Þá er það hafísinn

Nú ætla ég að taka létta stöðu á hafísmálum á Norðurslóðum svona rétt fyrir lokasprett bræðsluvertíðar sem stendur fram í september. Sumarbráðnunin gengur annars sinn vanagang en þó með sínum árlegum sérkennum. Það stefnir svo sem ekki í neitt sérlega sögulegt sumar á Norður-Íshafinu. Lágmarksmetið frá sumrinu 2012 verður væntanlega ekki slegið, opið haf mun væntanlega ekki myndast yfir Norðurpólnum en þó bendir flest til að útbreiðslan í sumarlok verði lægri en árin tvö á undan og sama gildir um heildarrúmmál íssins. Nokkrar vikur eru þó í viðsnúning og enn pláss fyrir óvæntar uppákomur. Línurit yfir útbreiðslu hafíssins, í boði Bandarísku snjó- og hafísmiðstöðvarinnar, kemur hér fyrst.

Blái ferillin stendur fyrir þróunina 2015 en til viðmiðunar eru fjögur síðustu ár, ásamt meðaltalinu 1981-2010 sem er talsvert fyrir ofan. Um þessar mundir er útbreiðslan að fara niður fyrir 6 milljón ferkílómetra-markið og komin niður fyrir tvö síðustu ár. 2011 er rétt handan seilingar en lengra er í 2012 ferilinn sem átti eftir að taka mikla dýfu fram í september. Spurning er hvernig framhaldið verður með útbreiðsluna í ár.

En þá er að skoða kort sem sýna útbreiðslu og þéttleika hafíssins, í boði Brimarhafnarháskóla.

Núverandi staða er þarna á kortinu niðri til hægri en metárið 2012 er uppi til vinstri. Það má sjá á 2015-kortinu að útbreiðslan gæti enn dregist töluvert saman norður af Alaska enda ísinn þar gisinn af gulgrænu litunum að dæma. Þar er líka talsverð ísspöng sem slitið hefur sig frá meginísbreiðunni en þar mun vera á ferðinni ört bráðnandi fjölær ís sem var orðinn talsverður á þessum slóðum eftir tiltölulega slök bræðslusumur síðustu tvö ár. Síberíustrendur eru nánast íslausar og vel skipafærar þótt ekki muni miklu þarna á einum stað. Hvalkjötsflutningar okkar ættu allavega ekki að stöðvast hafíssins vegna þetta árið.

Útbreiðsla íssins er eitt og þéttleiki annað. En svo er stundum talað um flatarmál íssins (Area) en þá er einmitt þéttleiki íssins tekinn inn í dæmið. Í línuritaspagettíinu hér að neðan sem fengið er af síðunni Freðhvolfið í dag, eru sýnd hafísslágmörk allra árana eftir 1979.

Þegar kemur að flatarmáli, sést að ísinn í ár (gul lína) er mun minni en á síðasta ári (rauð lína). Núverandi flatarmál er örlítið ofan við 2011 um þessar mundir og nánast jafnt gamla metárinu 2007. Árið 2012 er hinsvegar í forystu eins og fyrr. Af þessu að dæma er ekkert bakslag um að ræða þetta árið og alveg mögulegt að flatarmálið íssins verði það næst lægsta í sumarlok - allavega frá upphafi nákvæmra gervitunglamælinga árið 1979.

Á sama tíma á Suðurhveli er veturinn að ná hámarki og styttist í hámarks-vetrarútbreiðslu hafíssins. Ég fer ekki náið út í það en hinsvegar er það að frétta þaðan að umrætt vetrarhámark stefnir í að verða með lægsta móti miðað við stöðuna í dag (sjá gula ferilinn). Þetta eru mikil umskipti frá síðustu tveimur árum sem einkenndust af óvenjumiklum hafís.

Samanlagður hafís á báðum jarðarhvelum hefur í samræmi við þetta allt saman dregist mjög mikið saman upp á síðkastið og komið á ný langt undir meðallag, samanber línuritið hér:

Látum þetta nægja af hafísmálum að sinni. Ég verð á vaktinni áfram og tek stöðuna eftir mánuð þegar árlegt hafíslágmark á Norðurhveli liggur fyrir. Minna má það ekki vera enda er maður sérlegur hafísbræðslumeistari íslenskra glópahlýnunarsinna, eins og ég var kallaður á ónefndri fésbókarsíðu á dögunum.

Athugasemdir

[Brynjólfur Þorvarðsson, 15.8.2015 kl. 07:00]

Alltaf áhugavert að fylgjast með þessu! Ég tek eftir því á útbreiðslu og þéttleikakortunum frá Brimarháskóla að það er áberandi minna af þéttasta ísnum þetta árið miðað við öll hin sem sýnd eru - jafnvel metárið 2012.

Það er einnig gaman að pæla í þykkt íssins, ég sótti til gamans svipaðar myndir frá bandaríska sjóhernum en þar má m.a. sjá útbreiðslu og þykkt íssins.

Þar er hins vegar ekki að sjá íslausu spöngina norðan Alaska - að öðru leyti stemma myndirnar vel við myndirnar frá Brimarháskóla (þ.e. útbreiðslumyndir fyrir 2012, 2013 og 2014 hjá sjóhernum stemma mjög vel við sömu daga hjá Brimarháskóla). Skyldi vera einhver skýring á þessu spangarleysi hjá sjóhernum?

Ég sló saman í sambærilega mynd af ísþykkt fjögurra ára á sama degi (14. ágúst) af síðu sjóhersins. Ef smellt er á myndina fæst stærri útgáfa.

Á þessari mynd sést að það er mun minna af þykkasta ísnum núna en öll hin árin, einnig metárið 2012. Svarti liturinn er nánast alveg horfinn, sá rauði sömu leiðis. Það er meira af milliþykktar ís en 2012 (ljósblátt) en svipað af þynnsta ísnum (dökkblár).

Fljótt á litið, af myndunum að dæma, gæti virst sem heildarmagn íss væri minni þetta árið en 2012, hvað þá 2013 og 2014. En svo er þó ekki. Rúmmálsmælingar eru m.a. framkvæmdar af PIOMAS verkefninu en þar má sjá að rúmmálið liggur núna (þ.e. við lok júlí) milli áranna 2014 og 2013, og yfir rúmmáli áranna 2010, 2011 og 2012. 

Nevan nokkkur, sem ég kann engin frekari deili á, heldur úti skemmtilegu bloggi þar sem hann rýnir í PIOMAS niðurstöður og margt annað er viðkemur norðurslóðum. Þar segir hann m.a. "This year's melting season has basically wiped out the 2014 rebound (or 'recovery' as some people try to sell it), but it's still very much up in the air whether the 2015 trend line will dip below that of 2013 as well."

[Emil Hannes Valgeirsson, 15.8.2015 kl. 11:46]

Takk fyrir þetta Brynjólfur. Ég fór ekki út í þykktarsamanburð að þessu sinni en það bendir flest til þess að þykktin hafi minnkað frá síðasta ári. Bráðnun sumarsins fór snemma af stað í ár norður af Alaska og Kanadaeyjunum vegna hlýinda þar í vor en þá brotnaði fjölæri ísinn mikið upp á þeim slóðum. Kortin frá sjóhernum eru ágæt en eru þó raun bara unnin út frá reiknimódelum en ekki beinum mælingum og ráða sennilega ekki vel við gisna ísbreiðu þegar líður á sumarið. Þéttleíkakortin frá Bremen eru hinsvegar unninn beint út frá gervitunglamælingum og ættu að vera nokkuð áreiðanleg. 

Annars virðist erfitt að mæla þykktina út frá gervitunglathugunum. Piomas gögnin sýna minnkandi þykkt en þau uppfærast ekki nema mánaðarlega og því erfitt að segja til um þykktina um þessar mundir. sbr. hér: http://psc.apl.washington.edu/research/projects/arctic-sea-ice-volume-anomaly/

[Guðmundur Bjarnason (IP-tala skráð) 15.8.2015 kl. 13:37]

Sæll Emil.

Ég er að stelast aðeins út fyrir efnið núna.

Nú má búast við kröftum El Nino samkvæmt fréttum. Ætti þá að vökna í Kaliforniubúum.  ;-)

Það er gott kort hér sem sýnir sjávarhita hnattrænt.: http://www.wunderground.com/hurricane/

Boðar þetta nokkuð ísaldarvetur hjá okkur?

Kveðja,

 

[Albert (IP-tala skráð) 15.8.2015 kl. 14:03]

Ein spurning um þetta efni. Gæti bráðnunin staðið lengur þetta árið útaf El nino?

[Stefán Þ Ingólfsson, 15.8.2015 kl. 15:29]

 Það sem ég tek eftir er að 2015 eru hafísspangir suður með allri austurströnd Grænlands, sem ekki voru árin á undan, gæti það bent til meira hafísreks til Íslands ? 

[Emil Hannes Valgeirsson, 15.8.2015 kl. 20:21]

Ég held að það sé ekkert beint samband milli El Nino og þess hversu mikið bráðnar af hafís á norðurslóðum eða hversu lengi bráðnunartímabilið er. Stór El Nino eins og stefnir í núna mun þó hræra upp í ýmsu á hnattvísu en beinu áhrifin eru mest á svæðum kringum Kyrrahafið. Ég hef þó séð vangaveltur um að hlýr sjór nyrst í Kyrrahafinu, eins og nú er, valdi hærri sjávarstöðu þar og þar með meira innflæði af hlýjum sjó í gegnum Beringsund og inn í Norður-Íshaf.

Svo er það ísinn við Austur-Grænlands. Hann er heldur meiri en undanfarin ár en þó ekki meiri en eðlilegt er. Þessi ís er mikið til kominn frá Norður-Íshafi en straumar beina honum þangað gegnum sundið milli Grænlands og Svalbarða. Venjulega heldur ísinn áfram suður með Grænlandi þar til hann bráðnar en ef mikið er af honum getur hann safnast saman norður af landinu ef suðvestanáttir eru ríkjandi milli Íslands og Grænlands að vetrarlagi.

Varla er nokkur ástæða til að óttast ísaldavetur á Íslandi þótt eitthvað hafi kólnað í sjónum suðurundan. Sú kólnun er samt nokkuð merkileg og alveg þess virði að fylgjast með framhaldinu.