna að breytinga sé að vænta, ýmist með kólnandi veðri eða meiri umhleypingum. Hingað til hefur veðrið þó haldist í sama fari þrátt fyrir allt, þannig að við sjáum bara til hvað setur. Kannski nær útsynningurinn sér á strik með sínum éljagangi eða stóri sunnan með raka og enn meiri hlýindum nema kannski að norðangarrinn hellist yfir okkur með heimskautakuldum. Smá tilbreyting er reyndar vel þegin þó varla sé hægt að kvarta. Mynd mánaðarins kemur hér í lokin en hún er tekin yfir Háaleitishverfinu, sunnudaginn 16. febrúar, þar sem sjá má lífseigar þoturákir krossa himinninn við norðurjaðar háloftaskýja sem gætu tilheyrt lægðarkerfum lengra í suðrinu.

Reykjavíkurhiti og heimshiti

Það getur verið forvitnilegt að bera saman hitaþróun á einstökum stað eins og Reykjavík við hitaþróun jarðarinnar í heild. Slíkan samanburð setti ég upp á línuriti á sínum tíma en hér birtist ný útgáfa með splunkunýjustu tölum. Til að fá réttan samanburð er hitaskalinn samræmdur og ferlarnir því í réttum hlutföllum gagnvart hvor öðrum en taka má fram að Reykjavíkurhitinn er teiknaður út frá árshita á meðan heimshitinn er samkvæmt venju sýndur sem frávik frá meðaltali. Sjálfur hef ég stillt ferlana þannig af að núllið í heimshitanum er við 4,5 stig í Reykjavíkurhita. Það byggir reyndar ekki á neinum útreikningum en virðist þó vera nokkuð sanngjarnt, plús það að viðmiðunarlínurnar samnýtast. Út úr þessu kemur alveg fyrirtaks samanburðarmynd, svo ég segi sjálfur frá. Bollaleggingar eru fyrir neðan mynd.

Bollaleggingar:
Fyrir það fyrsta þá sést vel á þessari mynd hversu miklu meiri sveiflur eru í árshita milli ára í Reykjavík en á jörðinni í heild. Það er eðlilegt því Reykjavík er auðvitað bara einn staður á jörðinni og ræðst árshitinn því að verulegu leyti af tíðarfari hvers árs, t.d. því hvort kaldar eða hlýjar vindáttir hafa haft yfirhöndina á viðkomandi ári. Allt slíkt jafnast að mestu út þegar jörðin í heild á í hlut.

Talsverðar áratugasveiflur eru líka áberandi hér hjá okkur. Hlýja tímabilið á síðustu öld einkennist af mörgum mjög hlýjum árum sem eru langt fyrir ofan heimsmeðaltal þess tíma. Hitinn hér var þó mjög óstöðugur á þessu hlýja tímabili og á kaldari árunum sem komu inn á milli féll hitinn niður í það að vera nálægt heimsmeðaltalinu sem nær ákveðnum toppi árið 1944. Heimshitinn stendur síðan í stað eða lækkar ef eitthvað er þar til á seinni hluta 8. áratugarins á sama tíma og Reykjavíkurhitinn tekur dýfu niður á við og vel undir hækkandi heimshitann. Það er svo um aldamótin 2000 sem Reykjavíkurhitinn æðir upp fyrir heimshitann á ný og helst vel þar fyrir ofan þar til á síðasta ári, 2013, þegar ferlarnir krossast aftur. Ekki munar þó miklu þarna í lokin og má því segja að hitinn í Reykjavík á síðasta ári hafi verið nálægt því sem búast má við með hliðsjón af hlýnun jarðar, eins og þessu er stillt upp hér.

Í heildina hafa báðir ferlarnir legið upp á við. Reykjavíkurhitinn sveiflast mjög í kringum heimsmeðaltalið en í heildina virðist hitinn hér vera mjög nálægt hlýnun jarðar og tímabilið eftir 2000 er það hlýjasta bæði hér og á jörðinni í heild. Hitinn getur þó greinilega sveiflast mjög staðbundið hér hjá okkur án þess að það hafi teljandi áhrif á heimshitann. Hlýju tímabilin hér eru líka staðbundin hlýindi að mestu og má líta á þau sem tímabundin yfirskot að sama skapi og líta má á köldu sem undirskot miðað við heimshitann.

Hvað tekur við nákvæmlega er lítið hægt að segja um. Þróun hitafars jarðar næstu áratugi er þekkt hitamál og best að segja sem minnst. Eitt er þó víst að hitasveiflur jarðar verða ekki eins afgerandi og hér í Reykjavíkinni.

- - - - - -
Smáa letrið. Sú nýbreytni hefur verið tekin upp í tilraunaskini að birta athugasemdir eftir að þær hafa verið samþykktar af síðuhöfundi og því má búast við að ósæmilegar og óviðeigandi athugasemdir birtist alls ekki. Hvað er ósæmilegt og óviðeigandi er þó ekki alltaf auðvelt að meta og geta geðþóttaákvarðanir síðuhöfundar allt eins ráðið úrslitum. Væntanlega er þó ekki mikil þörf á athugasemdum við þessa bloggfærslu.

Úrkomumósaík fyrir Reykjavík 1971-2013

Sem framhald af síðustu bloggfærslu verður nú boðið upp á heilmikla grafíska útfærslu á úrkomunni í Reykjavík alla mánuði frá árinu 1971. Myndin er gerð á sama hátt og hitamósaíkin sem birtist hér í síðustu bloggfærslu en þá brá svo við að fram komu pantanir frá lesendum um að ég setti upp sambærilega úrkomumynd, sem ég hef nú gert. Á myndinni fær hver mánuður sinn litatón sem hleypur á 30 millimetra úrkomu eins og litaskalinn ofan við myndina vísar í. Eins og við mátti búast er útkoman dálítið óreiðukennd enda úrkomumagnið ekki alveg háð árstímum. Þurrkamánuðir geta komið um hávetur og svo getur auðvitað rignt duglega á sumrin. Að meðaltali er úrkoma þó nálega helmingi minni fyrri part sumars en að vetrarlagi eins og sést á tölunum neðst.

Hér má velta ýmsu fyrir sér. Þarna sjást til dæmis hinir þurru júnímánuðir áranna 2007-2012 og almennt þurr sumur undanfarið þar til á síðasta ári, 2013. Svo vill reyndar til að samskonar litasamsetning var uppi 10 árum fyrr, sumarið 2003, nema hvað það sumar var talsvert hlýrra - enda hlýjasta árið í Reykjavík. Þarna sést líka rigningasumarið mikla 1984 með stigvaxandi úrkomu fram í ágúst en það sumar kom í framhaldi af vosbúðarsumrinu mikla 1983.

Allur gangur er á því hvernig hitafar og úrkoma fara saman. Þurrkar og kuldar fara þó gjarnan saman að vetrarlagi. Árið 1979 var mjög þurrt frá mars til maí sem fór saman við kuldana miklu það ár. Mörg árin þar í kring voru einnig með þurrara móti. Einhverjir muna kannski eftir óvenjuþurrum vetri 1976-77 eins og sést á gulum lit þrjá mánuði í röð frá desember til febrúar. Afskaplega snjóþungt var fjóra fyrstu mánuðina árið 1989 og ekki bætti úr skák að þá um vorið mældist úrkoman yfir 120 mm bæði í apríl og í maí. Sólin lét síðan eiginlega ekkert sjá sig í júlí þannig að yfir nógu var kvarta árið 1989.

Úrkomumesta árið er 2007, aðallega þó vegna mjög mikilla rigninga síðustu mánuðina. Þurrasta árið var svo árið 2010 en um leið var það mjög hlýtt ár, raunar það næsthlýjasta á tímabilinu og afbragðsgott veðurfarslega séð. Úrkomumesta mánuðinn hef ég merkt inn en það er nóvember 1993 með 260 millimetra úrkomu sem er það mesta sem mælst hefur í borginni í nokkrum mánuði frá upphafi. Minnsta úrkoman er í sólríkum júnímánuði árið 1971 en hann er raunar þurrasti júní í borginni frá upphafi.

Þar hafið þið það. Veðrið er með ýmsu móti og er oftast óvenjulegt á einhvern hátt. Annað væri bara óvenjulegt. Það er tilbreyting að skrifa um úrkomu en ekki hita sem alltaf er sama hitamálið. Það má þó ekki reikna með því að ég taki við fleiri pöntunum í bili. 

- - - -

Myndin er unnin upp úr gögnum Veðurstofunnar

Kaldasti dagur í Reykjavík síðan 1992

Fimmtudagurinn 5. desember 2013 var afskaplega kaldur um allt land og á svoleiðis dögum rýna veðurmenn í veðurgögn og bækur til að fá samanburð við fyrr tíð. Í mínu tilfelli eru það hin heimilislega veðurdagbók sem geymir veðurupplýsingar fyrir Reykjavík allt frá miðju ári 1986. Ýmis veðurmet eru þar skráð eins og vera ber en þó ekki alltaf með sama hætti og hjá hinu opinbera. Þar sem ég legg meigin áherslu á skráningu hins dæmigerða veðurs yfir daginn er ég auðvitað með metaflokk sem heitir: kaldasti dagur í Reykjavík – frá upphafi skráninga. Satt að segja hefur ekki mikið gerst í þeim flokki mjög lengi þar til nú á fimmtudaginn þegar ég skráði 12 stiga frost sem dæmigerðan "hita" dagsins. Svo kaldan dag hef ég ekki skráð síðan 14. mars 1992 en þá var dæmigerður hiti dagsins einnig -12 stig og því get ég sagt að samkvæmt mínum prívatskráningum var þetta kaldasti dagur í Reykjavík síðan 1992.

Línuritið hér að neðan er fengið af Veðurstofuvefnum og sýnir sjálfvirkar hitamælingar í Reykjavík 30. nóv til 6. des 2013. Eins og sést var frostið í hámarki einmitt þarna um miðjan daginn þann 5. desember (rauða línan). Mest fór frostið niður í 12,5 stig sem er afgerandi mest frost ársins.

12 stiga frost að meðaltali yfir hádaginn er ekki algengt í Reykjavík eins og niðurstöður skráninga gefa til kynna. Köldustu dagar hvers vetrar eru gjarnan allt að -10 stig, en sjaldan kaldari og er eins og einhvern þröskuld sé þar um að ræða. Frostið í takmarkaðan tíma getur þó farið nokkuð neðar, ekki síst á nóttunni og hækkað svo yfir daginn. Það gerðist þó ekki þarna á fimmtudaginn þegar eiginlega var um öfuga dægursveiflu að ræða. Aðfaranótt eða kvöldið fyrir 2. febrúar 2008 mældust frostið t.d. 14,4 stig í Reykjavík en frostið linaðist mjög í vetrarsólinni þannig að frostið yfir daginn skráðist einungis sem -5 stig í veðurdagbókina góðu. Aðfaranótt 19. nóvember 2004 komst frostið niður í 15,1 stig í Reykjavík en meðalfrost yfir daginn skráðist hjá mér sem -9 stig.

Annars má sjá meira en bara kulda á línuritinu. Hlýir daga voru sitt hvoru megin við mánaðarmótin en síðan fór kólnandi. Góður toppur er sjáanlegur frá morgni til hádegis þann 1. desember og komst þá hitinn mest í 9 stig í Reykjavík. Þar var um að ræða dæmigert suðlægt og rakaþrungið loft sem stundum nær hingað með hlýjum geira á eftir hitaskilum og á undan kuldaskilum sem fylgir lægðarkerfum. Slíkur hlýr geiri nær ekki alltaf hingað því gjarnan hafa kuldaskilin náð að elta hitaskilin uppi þegar hingað er komið og myndað samskil sem aftengir hlýja loft lægðarinnar við yfirborð jarðar. Það hafði þó ekki gerst þarna og því myndast einskonar hattur á línuritinu með jöfnum háum hita tímabundið þar til kólnar með kuldaskilum.

Og aðeins um hafísinn vegna þess sem ég skrifaði í síðustu færslu. En svo virðist sem hættan á hafískomu sé liðin hjá í bili enda vindar farnir að blása meir úr austri. Desember er raunar ekki mikil hafísmánuður hér við land. Sjáum til eftir áramót. 

Læt þetta duga í bili af veðurrausi.

Kort yfir tíðni eldinga á jörðinni

Það er ekki oft sem fólk hrekkur upp við eldingar hér á landi eins og gerðist þegar háværri eldingu sló niður í loftnet á þaki Hótels Sögu í næsta nágrenni við mig hér í vesturbænum, eldsnemma í morgun. Mikið haglél gekk þá yfir en hávaðinn í eldingunni kom fram sem tvær öflugar sprengingar þétt á eftir hvor annarri án þessar þó að nokkrar drunur fylgdu með, sem skýrist kannski að því hversu nálægt eldingunni sló niður.

Ísland er afskaplega eldingalétt land. Að vetrarlagi verða eldingaveður gjarnar í mjög óstöðu éljalofti þegar kalt er í háloftunum eins og núna en einnig geta eldingar fylgt skörpum kuldaskilum eða kröftugu skúraveðri á sumrin. Aðra sögu er að segja um flest önnur byggð ból hér á jörðu. Í mörgum löndum eru svona atburðir daglegt brauð og fólk kippir sér lítið upp við að allt leiki á reiðiskjálfi vegna eldinga. Á heimskortinu hér að neðan sést tíðni eldinga á allri jörðinni en miðað er við fjölda eldinga á ári á hvern ferkílómetra. Um kortið þarf annars ekki að hafa mörg orð annað en að landið okkar (efst til vinstri) kemst varla á blað og erum við þar í ágætum félagsskap með Grænlendingum og mörgæsum Suðurskautslandsins.

 

Elding raskaði talstöðvarsambandi

Bogi og nýi veðurengillinn

Alltaf gaman þegar nýr veðurengill birtist á RÚV. Óvenju bjart er þó yfir þessum.

 

Flaug þotu í sumar en flytur nú veðurfréttir

Spáð í árshitann í Reykjavík

Hitafar ársins 2013 hefur verið dálítið sérstakt fram að þessu. Árið byrjað mjög hlýtt í Reykjavík og var meðalhiti fyrstu tvo mánuðina samanlagt sá hæsti sem mælst hefur frá 1964. Síðan hefur heldur sigið á ógæfuhliðina og enginn mánuður náð meðalhita síðustu 10 ára en samanlagt hefur meðalhitinn frá því í mars verið nálægt kalda viðmiðunartímabilinu 1961-1990. Meðalhitinn í nýliðunum október var 4,2°C sem er rétt undir þessu kalda meðaltali. Allir mánuðir síðan í mars hafa líka verið kaldari en sömu mánuðir í fyrra. 

En hvert stefnir? Verður árið 2013 skilgreint sem kalt ár í Reykjavík eða verður það nálægt meðallagi - mun það jafnvel flokkast sem hlýtt ár miðað við meðallag þegar allt kemur til alls? Þá er líka spurning hvaða meðaltal á að miða við. Á að miða við allra síðustu ár eða lengra tímabili? Núverandi viðmiðunartímabil 1961-1990 er ekki gott því það hittir allt of illa á kalda tímabilið illræmda og síðustu 10-12 ár eru það hlý að varla er hægt að stóla á að þau hlýindi haldi áfram ótrufluð. Til að skoða þetta nánar koma hér hitameðaltöl nokkurra tímabila.

4,31°C  mv. 1961-1990 (núverandi 30 ára viðmiðunartímabil)
4,74°C  mv. 1931-2012 (öll ár frá 1931)
4,83°C  mv. 1983-2012 (síðustu 30 ár)
4,95°C  mv. 1931-1960 (hlýja 30 ára tímabil 20. aldar)
5,54°C  mv.  2003-2012 (síðustu 10 ár)

Til að skilgreina hvað mætti kalla hlýtt ár, út frá útreikningum hér að ofan, mætti alveg miða við töluna 5,0 og segja að allt fyrir ofan það sé hlýtt. Meðalhlýtt ár gæti síðan verið á bilinu 4,3–5,0 en allt þar fyrir neðan gæti því flokkast sem kalt. Alvöru köld ár í Reykjavík fara síðan vel niður fyrir 4 stig en kaldast var árið 1979 þegar meðalhitinn var ekki nema 2,9 stig. Mjög hlý ár nálgast 6 stigin og það allra hlýjasta var árið 2003 sem náði 6,1 stigi.

Hvert stefnir árshitinn 2013?
Það sem af er ári er meðalhitinn í Reykjavík 5,8 stig og tveir vetrarmánuðir eftir. Það þýðir samkvæmt mínum útreikningum og viðmiðunum að:

- ef hitinn þessa síðustu tvo mánuðina verður í samræmi við viðmiðunartímabilið 1961-1990, þá endar árshitinn í 4,88 stigum - eða 4,9°C sem væri þá í mjög góðu meðallagi en um leið fyrsta ár aldarinnar sem ekki er hlýtt.

- ef hitinn þessa síðustu tvo mánuðina verður í samræmi við meðaltal síðustu 10 ára, þá endar árshitinn í 5,07 stigum - eða 5,1°C sem er svipað og árið 2005 og myndi sleppa inn sem enn eitt hlýja árið á þessari öld.

- ef hinsvegar hitinn verður í algjörum toppi þannig að báðir mánuðirnir jafni hlýjustu mánuðina frá 1930 (6,1°C nóv. 1945 og 4,5°C des. 2002) þá nær meðalhitinn að hífa sig upp í 5,7°C sem væri vissulega mjög hlýtt en um leið afskaplega ólíklegt.

- ef síðan ekkert nema fimbulvetur væri framundan þannig að báðir mánuðirnir jöfnuðu köldustu mánuðina frá 1930 (-1,9°C nóv 1996 og -3,7°C des 1973) þá félli meðalhiti ársins niður í 4,3°C sem reyndar er sami árshiti og á viðmiðunartímabilinu 1961-1990 – eða hinu opinbera meðaltali. En það er nú reyndar líka afskaplega ólíklegt.

Miðgildið í þessum útreikningum er 5,0 stig. Væri það hlýtt ár, kalt eða í meðallagi? Það fer eftir viðmiðunum. Kannski má telja ágætt úr þessu ef meðalhitinn í Reykjavík nær yfirleitt 5 stigum í ljósi þess hve hlýja suðræna loftið hefur verið gjarnt á að halda sig annarstaðar en hjá okkur síðustu mánuði enda skiptir ekki litlu máli hvaðan loftið yfir okkur kemur.

Þetta var svokölluð veðurnördabloggfærsla.