Tímamót eða tíðindaleysi framundan í hafísbræðslu sumarsins?

Að venju fylgist ég með stöðu mála í hafísmálum Norður-Íshafsins. Eins og gengur og gerist á þessum tíma árs er sumarbráðnun hafíssins komin vel á skrið og mun halda áfram fram í september þegar hinu árlega lágmarki verður náð. Að venju verður áhugavert að sjá hvernig það lágmark verður því hafísútbreiðslan í lok sumars er ein af hinum stóru viðmiðunum um þróun hafíssins í hlýnandi heimi. Nokkuð er nú liðið síðan síðast var sett met í lágmarksútbreiðslu hafíssins. Lágmarksmetið frá 2012 stendur enn óhaggað en það sumar bráðnaði hafísinn öllu meira en áður hafði þekkst. Síðan þá hafa bræðsluvertíðir verið upp og ofan og hafísinn almennt í jafnvægi þótt útbreiðsla hafíssins hafi vissulega verið mun minni en á fyrri tíð.

Línuritið hér að neðan er að grunni til frá Bandarísku snjó- og ísmiðstöðinni (NSIDC) og sýnir hvernig hafísútbreiðslan hefur verið öll árin frá 2012. Til samanburðar er grá lína sem sýnir meðaltal áranna 1981-2010. Vetrarhámörkin koma þarna vel fram ásamt sumarlágmörkunum þar sem 2012 hefur ennþá algera sérstöðu.

Eins og staðan er núna í upphafi júní þá er útbreiðslan með minna móti. Mjög svipuð og á sama tíma fyrir ári en árið 2016 var útbreiðslan minnst á þessum árstíma, samanber gulu línuna. Árið 2012 átti þarna eftir að láta til sín taka en vetrarútbreiðslan það ár var reyndar með mesta móti miðað við síðustu ár. Vetrarhámarkið 2019 sætti ekki tíðindum en útbreiðslan í apríl nú í ár var hinsvegar lægra en áður hefur þekkst.

En hvers er svo að vænta? Til að gefa mynd af stöðunni koma hér tvö kort sem sýna útbreiðslu og þykkt íssins eins og hún er metin af kortum frá Bandaríska sjóhernum. Bæði kortin gilda 1. júní. Árið 2018 er vinstra megin og 2019 til hægri.

Þótt heildarútbreiðslan sé mjög svipuð þá er ákveðinn grundvallarmunur á dreifingu íssins sem ræðst af ríkjandi veðrum og vindum á liðnum vetri. Í fyrra var mjög hlýtt á Atlantshafshlið íshafsins og náðu suðlægir vindar og hlýr sjór að halda ströndum Svalbarða íslausum, eins og sjá má sé rýnt í kortið. Aftur á móti safnaðist ísinn fyrir og þykknaði vel norður af Alaska enda bára vindar og straumar ísinn þangað. Nú aftur á móti árið 2019 er þessu öfugt farið. Eftir mjög hlýjan vetur við Alaskastrendur er ísbreiðan nú strax farin að opnast þar verulega og hjálpar þar hæðarsvæði sem skrúfar ísinn frá ströndum þar. Mun meiri ís er hinsvegar við Atlantshafið þangað sem ísinn hefur borist í auknum mæli og lagst kyrfilega að ströndum Svalbarða. Almennt séð ættu þetta ekki að vera góðar fréttir fyrir ísinn enda er svæðið norður af Alaska, Beaufort-hafið, hálfgert forðabúr íssins og verði það fyrir skakkaföllum er ísbreiðan almennt orðin mjög veik fyrir. Hafís sem berst að Atlantshafinu er hinsvegar þangað mættur til að bráðna og á ekki afturkvæmt í partíið.

Sé þetta þannig eins og það virðist vera og verði sumarið hlýtt þarna uppfrá og sólríkt að auki, þá má alveg búast við að bráðnun verði með meira móti þarna í sumar. Allavega eru núna kjöraðstæður fyrir talsverð skakkaföll í ísbreiðunni í sumar. Hinsvegar þarf að bíða og sjá. Lægðargangur, sólarleysi og loftkuldi geta bjargað málum, einkum fyrri part sumars þegar sólin er hæst á lofti. Reyndar er hæðarsvæði ríkjandi núna og hefur verið, með tilheyrandi sólskini.

Að lokum kemur hér kort sem sýnir útbreiðslu íssins í lok síðasta sumars. Að auki hef ég teiknað inn met-lágmarksútbreiðsluna frá árinu 2012. Verður því meti ógnað í sumar? Það vitum við ekki svo glöggt.

- - - -

Sjá nánar á heimasíðu NSIDC: Arctic Sea Ice and News Analysis

Athugasemdir

[Valdimar Samúelsson, 1.6.2019 kl. 23:07]

Þakka flotta grein og upplýsingar. Það er sýnilegt að Norðvesturleiðin verður aldrei neinn til að stóla á. en hann viðist bunkast þarna við Er það ekki Viktoríueyja. 

Ef ég má spyrja. NASA sagði að jökullinn sem kemur út Jakobsfjörð hafi stækkað útaf köldum sjó frá N Atlantshafinu. Spurningin er er ekki alltaf verið að sjórinn sé að sjóða hér í kring um okkur. 

Ég var upp við Disko 58/9 þá var sjórinn um mínus 2°C sama og NASA segir að kaldi sjórinn frá NA hafi verið líklega frá 2016

Þakka aftur Valdimar 

[Emil Hannes Valgeirsson, 2.6.2019 kl. 10:52]

Takk fyrir innlitið Valdimar. Ég veit ekki með þessar vangaveltur þínar en tek undir að norðvesturleiðin verður alltaf erfið þótt hún geti tímabundið opnast upp á gátt í góðu árferði. Norðausturleiðin norður fyrir Síberíu verður hinsvegar alltaf mun greiðfærari.

[Torfi Kristján Stefánsson (IP-tala skráð) 3.6.2019 kl. 06:16]

Í norskri rannsókn er spáð að hafísinn í Barentshafi muni aukast á komandi árum:
https://www.nrk.no/nordland/klimaendringer-bremser-golfstrommen-_-men-i-nord-oker-farten-1.14566806

[Sveinn Arngrímsson (IP-tala skráð) 6.6.2019 kl. 22:11]

Takk fyrir þetta Emil. En ég verð að segja að það að horfa á hámark ársins sem og lágmark segir voða lítið. Það hljómar kannski vel í fjölmiðlum, en gefur ekki rétta mynd af "trendinu". Í vor liðu hátt í 2 mánuðir með minni þekju en hefur sést áður sem eru tíðindi. En þar sem þessir atburðir hittu ekki á lágmar/hámark þá fá þeir ekki mikla athygli sem er miður.

[Emil Hannes Valgeirsson, 7.6.2019 kl. 10:01]

Já það er vissulega þannig að lágmark og hámark ársins segir aðeins hluta sögunnar. Þetta eru samt ágætis viðmiðunarpunktar á árinu. Má líka hafa í huga að þegar borin eru saman árleg lágmörk í lok sumars þá er verið að bera saman hafísútbreiðsluna á sjálfu Norður-íshafinu þegar jaðarsvæðin hafa bráðnað. Á öðrum árstímum eru ýmis ótengd svæði talin með svo sem Hudsonsflói og Okhothskhaf sunnan Kamsjatka-skaga. Ég nefni þó þarna að útbreiðslan í apríl í ár hafi verið minni en áður hefur þekkst.