Stóra jeppavitleysan og stóra jeppageymslan

Ég velti stundum fyrir mér hvernig samsetning bílaflotans hefur þróast undanfarið þar sem stór hluti umferðarinnar er núna stórir bílar svo sem jeppar og pallbílar allskonar. Sú þróun hefur orðið að jeppi er orðinn tákn um velgengni og því hafa menn fjárfest í dýrum og stórum jeppum sem mest þeir mega til að sýna velgengi sína og kraft. Þessir fínu jeppar eru samt misfínir, þeir allra fínustu og dýrustu eru sannkallaðir forstjórajeppar á meðan aðra mætti skilgreina sem millistjórnendajeppa en þeir eru ekki alveg eins fínir. Svo eru líka jeppar sem raunverulega eru gerðir fyrir torfærur, gjarnan upphækkaðir á ofurdekkjum og komast bæði yfir stórfljót og jökla. Allir þessir jeppar eiga það þó sameiginlegt að vera mest notaðir til daglegs brúks innanbæjar, hvort sem það er til að aka til og frá vinnu, í innkaup eða til að keyra börnin í leikskóla. Þetta er satt að segja hálfgerð vitleysa allt saman enda eru þetta eyðslufrek kvikindi, eru mengandi, taka mikið pláss og slíta gatnakerfinu með tilheyrandi svifryksmyndun. Ég held að æ fleiri séu farnir að átta sig á þessu, ekki síst nú þegar bensínverð ríkur upp og stjórnvöld farin að tala um að auka álögur. En það er nú samt að vissu leiti skiljanlegt að margir vilja eiga jeppa enda býður landið okkar upp á slíkt og möguleikar á skemmtilegum jeppaferðum eru margir bæði um sumar og vetur. En það breytir því ekki að torfærubílar eiga auðvitað ekkert heima í borgum.

Um þetta hef ég dálítið hugsað undanfarið en mín vegna mætti alveg takmarka jeppaumferð í borginni eins og farið er að gera sumstaðar erlendis. Það mætti byrja á stærstu jeppunum og pallbílunum en í staðinn væri hægt að byggja stóra jeppabílageymslu í útjaðri borgarinnar þar sem menn geta geymt tröllin sín þangað til þeir þurfa að skreppa út á land í leit að torfærum. Þessir jeppaeigendur geta svo fjárfest í léttum eyðslugrönnum bílum til að nota innanbæjar en ef menn vilja halda „kúlinu“ þá mætti útbúa miða til að líma á borgarbílana þar sem á stendur: „ÉG Á JEPPA Í GEYMSLU“. Nú vill svo til til að það er einmitt verið byggja tvö hús í útjaðri borgarinnar sem gætu verið tilvalin fyrir svona jeppageymslur en þar á ég við hin yfirgengilega stóru verslunarhús sem eru að rísa við Vesturlandsveg rétt hjá Korpúlfsstöðum. Ég held nefnilega að það væri mun skárri nýting á þessum húsum eða að minnsta kosti öðru þeirra að geyma þarna nokkur þúsund jeppa heldur en að auka við stórverslunarhúsnæði hér í borginni.

En jújú ég geri mér alveg grein fyrir að þetta er kannski óraunhæfar hugmyndir, allavega enn sem komið er. Sennilega er þessi hugmynd bara svo góð að hún er langt á undan sinni samtíð, en einhvernvegin svona getur samt verið að málin verði leyst í framtíðinni.

Loksins kom hlýr maímánuður

Það hlaut að koma að því að við fengjum hlýjan maímánuð og það einar 8,6 gráður hér í Reykjavík, en það er merkilegt að í þeim hlýindum sem hafa ríkt hér á landi síðustu árin hefur maímánuður eiginlega setið eftir og verið sá eini sem ekki hefur boðið uppá hlýjan mánuð enda þarf að leita aftur til ársins 1974 til að fá maímánuð sem náði 8 stigum. Með þessum maímánuði fæ ég það líka út að meðalhitinn það sem af er árinu sé nú í samræmi við meðalhitann síðustu 10 ára hér í Reykjavík.

Við höfum oft þurft að sætta okkur við kuldaköst í maí, en að þessu sinni höfum við fengið vor sem er algerlega laust við allt slíkt enda varla komið kaldur dagur síðan um miðjan apríl þegar vetrinum lauk skyndilega á einni nóttu. Kuldakastið seinni hlutann í maí fyrir tveimur árum var t.d. með þeim alverstu, þegar allt fór á kaf í snjó fyrir norðan, lömbum og fiðurfénaði allskonar til mikillar hrellingar. Hef þetta ekki lengra um maíveðrið en ég býð hinsvegar upp á í lokin mynd sem tekin var af vefmyndavél Veðurstofunnar að kvöldi dags í fyrra, þegar Esjan varð nánast alhvítt eftir kaldan útsynningséljagang, þann 21. maí.

 

Hlýjasti maímánuður í 48 ár

Skjálfti sem beðið var eftir

Það fór ekkert á mála að þetta var Suðurlandsskjálfti sem reið yfir Ölfuss og Hveragerði í dag og að hann er eiginlegt framhald af skjálftunum tveimur sem urðu árið 2000. Ef skoðuð er saga Suðurlandsskjálfta aftur í tímann er líka nokkuð ljóst að tveir jarðskjálftar uppá 6,5 á righter voru ekki nægilegir til að losa um alla þá spennu sem hafði hlaðist upp á meira en einni öld þarna á Suðurlandsundirlendinu, þannig að það hlaut að koma að þessu framhaldi og ef til vill ekki allt um garð gengið. Skjálftarnir raða sér eftir hliðrunarsprungu þeirri sem tengir gliðnunarsvæði vestara-gosbeltisins á Reykjanesi við gliðnunarsvæði austara-gosbeltisins. Það er einmitt á svona hliðrunarsprungum sem jarðskjálftar verða harðastir en vegna þess hve jarðskorpan er þunn á Íslandi þurfum við ekki að óttast ofurskjálfta uppá 8 stig líkt og varð í Kína fyrir skömmu.

Það er þekkt að hrinur Suðurlandsskjálfta hefjast frekar austarlega á Suðurlandi og færast svo vestar eftir því sem á líður. Seinni skjálftinn árið 2000 var líka vestar en sá fyrri sem kom þann 17. júní og í framhaldi af því var það í rauninni tímaspursmál hvenær Ölfuskjálftinn kæmi - eða Ölfuskjálftarnir, hafi þeir verið tveir eins og verið er að tala um. Suðurlandsskjálftahrinur eins og þessi sem hófst árið 2000 koma með ca. 80-110 ára millibili og geta staðið í nokkur ár. Hrinan sem var á undan þessari, gekk hins vegar yfir á aðeins tveimur vikum um haustið 1893 og ollu gífurlegu tjóni á mestöllu Suðurlandsundirlendinu enda um að ræða sex skjálfta sem taldir eru hafa náð 6 á righter. Röðun skjálftanna 1893 og áætluð stærð var þannig:

1. 26. ágúst. Stærð: 6,9 stig. Upptök við Landssveit
2. 27. ágúst. Stærð: 6,7 stig. Upptök skammt norðan Landsveitar
3. 5. september. Tveir skjálftar 6,0 og 6,5. Annar skammt frá Selfossi og hinn á austanverðum Flóa og Skeiðum.
4. 6. september. Stærð 6,0. Upptök í Ölfusi.
5. 10. september. Stærð óviss. Upptök við Hraungerðisprestakall.

Síðasti skjálftinn í Suðurlandsskjálftahrinunni sem nefnd er hér að ofan var svo nokkurs konar eftirlegukind en hann kom ekki fyrir en árið 1912 og er áætlaður heilir 7,0 á righter sem er væntanlega nálægt því mesta sem getur orðið hér á landi. Skjálftinn kom upp fyrir austan skjálftana 1893, eða skammt frá Bjólfsfelli nálægt Heklu og olli mjög miklu tjóni á sveitabæjum á Rangárvöllum, en þó ekki miklu manntjóni frekar en í Suðurlandsskjálftunum árið 1893, þar sem 3 eða 4 manneskjur fórust.

Nú er bara spurningin hvort þessi Suðurlandsskjálftahrina sé gengin yfir eða ekki. Það er ljóst að þeir skjálftar sem komið hafa frá árinu 2000 eru ekki eins miklir samanlagt og varð árið 1893. Svo er líka spurning hvort við fáum einn alvöru uppá 7 stig eins og þennan austasta sem kom vestur af Heklu árið 1912, svona sem lokahnykk.

(Heimildir um skjálftana 1893 er fengnar úr grein Páls Halldórssonar í bókinn Veður á Íslandi í 100 ár, eftir Trausta Jónsson)

Rúmlega tíu eftirskjálftar yfir þrem stigum

Hlýnun getur varla verið mikil ógn á Íslandi

Fram kemur í frétt á mbl.is að íslendingar séu eina þjóðin þar sem meirihlutinn telur að loftslagsbreytingar hafi ekki alvarleg áhrif á umhverfið sem þeir búa. Ég fæ ekki betur séð en að meirihlutinn hafi bara rétt fyrir sér. Þótt hlýnun jarðar sé alvarlegt umhverfisvandamál víða um heim þá er erfitt að sjá að dálítil hlýnun geti verið skaðleg í heildina ef við hugsum bara um Ísland. Ef hlýnar á Íslandi skapast t.d. miklu betri aðstæður fyrir allskonar ræktun s.s. kornrækt og skógrækt. Hafísheimsóknir ættu að vera úr sögunni og minnkandi jöklar er ekki vandamál heldur bara breyting í þá átt sem var við landnám. Það er kannski helst óvissan með áhrifin á fiskistofna sem við þurfum að hafa áhyggjur af.
En hins vegar er ekki þar með sagt að við þurfum ekki að hugsa um þessa hluti, þótt áhrifin geta verið jákvæð á Íslandi er þetta fyrst og fremst hnattrænt vandamál og þar berum við ábyrgð eins og aðrir.

Hlýnun ekki ógn á Íslandi?

Ég er orðinn tíuþúsundkall

Núna á þessum hátíðardegi þegar við ætlum eina ferðinni enn að vinna Eurovision skal það upplýst að ég hef náð þeim merkisáfanga að vera kominn með heilar 10.000 flettingar á bloggsíðu mína eftir átta mánaða bloggstrit. Ég geri mér að vísu alveg grein fyrir því að þetta er ekki nema kannski vikuskammtur hjá þeim alsprækustu, en 10.000 er nú samt fín tala, þætti t.d. nokkuð góður áhorfendafjöldi á landsleik í fótbolta. Þegar ég kom inn á þennan bloggheim á sínum tíma var svo sem aldrei meiningin að gerast einhver stórbloggari eða allsherjar þjóðfélagsrýnir. Fyrir mér hefur þetta alltaf verið einhverskonar tómstundagaman þar sem ég fæ útrás fyrir áhuga minn á náttúruvísindum allskonar, en óhætt er að segja að þar komi veðurpælingar helst við sögu. Svo eru auðvitað ýmis hliðarskref sem snúast um samfélagið og umhverfi okkar bæði nær og fjær og sambúð okkar við það. Ég læt hins vegar dægurmálin og pólitíkina nánast alveg eiga sig því það mega aðrir sjá um það. Svo er ég lítið að blanda fjölskyldunni í þetta, enda er þetta heldur ekki svoleiðis. Ég skrifa ekki daglega, finnst alveg nóg að skrifa svona 2-3 í viku en eyði kannski þeim mun meiri tími í hverja færslu og hef allt ríkulega myndskreytt. Svona bloggskrif eru líka ágætis æfing í textaskrifum en það hef ég satt að segja ekki stundað áður, varla skrifað samhangandi setningar síðan ég lauk menntaskóla einhverntíma á síðustu öld. Ég er hinsvegar framhaldsmenntaður og starfandi sem grafískur hönnuður en í því starfi þarf ég ekkert að skrifa nema kannski eina og eina fyrirsögn eða slagorð.

Í fyrstu ætlaði ég ekki að segja neinum frá skrifum mínum og velti því fyrir mér að sleppa alveg bloggvinum en sá að það gekk ekki til lengdar þegar ég var stundum að fá jafnvel engar heimsóknir eftir ákaflega metnaðarfullar færslur sem ég hafði verið að útbúa í nokkra daga. Ég er alveg sáttur við þá hóflegu traffík sem er hér á síðunni í dag og ætla ekki að breyta ritstjórnarstefnunni en auðvitað þróast allt einhvernvegin til lengdar, hversu langur tími sem það er, en ég get þó sagt að ég hef haft það markmið að klára eitt bloggár og sjá svo til.

Eitt af hliðarskrefum á þessari síðu er tónlistin og frá áramótum ári hef ég verið með það sem ég kalla tónlistarmyndband mánaðarins. Frönsku Eurovisionlögin sem voru um daginn voru eiginlega aukanúmer, en hér kemur hið formlega tónlistamyndband mánaðarins, það er með hljómsveitinni 10.000 maniacs og heitir Like the weather. Gott lag og viðeigandi á þessum merku tímamótum.

Árið 2000. Spáð í gamla framtíðarspá

Þótt það sé áhugavert að velta fyrir sér framtíðinni er ekki síður áhugavert að velta fyrir sér framtíð fortíðarinnar eða öllu heldur framtíðinni eins og menn sáu hana fyrir sér í fortíðinni. Árið 1966 hafði hinn vestræni heimur upplifað mikið framfaraskeið í nokkra áratugi ekki síst í Bandaríkjunum og hinir vitrustu menn sáu enga ástæðu til að efast um að svo yrði um langa framtíð. Það ár birtist í hinu ágæta tímariti Samvinnunni úttekt á því hvernig svokallaðir fúturistar í Bandaríkjunum sáu fyrir sér hátækni þjóðfélagið 34 árum síðar, þ.e. árið 2000. Nú er ég búinn að taka saman í ekki mjög löngu máli helstu framfaraatriðin sem talað er um í umræddri grein en það er greinilegt að eitt og annað hefur ekki alveg gengið eftir og mun kannski aldrei gera. Það má líka alveg velta fyrirsér hvort þarna sé að finna dálitla oftrú á getu mannsins til að skapa sér sæluríki hér á jörð.

 
Borgarlífið. Því var spáð að um 90% íbúanna byggju í borgum, allavega í Bandaríkjunum. Til að allur sjá fjöldi sem í borgunum búa kæmust leiðar sinnar þyrfti umferðin ekki bara að eiga sér stað á hefðbundnum brautum ofanjarðar og neðan heldur einnig í loftinu með einhverjum hætti. Þarna er væntanlega verið að tala um hina fljúgandi bílaumferð sem alltaf kemur fram í svona spám. Ekki var þó gert ráð fyrir því að allir þyrftu að yfirgefa heimilið sitt á hverjum degi til að stunda sína vinnu, því hægt væri að notast við símatæki sem tengdist sjónvarpsskjá. Ætli það heiti ekki tölva í dag?

Ferðalög. Menn reiknuðu með því að hljóðfráar farþegaþotur yrðu orðnar úrelt fyrirbæri í lengri ferðum árið 2000, þess í stað færu menn á milli heimsálfa með eldflaugum á örskotsstundu. Ferðalög til tunglsins teldust þá ekki til tíðinda og farið yrði að huga að mönnuðum ferðum til Mars og Venusar.

Mengunarvarnir og veðurstjórnun. Til að verjast sót og rykmengun í borgum átti að vera komin einföld lausn. Risastór kjarnorkuver stórborganna framleiða ekki bara rafmagn heldur einnig mikinn varma sem verður beint út í andrúmsloftið með þeim hætti að mikið hitauppstreymi myndast sem lyftir fúla borgarloftinu upp í hæstu hæðir en í staðinn streymi að ferskara og svalara loft með hafgolunni. Í leiðinni átti þetta svo að auka úrkomu á sólþurrkuðum svæðum og bæta uppskeru og gróðursæld.

Matvælaframleiðsla. Spáð var að mannfjöldinn á jörðinni árið 2000 yrði um 6 milljarðar (sem var nærri lagi). Til að seðja sívaxandi fólksfjölda voru helstu vonir bundnar við mikla fiskirækt, en úr fiskinum yrði búið til korn eða duft sem síðan væri hægt að umbreyta í fínustu kjötrétti eða aðrar kræsingar.

Læknavísindin. Auðvitað var spáð miklum framförum á þessu sviði sem vissulega hafa líka orðið. Merkustu framfarirnar áttu þó að vera á sviði heilalækninga með aðstoð efnafræði og rafmagnslækninga þannig að hægt yrði að bæta alla skapgerðarbresti og einnig minnisleysi með lyfjagjöfum. Hægt átti að vera að „breyta kjarklitlum vesalingum í framagjarnar hetjur“ og konur þyrftu ekki annað en að skreppa út í búð eftir skapbætingarpillum sem þær gætu síðan laumað í kaffibolla eiginmannsins.

Ný tækni fyrir húsmæður. Húsmæður allra heimila gátu séð fram á bjartari tíð með miklum tækniframförum í eldhúsinu. Innkaup yrðu gerð með símasjónvarpinu þar sem pantað yrði fyrir alla vikuna. Síðan væri matnum stungið í heilmikla vél og matseðill vikunnar saminn. Maskínan með aðstoð rafmagnsheilatækni átti svo að sjá um framhaldið og afgreiða tilbúna rétti handa heimilisfólki á réttum tíma og sjá svo að sjálfsögðu um uppvaskið á eftir. Að vísu er smá fyrirvari með innkaupin því talað er um að „konur séu nú einu sinni þannig gerðar, að þær vilji helzt fara út í búðirnar og handleika þar vörurnar sjálfar.“

Atvinnulífið. Vegna mikillar sjálfvirkni í iðnaði og viðskiptum þóttust menn sjá fram á að lítil þörf væri á vinnuafli og sáu sumir fyrir sér að einungis 10% íbúa hátæknisamfélagsins þyrftu yfir höfuð að vera í vinnu. Þetta þýddi samt ekki endilega að fólkið þyrfti aldrei að vinna, því þessu mætti mæta með mjög stuttri vinnuviku eða mjög stuttri starfsævi. Vegna mikilla afkasta vélanna, mætti nota hagnaðinn til að borga fólki fyrir að gera ekki handtak. 

Að gera ekki neitt. Ekki virðast fútúristar hafa verið á einu máli um það hvað þegnarnir ættu að taka sér fyrir hendur þegar vinnuframlag þess yrði óþarft. Sumir voru jafnvel svartsýnir og töldu hættu á að stjórnlaus múgur myndi vaða uppi með skemmdarverkum og götuóeirðum svo jafnvel þyrfti að koma á einræðisvaldi til að halda múgnum í skefjum. Fleiri voru þó bjartsýnir og töldu að með aukinni menntun gerði fólk sér betur grein fyrir nauðsyn þess að hafa eitthvað gagnlegt fyrri stafni.

Og mun þetta rætast? Undir lok greinarinnar í Samvinnunni (sem var endursögð, eftir því sem kom fram) eru gerðir vissir fyrirvarar á allar þessar framtíðarspár, því talað er um að þær breytingar á lífsháttum sem tæknin muni stuðla að, muni ekki eiga sér stað nema þjóðirnar séu einhuga um að þær verði til bóta og og stuðli að betra mannlífi. Það sé því undir okkur komið hvað við viljum, tæknin verði allavega til staðar ef á þarf að halda til að skapa okkur hagsæld og hamingju.

- - - - - -

Já, þannig hugsuðu framsýnir menn árið 1966. Framfarir hafa vissulega orðið og heimurinn hefur auðvitað breyst. Í dag er helsta vandamálið kannski það hvað gæðunum er misskipt. Við höfum það nokkuð gott hér á landi, búum í svokölluðu upplýsingasamfélagi þar sem við getum fylgst með hörmungum heimsins hinumegin á hnettinum í beinni útsendingu ef svo ber undir og ekki síst, við getum líka bloggað um það!

Frönsk framlög í Eurovision

Nú er ég búinn að finna mitt Eurovisionlag í keppninni í ár og hvort sem það er tilviljun eða ekki er það franska lagið sem höfðar mest til mín alveg eins og í fyrra. Frakkar taka þessari keppni greinilega með hæfilegri léttúð án þess þó að það komi niður á tónlistinni sem er ekkert nema fyrsta flokks og nú mæta þeir til leiks með eðaltöffarann og hjartaknúsarann Sebastian Tellier sem svipar dálítið til John Lennons á mesta hárvaxtarskeiði sínu. Að öllum líkindum mun þetta lag samt ekki slá í gegn í keppninni, margir þola t.d. ekki að Frakkar syngi á ensku, afgreiða þetta bara sem hverja aðra vitleysu og heyra ekki músíkina í þessu. Kannski mun íslenska tannkremsdiskólagið This is my life höfða meira til alþýðunnar í Evrópu þótt það höfði ekki til mín, en tel ég mig þó vera alþýðumann.

Hér kemur Franska lagið í ár, og einnig Franska lagið frá því í fyrra sem var einnig frábært en náði einungis 22. sæti af 24 í lokakeppninni. Frakkar eru misskildir snillingar.

 

 

Hestöflin eru farin að kosta sitt

Enn ein hækkunin á bensínverði leiðir hugann að því hvort við þurfum að fara að hugsa okkar gang varðandi bílaflotann sem hefur þanist út í magni og stærð í undangengnum góðærum. Hvað með öll hestöflin sem fara í að knýja alla þessa jeppa á götum borgarinnar? Jeppar eru auðvitað ekkert annað en torfærubílar og eyðslufrekir eftir því en eru aðallega notaðir í daglegt innanbæjarsnatt á malbikuðum götum borgarinnar og innihalda oftast bílstjórann einan. Er stöðutáknið kannski orðið að tákni um orkusóun nútímamannsins? Dæmigerður miðlungsfínn jeppi er 165 hestöfl sem jafngildir auðvitað afli 165 hesta. Það þætti nú örugglega dálítið skondið að sjá mann mæta til vinnu á vagni sem dreginn er af 165 hestum og einhver gæti talið að hægt væri að komast af með minna.

Verðhækkun hjá N1

Staflinn á náttborðinu

Skipulögð óreiða á vissum þáttum er sjálfsagður hluti góðs skipulags. Það hefur náttborðið mitt mátt reyna undanfarna mánuði því í vetur og fram á þennan dag hefur smám saman hlaðist um dágóður stafli af ýmsum bókum og pappírsgögnum sem ég hef verið að sýsla með. En öllu má nú ofgera og því tók ég mig nú loksins til og réðst á staflann, henti sumu, setti annað í skúffur eða möppur og kom svo bókum fyrir í nýrri bókahillu heimilisins. Til að heiðra minningu náttborðsstaflans er innihaldi hans hér gerð skil í eftirfarandi lista og er byrjað á því efsta og svo áfram niður:

1. Gluggaumslög með nýjustu gjalddögunum (verða greiddir á næstunni)
2. Boðskort á myndlistarsýningu Sigurðar Þóris (ekki búinn að fara)
3. Tónleikaskrá Sinfóníuhljómsveitarinnar (fórum á 5. sinfóníu Gustafs Mahlers)
4. Fréttabréf vináttufélags Íslands og Kúbu (hef verið félagi síðan í vinnuferðinni 1989)
5. FÍB-blaðið (er semsagt líka félagsmaður í félagi íslenskra bifreiðaeigenda)
6. Prófarkir (vegna bókar sem ég er að brjóta um)
7. Meiri gluggapóstur (verða einnig greiddir á næstunni)
8. Íslensk fjöll – gönguleiðir á 151 tind (á sirka 90 eftir)
9. Límmiði frá FÍB (held ég lími hann ekki á bílinn)
10. Enn meiri gluggapóstur (gott að það fannst)
11. Bókin Bréf til Láru, eftir Þórberg Þórðarson (búinn að lesa hana)
12. Útprent af vinnutengdum tölvupósti (trúnaðarmál)
13. Árbók Ferðafélags Ísland 1993 (um rætur Vatnajökuls eftir Hjörleif Gutt.)
14. Jöklaveröld - náttúra og mannlíf (aðallega um Austur-Skaftafellsýslu)
15. Útprent af nýlegum fjölskylduljósmyndum (þrír ættliðir í sparifötum)
16. Yfirlit yfir Verðbréfasjóði SPRON (framúrskarandi ávöxtun síðustu ára tíunduð)
17. Yfirlit frá Lífeyrissjóði verzlunarmanna (safnast þegar saman kemur)
    
18. Prentarinn - blað félags bókagerðarmanna (er ennþá í plastinu)
19. Útreikningar vegna rekstraryfirlits 2007 (vegna prívat-vinnu)
20. Bréf frá SPRON til gjaldkera húsfélagsins (sem er ég)
21. Ársskýrsla EXISTA (skoðuð, en ólesin)
22. Boðskort á 25 ára afmælissýningu Gerðubergs (fór ekki)
23. Reikningaeyðublaðahefti (vegna prívat-vinnu)
24. Skáldsagan Plötusnúður Rauða hersins (byrjaði á henni á sínum tíma)
25. Skagfirðingabók (er ekki Skagfirðingur en kom að vinnslu ritsins)
26. Ársrit Útivistar nr. 10 frá 1984 (vegna ferðar sem ég fór síðasta haust)
27. Hvers vegna er ég félagi í Félagi bókagerðarmanna? (bæklingur sem svarar því)
28. Skáldsagan Mæling heimsins eftir Daniel Kehlman (búinn að lesa hana)
29. Frímerkjafréttir o.fl. frá Póstinum (er áskrifandi að nýjum frímerkjum)
30. Árbók Ferðafélags Íslands 1997 (þar er m.a. fjallað um Esjuna)
31. Kvittanir tengdar bílnum (smurnings- og dekkjaþjónusta)
32. FÍT 2008 - Grafísk hönnun á Íslandi (Það besta frá liðnu ári úr mínu fagi)
33. Veðuryfirlit í tölum fyrir alla mánuði frá 1961 (útprentað af vef Veðurstofunnar)
34. Útivist - Ferðaáætlun 2008 (fer einstaka sinnum með þeim)
    
35. IÐAN - símenntun í iðnaði. (vilji maður símennta sig)
36. Gamli Stykkishólmur (bæklingur um gömlu húsin í Stykkishólmi)

 

Hinn fullkomni veðurdagur

Nú að kvöldi dags hins 8. maí, hef ég lokið veðurskráningu dagsins eins og ég geri venjulega í dagslok og gefið veðrinu einkunn. Að þessu sinni sé ég enga ástæðu til annars en að gefa veðri dagsins hér í Reykjavík hæstu einkunn eða 8 stig. Sú einkunn fæst aðeins ef allir veðurþættirnir fjórir eru hagstæðir, þ.e. sólríkt, þurrt, hægur vindur og hlýtt miðað við árstíma. Það gerist annars frekar sjaldan að dagur fái einkunnina 8 a.m.k. hér í Reykjavík, þótt veðrið geti samt verið mjög gott oft á tíðum. Á veturna er það t.d. mjög sjaldgæft að hlýindi fylgja svona góðviðrisdögum og á sumrin er það oft hafgolan sem dregur einkunnina niður á sólríkum og hlýjum dögum. Allt árið í fyrra fengu þó alls 6 dagar einkunnina 8, síðast gerðast það þann 11. ágúst á þriggja ára afmælisdegi hitametsins í Reykjavík sem er 24,8 stig. Sá dagur, 11. ágúst 2004, var hinsvegar svo eindæma góður veðurfarslega að hann sprengdi einkunnaskalann í fyrsta og eina sinn hjá mér og fékk heil 9 stig. En það er einungis mögulegt ef hitinn er yfir 20°C yfir daginn, samkvæmt mínum ströngu skráningarreglum.

Þar hafið þið það og þá er bara að vona að ekki þurfi að líða langur tími uns næsti 8 stiga dagur líti dagsins ljós hér í borginni eða jafnvel 9.

Er hlýnun jarðar komin í pásu?

Víkur nú sögunni að loftslagsmálum og ekki í fyrsta skipti á þessari síðu. En það sem ég er nú að velta fyrir mér er þáttur Kyrrahafsins í sveiflum í hitafari hér á jörð. Síðastliðinn vetur var að mörgu leiti athyglisverður enda var hann kaldari víða um heim en undanfarin ár. Flestir eru sammála um að þar sé um að kenna öflugum La Niñja straumi í Kyrrahafi sem þar hefur ríkt frá því um mitt ár í fyrra en hefur nú farið eitthvað minnkandi. Það sem gerist í Kyrrahafinu virðist því skipta miklu máli fyrir veðurfar í heiminum enda þekur þetta haf næstum 50% af öllu flatarmáli heimshafanna.

Stóra áratugahringrásin í Kyrrahafinu. En það er fleira í gangi þarna í Kyrrahafinu. Núna undanfarið hef ég tekið eftir vangaveltum um stærri hringrás sem er þarna í gangi og kallast Pacific Decadal Oscillation (PDO) og nær yfir áratugi. Þetta fyrirbæri er nú um þessar mundir talið vera komið í sinn kalda fasa sem þýðir að kaldir straumar koma að ströndum Norður-Ameríku og hefur síðan þau áhrif að þá eykst tíðni hinna köldu La Niñja strauma á meðan tíðni hinna hlýju El Ninjo minnkar að sama skapi. Þetta allt saman hefur síðan áhrif á hitafar um alla jörð. 

Síðustu áratugi hefur hlýnað mikið á jörðinni sem kemur heim og saman við það að þessi PDO hefur einmitt verið í hlýjum fasa síðan árið 1977, en áratugina þar á undan var negatíft ástand á sama tíma og engin hnattræn hlýnun átti sér stað. Ef þarna reynist vera orsakasamband á milli get ég ekki betur séð en þarna sé loksins komin almennileg skýring á því hvers vegna það hlýnaði ekkert á jörðinni uppúr miðri síðust öld þar til hlýnunin tók kipp á áttunda áratugnum og einnig gæti þetta skýrt hversvegna ekki hefur heldur hlýnað neitt að að ráði á allra síðustu árum. Ef rétt reynist að þessi kaldi fasi sé kominn upp af alvöru gæti hann varað ca. 20-30 ár með stöðnun á hnattrænni hlýnun vegna tíðari La Niñja, sem mun vega upp á móti þeirri hlýnun sem annars hefði orðið vegna gróðurhúsaáhrifa.

Mynd: Þróun hitastigs á jörðinni frá 1870 og til samanburðar hvenær áratugahringrásin í Kyrrahafinu PDO hefur í stórum dráttum verið í köldum og hlýjum fasa. Ath.þessar tímabilsskiptingar eru fengnar frá wattsupwiththat.wordpress. Á öðrum stað er talað um stutt tímabil í köldum fasa um 1920 en það kemur ekki fram hér.

Það eru fleiri svona fyrirbæri á jörðinni sem hafa áhrif á veðurfar, hér í grennd við Ísland er t.d. talað um að hlýnun síðustu ára geti geti kannski gengið til baka að einhverju leiti og þá væntanlega vegna svipaðra breytinga í Norður-Atlantshafinu, sem eru þó smærri í sniðum en sveiflurnar i Kyrrahafi. Semsagt margboðuð hlýnun jarðar er ekki ein brekka upp á við því náttúrulegir þættir koma alltaf inní sem ýmist bæta í eða draga úr áhrifum aukinna gróðurhúsaáhrifa eða geta jafnvel borið þau ofurliði tímabundið. Annars er loftslag jarðar og þróun þess auðvitað flókið fyrirbæri sem mín takmarkaða þekking getur enganvegin náð utanum en vonandi er þetta innlegg ekkert síðra en hvað annað.

Sjá nánar:

http://earthobservatory.nasa.gov/Newsroom/NewImages/images.php3?img_id=18012 

http://wattsupwiththat.wordpress.com/2008/04/29/nasa-pdo-flip-to-cool-phase-confirmed-cooler-times-ahead/

http://www.intellicast.com/Community/Content.aspx?ref=rss&a=126 

Eldri færsla á minni síðu: Um áhrif Kyrrahafsstraumana El Nino og La Nina á hitafar jarðar

Úr útivistarsvæði í iðnaðarsvæði?

Um þessar mundir er komið að ögurstund sem gæti ráðið því hvort farið verði í framkvæmdir við Ölkelduháls á Hengilssvæðinu þar sem reisa á Bitruhálsvirkjun en frestur til að senda Sveitarfélaginu Ölfusi athugasemdir vegna breytinga á aðalskipulagi Ölkelduháls á Hengilssvæðinu rennur út 13. maí. Til að leggja mitt af mörkum til verndar óspilltri náttúruperlu í nágrenni höfuðborgarinnar birti ég hér myndir og texta sem kemur fram á plakati sem gefur hefur verið út til að vekja athygli á fyrirhugaðri virkjun.

- - - - - - - 

Sveitarfélagið Ölfus hefur auglýst tillögu að breytingu á aðalskipulagi sveitarfélagsins 2002-2004. Hér er vakin athygli á atriði nr. 1 í auglýsingunni er varðar Bitruvirkjun:

„285 ha opnu, óbyggðu svæði Bitru / Ölkelduhálsi sem að hluta er á náttúruminjaskrá og einnig skilgreint sem grannsvæði vatnsverndar er breytt í iðnaðarsvæði fyrir jarðgufuvirkjun.“

Þetta svæði er skilgreint sem útivistarsvæði. Hér er afar fjölbreytt landslag; fjöll grænir dalir, fossar og lækir – heitir og kaldir – hraunmyndanir og heitir hverir. Svæðið er virkt eldfjallasvæði austan Hengils. Þar eru fjölbreyttar gönguleiðir, t.d. leiðin frá Reykjadal í Innstadal sem liggur hjá fyrirhuguðu framkvæmdasvæði.

Frá framkvæmdasvæðinu, sem er um 5 km fyrir norðan þjóðveg nr. 1, er fallegt útsýni til norðurs yfir Þingvallavatn, Langjökul og Skjaldbreið. 

Framkvæmdir fela í sér vegagerð. Útivistarperlan er austast á framkvæmdasvæðinu en þaðan mun fyrirhuguð gufuaflsvirkjun blasa við.

Framkvæmdir fela í sér vegagerð, stöðvarhús, kæliturna, borpalla, borholur, heitavatnsleiðslur og háspennulínur, o.fl. 

Myndirnar eru frá fyrirhuguðu framkvæmdasvæði og umhverfi þess. Þessar perlur eru steinsnar frá frá höfuðborgarsvæðinu og auðvelt fyrir alla að nálgast þær.

Þeir sem vilja leggja sitt af mörkum til að vernda þetta ómetanlega svæði eru hvattir til að senda inn athugasemd til Sveitarfélagsins Ölfuss, Hafnarbergi 1, 815 Þorlákshöfn, fyrr 13. maí nk. Frekari upplýsingar er að finna á www.hengill.nu.

Athugið að öllum er heimilt að gera athugasemd, ekki einungis íbúum sveitarfélagsins. 

- - - - - - - 

Bloggvinkona mín Lára Hanna Einarsdóttir www.larahanna.blog.is hefur verið duglega að skrifa pistla um þetta mál og þar má finna ýtarlegri upplýsingar um þessar vafasömu framkvæmdir. Ljósmyndirnar eru frá öðrum bloggvini: Kjartani Pétri Sigurðssyni.

Snjóhula í Reykjavík sl. 20 ár.

Svona til að kveðja veturinn endanlega nú á þessum vordögum þá kemur hér mynd sem ég hef útbúið og sýnir hvenær snjór þakti jörð höfuðborgarinnar síðastliðinn vetur og liðna 20 vetur til samanburðar. Samskonar mynd birti ég sl. haust nema nú er liðinn vetur kominn inn. Þetta er allt byggt á eigin athugunum en ég hef skráð snjóhulu ásamt öðrum veðurþáttum frá árinu 1986. Hver lárétt lína táknar einn vetur og hvítur litur sýnir hvenær jörð hefur verið hvít og fjöldi daga er sýndur til hægri.

Eins og sést var liðinn vetur snjóléttur fram að áramótum en nokkuð snjóþungur eftir það. Fjöldi snjódaga var þó í meðaltali fyrir tímabilið.Þarna má sjá ýmis merkistímabil: Snjóþungu mánuðina janúar-apríl 1989 og 1990, en árið 1989 var sérstaklaga snjóþungt í borginni í langan tíma. Svo voru langir og snjóþungir vetur 1994-'95 og 1999-2000. Sá allra snjóléttasti síðastliðin ár er veturinn 2002-2003 með aðeins 32 snjódaga en sá vetur var líka einstaklega hlýr á öllu landinu.

Ég skrái snjóinn sem næst miðnætti hvers sólahrings. Það er stundum matsatriði hvenær jörð er hvít og hvenær ekki, en það er ekki skilyrði hjá mér að jörð sé alhvít til að vera skráð hvít, það getur verið flekkótt jörð eða snjóföl en ég miða annars við svona 50% sjóhulu.

Er olíukreppan byrjuð?

Sannir svartsýnismenn fengu sannarlega eitthvað að hugsa um þegar myndin A Crude Awekening var sýnd í Sjónvarpinu nú um daginn. Hún fjallar um það að olíuframleiðsla jarðarbúa sé um þetta leiti komin í hámark sem þýðir að hér eftir mun framleiðslumagnið einungis fara minnkandi á sama tíma og eftirspurnin eigi bara eftir að aukast. Það ætti að vera augljóst að svoleiðis jafna gengur ekki upp nema með ört hækkandi olíuverði þar til einn daginn að olían verður fáheyrð munaðarvara sem almenningi stendur ekki til boða. Og þess verður kannski ekki svo langt að bíða eins og kemur fram á þessari mynd sem sýnir þróun olíuframleiðslu heimsins í fortíð og framtíð samkvæmt spá þeirra sem til þekkja.

Þegar olían er búin

Ég ætla að gefa mér það að myndin sé nokkurn vegin rétt. Það er allavega ekki spurning að olían er takmörkuð óendurnýjanleg auðlind og þegar hún er uppurin verður engin olía meir svo lengi sem mannkynið lifir. Nútímasamfélagið er algerlega háð olíu í dag og er raunar forsenda þess að það náði að þróast og að lífskjör okkar séu eins og þau eru í dag. Það eru ekki bara bílar, skip og flugvélar sem nota olíu, heldur einnig allskonar framleiðsla, s.s. efnaiðnaður, lyfjaiðnaður, allt plastið, allt malbikið og svo má ekki gleyma allri hernaðarmaskínunni sem þarf sitt með góðu eða illu. Mannkynið hefur svo sem áður skipt um orkugjafa, hestaflið er orðið úrelt, gufuaflið líka og því getum við ekki bara fundið upp eitthvað nýtt? Þar er meinið. Orkuframleiðsla með olíu er ekki úrelt því það er ekkert annað í boði í dag sem leyst getur olíuna af hólmi. Kjarnorkan er t.d. líka takmörkuð auðlind því hún er háð hinu sjaldgæfa efni Úran. Vindorka, vatnsorka, sólarorka eða jarðvarmaorka duga síðan engan vegin til að mæta óseðjandi þörfinni. Vetnið er engin lausn því það þarf orku til að framleiða vetni og því er það ekki orkugjafi. Það er langt í nýjar lausnir, stundum er talað um hina miklu samrunaorku sem er ógeislavirk kjarnorka sem gengur út á það sama og orka sólarinnar, en sú tækni er alltof stutt komin og óvíst að slíkt ferli skili nægilegri orku til að réttlæta gífurlegan kostnað.

Í dag ættum við að vera á fullu að venja okkur við veröld án olíu, en það virðist þó ekkert í þá áttina vera í gangi. Í Bandaríkjunum sem nota fjórðung allrar olíunnar er bensín t.d. ódýrasti vökvi sem seldur er almenningi. Við verðum í framtíðinni væntanlega dæmd sem eigingjarna kynslóðin sem kláraði olíuna. En þetta má ekki ræða, stjórnmálamaður í Bandaríkjunum á enga von um kosningu ef hann vogar sér að benda á þessa hættu, en þeir vita af þessu, þeir vita líka að í Mið-austurlöndum eru einu almennilegu olíubirgðirnar í heiminum sem ekki munu fara þverrandi alveg á næstunni. 

Hvað þá með loftslagsmálin og umhverfismálin?

Það hefur ekki verið mikil umræða um væntanlega olíukreppu, allavega ekki miðað við umræðurnar um loftslagsmálin. Nú fæ ég samt ekki betur séð en að þessi tvö vandamál tengist, en samt með öfugum formerkjum ef hægt er að segja svo. Ef olíukreppan framundan er staðreynd þá er augljóst að þá mun draga úr brennslu olíu sem þýðir að draga muni sjálfkrafa úr þeirri losun gróðurhúsalofttegunda sem talin er nauðsynleg og jafnvel gott betur. Það má því kannski segja að þannig leysist stórt en kannski dálítið umdeilt vandamál og annað stærra og verra taki við. Svo er líka augljóst mál að það er tómt mál að tala um að þriðji heimurinn muni ná því neyslustigi og lífskjörum og við búum við í dag hér á Vesturlöndum. Verður það kannski bara á hinn veginn? Það er óhjákvæmilegt að orkuverð mun hækka í framtíðinni, ekki vegna Kyoto-sáttmálans heldur af hreinum orkuskorti. Og þá er hætt við því að allt verði virkjað sem virkjanlegt er því orkan verður gulls ígildi. Hvað verður þá um Gullfoss? Hvað verður þá um Fagra Ísland?

Meiri svartsýnisfróðleik um þetta mál má finna hér: http://www.lifeaftertheoilcrash.net/

Skeljungur hækkar eldsneytisverð

Chemical brothers - Let Forever Be

Sum tónlistarmyndbönd eru eftirminnilegri en önnur og hér er eitt slíkt. Lagið heitir Let Forever Be, með Chemical Brothers og gestasöngvarinn er Noel Gallagher úr Oasis. Leikstjórinn Michael Goundry notar hér tæknibrellur í algeru lágmarki til að koma til skila hremmingum þessarar stúlku sem áttar sig greinilega ekki alveg á tilverunni svona rétt í morgunsárið.