Kólnunin mikla í Norður-Atlantshafi

Það er stundum um að gera að vera nógu dramatískur í fyrirsögn. Kannski er ástæða að þessu sinni og kannski ekki. En áður en ég kem að því vil ég nefna tvær furðufréttir sem báðar snúast um meinta dramatíska kólnun sem gæti átt sér stað á næstunni í Evrópu og á hafsvæðinu hér í kring.

Á mbl.is is á þriðjudag birtist frétt sem var síðan fljótlega kippt í burtu og hefur ekki sést þar aftur. Þar kom fram að samkvæmt pólskum vísindamönnum gæti komandi vetur í Evrópu orðið sá kaldasti í heil 1.000 ár vegna þess að Golfstraumurinn væri við það lognast út af. Afleiðingin gæti orðið langvarandi kuldaskeið og allt að því ísaldarástand í Norður-Evrópu. Við nánari skoðun virðist þetta hafa verið hysteríufrétt sem fáir taka undir, ættuð úr erlendum fréttamiðlum.
Þessi meinta harðindafrétt hefur sennilega verið afbökuð túlkun á orðum ítalsks eðlisfræðings Dr. Gianluigi Zangari, um að vegna olíumengunarinnar í Mexíkóflóa hefði komið ákveðið hik á sjávarhringrásir þar sem Golfstraumurinn á uppruna sinn sem gætu þýtt verulega röskun á streymi hlýsjávar út á Norður-Atlantshaf. Frétt tengd þessu birtist á Pressunni í síðasta mánuði og varað við að algert hrun gæti orðið á fiskistofnum vegna olíumengunar ásamt því að golfstraumurinn myndi stöðvast. Nokkrum dögum síðar var svo á Pressunni haft eftir íslenskum haffræðingi að þessi frétt væri óttalegt rugl eins og aðrar dómsdagsspár og auk þess erfitt að fá út að olíumengun berist hingað á sama tíma og Golfstraumurinn væri horfinn.

Sjálfsagt er engin ástæða til að óttast að Golfstraumurinn sé að stöðvast. Reyndar hefur norðurhluti Norður-Atlantshafs verið allra hlýjasta móti um nokkurt skeið og ekkert bendir til þess að Golfstraumurinn hafi veikst enda upplifum við nú eindæma hlýindi hér á landi. Hlýindum er líka spáð áfram næstu mánuði og í Reykjavík er góður möguleiki á hlýjasta árinu frá upphafi mælinga.

En hvað?
Fyrir nokkrum vikum sá ég fyrir tilviljun sjávarhitaspá frá Japönsku JAMSTEC stofnuninni (Japan Agency for Marine-Earth-Science and Technology) sem sjá má hér að neðan. Þar kemur fram að þegar líður á veturinn muni taka að kólna verulega á hafsvæðinu suður af Grænlandi og Íslandi. Þetta má sjá á hér á myndinni sem ég setti saman úr þremur spákortum sem gilda þrjá mánuði í senn fyrir komandi vetur. Hvað boðar þetta? Er kannski Golfstraumurinn að gefa sig eftir allt?

Hvað sem er hér á ferðinni þá finnst mér þetta athyglisverð spá, því ef hún gengur eftir gæti það þýtt talsvert bakslag í hitanum hér hjá okkur jafnvel næstu árin því svona kuldafrávik hefur sennilega ekki verið á Íslandsmiðum árum eða áratugum saman. Hvað býr að baki þessari Japönsku sjávarhitaspá er svo spurning. Tengist þetta olíumenguninni í Mexíkóflóa eða er þetta náttúrulegt bakslag, eða tengist þetta jafnvel minnkandi sólvirkni á einhvern hátt?

Kannski er svo bara ekkert að marka þessa langtímaspá og kannski er ég ekki að lesa rétt úr þessu. Mér finnst þetta samt vera ágæt áminning um að hvenær sem er getur komið bakslag í það mikla hlýviðraskeið sem við höfum upplifað hér á slóðum. Sjávarhitinn og heilbrigði Golfstraumsins skiptir miklu máli fyrir okkur því þótt það sé almennt að hlýna í heiminum til langs tíma litið, geta miklar sveiflur orðið á sjávarhita og hitafari á okkar slóðum eins og átti sér í kringum 1970.

Þetta er ágætt að hafa í huga á þessum hlýju októberdögum því hugsanlega erum við að upplifa síðustu góðærisdagana til sjávar og sveita að sinni – allavega hvað veðrið varðar.

- - -

Ath. Undirstrikuð orð eru linkar á aðrar síður. 

Athugasemdir

[Óskar Þorkelsson, 8.10.2010 kl. 21:52]

ertu með samanburðar likön frá fyrri árum ?  staðreyndin er bara sú að frá mars til mai er sjórinn einna kaldastur á þessum slóðum.. svo kannski ertu að lesa vitlaust úr þessum líkönum..

[Emil Hannes Valgeirsson, 8.10.2010 kl. 22:58]

Því miður á ég ekki eldri myndir til samanburðar.

Ég held samt að þetta sé óvenjulegt og hafa verður í huga að hér er miðað við frávik frá meðalhita (yfirborðssjávar).

[Sigurður Þór Guðjónsson, 9.10.2010 kl. 00:30]

Ég stend við mína spá um fádæma harðindi til lands og sjávar í vetur. Það verður skuldalurkur og stóradómshreggviður hinn meiri.

[Sveinn Atli Gunnarsson, 9.10.2010 kl. 08:42]

Það væri fróðlegt að vita hvernig þróun frávika í golfstrauminum er fyrir venjulegt ár sem samanburð við spá JAMSTEC?

[Óskar Þorkelsson, 9.10.2010 kl. 08:54]

mér finnst vanta jun - sept þarna inn.. þá hlýnar sjórinn hratt og er heitastur í sept.

en ég vona sannarlega að ég upplifi ekki tvo frostavetur í röð hér úti í noregi.. mínus 20 gráður í 80 daga í röð og suma daga niður í mínus 28-30.. brrrr

[Ágúst H Bjarnason, 9.10.2010 kl. 09:47]

Sums staðar eru menn farnir að búa sig undir vetrarhörkur:

 Daily Mail í dag 9. október:

http://www.dailymail.co.uk/news/article-1318765/As-Arctic-winter-looms-council-hands-2-000-spades-tells-residents-dig-snows.html#ixzz11p6pjwKh

Saturday, Oct 09 2010 12PM  18°C 3PM 18°C 5-Day Forecast

As another freezing winter looms, council hands out 2,000 spades and tells residents: 'Dig yourselves out when it snows'

By Daily Mail Reporter
Last updated at 2:10 AM on 9th October 2010

Council chiefs have sparked outrage after proposing residents dig themselves out of the snow as Britain braces itself for another winter of Arctic conditions.

As long-range forecasts suggest the country will be hit by blizzards and temperatures plummeting to -20c, bosses at Camden Council prepared to hand out spades....

MEIRA...

[Einar Sveinbjörnsson, 9.10.2010 kl. 09:54]

Þau eru athyglisverð þessi spákort sem sýna frávik frá meðalhita þeirra mánaða sem um ræðir. Á meðan ekki er skýrt hvað þarna gæti verið á ferðinni leggur maður ekki mikinn trúnað í slíkar spár.  Eitt helsta úrlausnarefni þeirra sem fást við spálíkön sem þetta er að hemja vöxt á fráviki eða frávikum snemma á reiknitímabilinu sem eiga uppruna sinn í annað hvort rangri greiningu í upphafi eða í vanstillingu líkansins.  

Þetta japanska líkan gerir ráð fyrir því að á tímabilinu des-feb kólni yfirborðssjórinn svo að segja í öllum Golfstraumnum samtímis frá Mexikóflóa, norður með Austurströndinni og út á Atlanshaf.  Minnir helst á handritið að hinni dásamlegu mynd "The Day after Tomorrow".

ESv

[Óskar Þorkelsson, 9.10.2010 kl. 10:32]

hversu djúpt í sjóinn eru þessar mælingar ? ég held að þarna sé bara um yfirborðshita að ræða.. ekki dýpra en 1 -2 metra.  Yfirborðshiti sjávar fer að mestu eftir hitastigi andrúmsloftsins að ég held.. kemur golfstrauminum ekkert við.. en ég veit svo sem ekkert :)

[Emil Hannes Valgeirsson, 9.10.2010 kl. 10:37]

Kannski er þetta of óvenjulegt frávik til að hægt sé að leggja trúnað á það. Sjálfur hef ég ekkert fundið af almennilegum útskýringum á því hvað er að gerast þarna og það er örugglega vissara að bíða eftir nýrri uppfærði spá.

Hinsvegar fannst mér nokkuð skondið að sjá þessa Japönsku spá á sama tíma og dómsdagsmenn eru að tala um hrun Golfstraumsins vegna olíumengunnar.

[Ágúst H Bjarnason, 9.10.2010 kl. 11:40]

Svo má auðvitað velta fyrir sér hvort farið sé að glitta í 210 ára De Vries sólsveifluna?

http://www.wsl.ch/info/mitarbeitende//frank/publications_EN/Raspopov_etal_PPP_2008.pdf

Dalton lágmarkið hófst fyrir 210 árum þannig að það er kominn tími á aðra lægð. Virkni sólar er líka farin að hríðfalla...

 

 Sjá t.d. umfjöllun hér:

http://www.intellicast.com/Community/Content.aspx?ref=rss&a=207

Dalton like Solar Minimum - Back to the Age of Dickens?

By Joe D'Aleo

Monday, November 09, 2009

 

Ég veit að mörgum finnst þetta fjarstæðukennt, en það væri í raun meiriháttar undarlegt ef ekki bólaði á svona lægð í De Vries sveiflunni á allra næstu árum. Hvers vegna skyldi náttúran gera undantekningu núna?

 

Kannski aukið magn CO2 geti mildað áhrifin eitthvað, en það er hreint ekki víst.

 

Snjór hefur sést undanfarna vetur í London, nokkuð sem elstu menn mundu ekki eftir. Myndin á að minna á að  sagan endurtekur sig, en undir henni stendur í pistlinum sem ég vísaði á:

 

If your idea of Christmas is mince pies, sleigh- bells in the snow, and a family feast round a roaring fire, then you’re dreaming of a Dickensian Christmas. For all the elements of what we now think of a traditional Old English Yuletide were largely the invention of that greatest of English writers, Charles Dickens, in his 1847 masterpiece A Christmas Carol.  Well the Climate is now moving into a new regime that may bring us back to the climate of the Dickens era, the so called Dalton Minimum (1790-1830). Last winter, London had its first October snow in 70 years and more snow in December, January and February. Bitter cold weather accompanied the snow for weeks at a time.

 

Látum því ekkert koma okkur á óvart á næstu árum...

 

Year without a summer, er áhugaverð og auðlesin grein. Þar kemur Dalton lágmarkið við sögu. Fjallað er um sumarið 1816.

 

https://www.cfa.harvard.edu/~wsoon/GoldbergMay05-d/Summer_of_1816.pdf

 

---

 

Menn eru reyndar farnir að nefna næstu niðursveiflu, sem gæti verið að hefjast, Eddy minimum, til heiðurs John A Eddy. 

 

---

 

Nú er bara að bíða í fáein ár...

 

 

 

 

 

 

 

[Emil Hannes Valgeirsson, 9.10.2010 kl. 12:43]

Óskar talar hér um að hitastig yfirborðsjávar fari að mestu eftir hita andrúmsloftsins. Það er örugglega rétt að hluta til, en við hér sem búum svona norðarlega erum hins vegar að njóta aðstreymis hlýsjávar ættuðum langt sunnan úr höfum. Það er þó ekki langt í mun kaldari sjó sem streymir suður eftir austurströnd Grænlands og ber með sér hafísinn. Þarna er ákveðið jafnvægi sem eins gott er fyrir okkur að fari ekki að raskast.
Á JAMSTEC myndunum sést líka hvað Kyrrahafið er áberandi blátt við miðbaug. Þar er á ferð La Nina fyrirbærið sem lýsir sér í því að óvenjumikill kaldur djúpsjór leitar til yfirborðs – öfugt við það sem gerist á El Ninjo tímum. Þessi kaldi djúpsjór mun verða ráðandi þarna í vetur samkvæmt spám og valda tímabundinni lækkun á hita jarðarinnar.

Ágúst H. er sólarmegin að venju og þar er einmitt mikið að gerast (eða lítið öllu heldur). Ég er stundum á því að áhrif sólarinnar á loftslag sé ekki alveg nógu vel þekkt, allavega eru þau umdeild. Sjálfur er ég dálítið á því að áhrif sólarinnar á loftslag snúist um áhrif hennar á sjávarstrauma með einhverjum hætt. Í gær las ég svo frétt á CNN-vefnum um nýjar uppgötvanir um sólvirknina, reyndar fannst mér sú frétta frekar flækja málin en útskýra. Sjá: Study shines new light on Sun's role in Earth's climate 

Annars sýnist mér Sigurður Þór vera búinn að taka af skarið með sinni harðindaspá.

[Óskar Þorkelsson, 9.10.2010 kl. 19:25]

gamall maður úti í skógi sagði í imbanum áðan að komandi vetur yrði harður, kaldur og snjóþungur.. þetta sá hann áþví að íkornarnir geymdu hnetubirgðir sínar hátt í trjám og að laufblöðin voru enn græn á sumum trjám... andskotans