Um ljós og óljós

Ég er ekkert öðruvísi en aðrir að því leyti að ég hef gaman af tilkomumiklum ljósum eins og ljósasúlunni hennar Jókó.
Einnig jólaljósum, stjörnuljósum, diskóljósum, allskonar lazer-ljósum og að ógleymdum ljósum himinsins - norðurljósunum. Allt býður þetta uppá stórkostlegt sjónaspil. Svo eru það öll þessi ljós sem lýsa okkur leið og við upplifum alla daga eins og stofuljósin og umferðaljósin. Þau eru sjónarspil út af fyrir sig en sökum hversdagsleika erum við ekki upptendruð þeirra vegna.
En hvað um myrkrið? Er það ekki vanmetið? Við sem búum hér í stórborginni Reykjavík kynnumst sjaldan myrkrinu. Í fyrra var gerð tilraun til að myrkva borgina með því að slökkva á götuljósum, það dofnaði eitthvað yfir borginni en ekki mikið meira. Ég man hér áður fyrr þegar allt var ekki eins fullkomið og það er í dag að ekki mátti gera smá veður öðruvísi en að öllu sló út og allsherjar rafmagnsleysi og myrkur lagðist yfir borgina. Ég veit að þannig eiga margir fínar minningar um kertalýst rafmagnsleysiskvöld í skammdeginu. Er ekki hægt að endurvekja þetta einhvernveginn og kannski beita til þess tækninni? Þar er ég með fína hugmynd. Væri ekki brilljant að forrita tölvurnar hjá Orkuveitunni þannig að einu sinni á hverjum vetri færi rafmagnið af allri borginni, öllum heimilum, fyrirtækjum, götuljósum, já meira að segja líka af friðarsúlunni og það sem meira er, það vissi enginn fyrirfram hvenær það gerðist, og hversu lengi, rafmagnið gæti jafnvel farið af í miðri Eurovison eða kosningasjónvarpi, en þó aðeins einu sinni á vetri. Það væri þó sennilega best að stilla þessu þannig af að rafmagnið færi bara af á kvöldin, þá yrðu áhrifin mest en tjón samfélagsins lítið. Fólk hangir hvort sem er aðallega fyrir framan sjónvarpið á kvöldin að horfa á einhvern óþarfa.
Já ég held að þarna gefist fólki kostur á einhverju athyglisverðu, allsherjar rafmagsleysi fær fólk til að hugsa, hvort sem það er um málefni Orkuveitunnar, frið á jörðu eða bara um stöðu okkar í alheiminum. Eða ... er þetta kannski óraunhæft? Eru skipulögð vandræði eitthvað sem ekki er hægt að bjóða fólki uppá. Já, ætli það ekki.

Klofajökull og loftslagsmálin

Það er orðið algengt að minnst sé á Klofajökull þegar umræðan um loftslagshlýnun á sér stað. Klofajökull er hið forna heiti á Vatnajökli og telja margir það vitna um að jökullinn hafi verið tvískiptur á fyrri öldum og það eru til óljósar frásagnir af reglulegum ferðum bænda norður og suður yfir jökulinn, jafnvel yfir jökullaust skarð sem jökullinn hefur verið skýrður eftir. Þetta eru forvitnilegar vísbendingar um smæð jökla á Íslandi en það er annars fátt vitað hvernig jöklarnir litu út á landnámstíð. Hvort sem Vatnajökull hefur verið tvískiptur, margskiptur eða ein heild er ljóst að Vatnajökull var miklu minni við landnám en hann er í dag.

En er þá þar með sagt að það hafi verið hlýrra á landnámstíð en það er í dag? Margir gagnrýnendur kenninga um loftslagshlýnun af mannavöldum benda á að minni jöklar áður fyrr þýða að það hafi að sama skapi verið hlýrra áður fyrr. Það þarf þó ekki að vera því að á litlu ísöldinni stækkuðu jöklar í nokkrar aldir og skriðjöklar ruddust fram á láglendi og t.d. mátti litlu muna að Breiðamerkurjökull næði í sjó fram fyrir rúmlega 100 árum. Síðan snerist dæmið við með mikilli hlýnun og er saga jöklanna á 20. öld og það sem af er þessari, nærri ein samfelld hörfunarsaga eins og menn þekkja. Það er því ljóst að við þann meðalhita sem verið hefur á landinu sl. 100 ár minnka jöklarnir og gætu hæglega á endanum náð þeirri stærð (eða smæð) sem var við landnám. Það tekur nefnilega sinn tíma fyrir ís að bráðna, jafnvel í miklum hita. Það hafði heldur ekki verið nein litla ísöld á öldunum fyrir landnám og stærð jöklanna því í samræmi við ríkjandi hitafar ólíkt því sem er í dag. Það er ekki deilt um að það var hlýtt á landnámsöld en hversu hlýtt nákvæmlega er bara ekki almennilega vitað, ekki tóku menn veðrið í þá daga eins og nú.

Svo má spyrja hvers vegna var hlýtt á landnámsöld? Ekki keyrðu menn á jeppum þá eins og stundum er sagt.
En svo ég segi mína skoðun á þessu umdeilda máli þá er náttúrulega ljóst að aðgerðir mannsins eru ekki það eina sem valda hitabreytingum, þar eru ýmsir náttúrulegir þættir (t.d. sólin), enda sveiflaðist hitastig á jörðinni áður en mannkynið setti mark sitt á jörðina. Það hafa verið og verða áfram sveiflur í hitafari en einn þáttur nú á öldum fer vaxandi sem hefur áhrif á hitafar jarðar, það er hin margumtalaða gróðurhúsalofttegund C02, þar eru engar sveiflur, bara aukning. Sú hlýnun sem aukið CO2 veldur leggst ofaná þær sveiflur í hitafari sem mætti kalla náttúrulegar og útkoman verður sú að hlýju tímabilin verða sífellt hlýrri en þau köldu sífellt mildari. Það sem mætti kallast normal í dag gæti því kallast kuldakast í framtíðinni.

Að lokum: Með bráðnandi Vatnajökli gæti það einhverntíma komið upp að eðlilegt þyki að taka aftur upp nafnið Klofajökull eða verða það kannski Klofafjöll?

Snjókomulægð á gervitunglamynd

Fann þessa MODIS gervitunglamynd á vefnum: http://rapidfire.sci.gsfc.nasa.gov/realtime/2007279/

Þar má sjá gervitunglamyndir frá öllum heiminum hvern dag en það er misjafn hversu vel Ísland sleppur inn hverju sinni. Á myndinni sést vel lægðarmiðjan rétt fyrir norðaustan land og hvernig hún dælir þykkum úrkomuskýjum yfir norðurland neð tilheyrandi snjókomu. Vestfirðir gægjast þarna alhvítir út úr þykkninu og það er farið að létta til á suður og vesturlandi sem er góð tilbreyting eftir allar rigningarnar undanfarna daga.

Álftanesflugvöllur

Menn velta enn vöngum um hugsanlega staðsetningu á nýjum flugvelli fyrir höfuðborgarsvæðið. Nefndir hafa verið staðir eins og Hólmsheiði, Löngusker og Keflavík. Ég hef hins vegar ekki séð miklar vangaveltur um Álftanes, en eins og sest meðfylgjandi mynd má auðveldlega koma fyrir flugvelli þar, nánar tiltekið á hinu óbyggða Bessastaðanesi. Ég hef sett inn á myndina tvær flugbrautir sem hafa sömu stefnu og lengd og tvær aðalflugbrautir núverandi Reykjavíkurflugvallar. Samtímis mætti hugsa sér nýja vegatengingu, Skerjafjarðarbraut, sem tengir flugvöllinn við byggðina til suðurs og norðurs og minnkar um leið álagið á núverandi vegakerfi.

Einhvernveginn hef ég ekki mikla trú á að flugvöllur verði byggður í þokunni á Hólmsheiði eða í briminu á Lönguskerjum, en hér er kostur á að byggja flugvöll á landsvæði sem þegar er til staðar á þurru en er um leið miðsvæðis á höfuðborgarsvæðinu. Að vísu hef ég heyrt að Álftnesingar kæri sig ekki um flugvöll, en það er nú bara eins og það er. Forsetabústaðurinn á Bessastöðum er einnig frekar nálægt en það er allavega stutt fyrir Forsetann (hver sem það verður) að skreppa út á völl. Allavega höfum við hér flugvöll sem hefur alla kosti og núverandi flugvöllur í Vatnsmýrinni en getur eflt borgina sérstaklega ef við hugsum um höfuðborgarsvæðið sem heild en látum ekki hreppapólitík stjórna ferðinni.

Bush vildi umfram allt fara í gott stríð.

Það leit allt út fyrir að Íraksstríðið yrði gott og auðvelt stríð þar sem vondum einræðisherra yrði steipt af stóli, Írakska þjóðin myndu fagna innrásarhernum sem frelsurum sínum og allt falla í ljúfa löð á eftir. Frelsarinn Bush yrði dáður fyrir staðfestu sína og áræðni gagnvart hinum illa Saddam þegar öll gjöreiðingarvopnin væru komin í leitirnar. En olían, hún átti bara að vera góður bónus. Það þótti alveg þess virði að hagræða aðeins sannleikanum fyrir svona gott stríð þar sem allir áttu að koma út í plús nema vondi kallin hann Saddam. En reyndin varð eins og öllum er ljóst, einn stór mínus, sérstaklega fyrir Íraka.
Annars man ég ekki betur en að hafa heyrt það í fréttum á sínum tíma að Saddam hafi verið til í þægilega útlegð.

Bush vissi af vilja Saddams til að fara í útlegð

Hvæð ætli íslendingum finnist um loftslagsbreytingar?

Samkvæmt könnuninni sem BBC World Service hefur gert, telur fólk í flestum löndum loftslagsbreytingar vera af mannavöldum og að grípa þurfi til róttækra aðgerða. Því miður virðumst við íslendingar ekki hafa verið með í úrtakinu en það hefði verið fróðlegt að sjá okkar afstöðu. Miðað við umræðuna á þessum síðum er samt greinilegt að hér á landi  eru mjög skiptar skoðanir og margir sem tjá sig lýsa beinlínis frati á þessar gróðurhúsakenningar. Hvort sem það er vegna þess að við séum víðsýnni og gáfaðri en aðrir veit ég ekki en ef spárnar um hlýnun rætast er samt nokkuð ljóst að við erum meðal þeirra þjóða sem sleppum hvað best út úr þessari hlýnun og lífskjör hér á norðurhjara gætu jafnvel batnað. Ætli menn séu svona gagnrýnir af því þeir þurfa ekki að hafa áhyggjur? Ef maður skoðar niðurstöðurnar í könnuninni sér maður einmitt að áhyggjur manna og trú á loftslagsbreytingar af mannavöldum ráðast talsvert af því hversu sunnarlega þeir búa. Þannig eru t.d heitbakaðir Mexíkóar, Ítalir og Spánverjar áhyggjufyllri og talsvert sannfærðari um áhrif mannsins á loftslagið en t.d. Bretar og Kanadamenn.

 Meðfylgjandi mynd sýnir hluta úr skoðannakönnun BBC World Service

 

Meira af hafísslóðum

Þar sem maður er á annað kominn inn í undraveröld bloggheima ætla ég að reyna að gerast gáfulegur og spekúlera aðeins meira í stöðu hafíssins á norðurslóðum.

Það skal upplýst að ég fer reglulega inná vef Bandarísku stofnunarinnar NSIDC (National Snow and Ice Data Center) en þar er hægt m.a. að fylgjast með stöðu hafíssins á Norður- og Suður-heimskautunum.
Meðfylgjandi mynd sýnir hafísútbreiðsluna þann 17/09 sl. þegar hún var hvað minnst. Það er athyglisvert að N-íshafið er  íslaust á stóru svæði fyrir norðan Austur-Síberíu, norður af Alaska og langleiðina að norðurpól. Þetta er í raun gríðarlega stórt svæði sem er íslaust en á að öllu jöfnu að vera þakið ís allt árið. Nú þegar veturinn gengur í garð eykst hafísútbreiðslan á ný og verður allt hafsvæðið milli Síberíu og Norður-Ameríku nánast ein íshella. Þetta mikla íslausa hafssvæði sem myndaðist í sumar ætti að seinka framþróun vetrarhafíssins eitthvað og valda því einnig að ísinn sem myndast á svæðinu í vetur verði þynnri en annars og um leið viðkvæmari fyrir bráðnun næsta sumars. Raunar er svokallaður fyrsta árs hafís viðkvæmari fyrir sumarbráðnun en gamall þykkur ís sem hefur lifað af bráðnun árum saman.
Það er þó athyglisvert að ísinn austur af Grænlandi virðist nokkuð heilbrigður og kannski berst eitthvað af honum í vetur til okkar Ísalands ef vindáttir eru ísnum hagstæðar eins og gerist á svokölluðum hafísárum.
 
Þarna sést einnig hvernig siglingaleiðin norður fyrir Kanada er opin eins og kom fram í fréttum og litlu má muna að siglingaleiðin norður fyrir Síberíu sé einnig fær. Nú þegar vetrarísinn er farinn að myndast á ný er líklegt að siglingaleiðin sé að lokast aftur og skip sem hefðu lagt af stað í þeirri trú siglingaleiðin væri fær þegar fréttir af því bárust væru nú sennilega föst í ísnum.
 
Að lokum má benda á að þótt allur hafís sjávar bráðni veldur það ekki hækkun sjávarmáls. Þar eru aðrir þættir að verki ef spár rætast.
 
Ég tek fram að þessi skrif eru pælingar alþýðumanns sem fylgist með þessum málum í tómstundum.

Bloggarar misskilja frétt

Þeir sem hafa tjáð sig um þessa frétt eru greinilega ekki að fatta um hvað fréttin er, kannski má kenna um villandi fyrirsögn. Ísinn á norðurheimskautinu nær yfirleitt lágmarki ársins í september og þegur veturinn kemur eykst hafísinn á ný - eðlilega. Þetta hefur ekkert með það að gera að það sé að koma ísöld eða eitthvað þess háttar.
Hafíslágmarkið þetta árið var það mesta frá því mælingar hófust og svo er bara að sjá til hvort metið verði slegið næsta haust.

Ís byrjaður að myndast á ný á norðurheimskautinu