Veðurannáll 2011-2014 - misgóð tíð

Það má segja að á þessu tímabili hafi íslenska þjóðin verið nokkuð upptekin af því að hafa skiptar skoðanir um mörg mikilvæg mál sem tengdust fjármálahruninu og hvert ætti að stefna í næstu framtíð. Almenningur var þarna orðinn mjög heimavanur á kjörstöðum landsins þar sem kosið var um Icesave, stjórnarskrártillögur, auk forsetakosninga og hefðbundinna Alþingiskosninga og bæjar- og sveitastjórnakosninga. Ekkert var þó kosið um veðrið frekar en venjulega þótt það hafi ekki alltaf verið eins og best verður á kosið. Á undangengnum örlagatímum hafði veðráttan verið landsmönnum óvenju hliðholl þar sem hvert hlýindaárið hafði tekið við af öðru með meinlitlum vetrum og blíðum sumrum. En á því tímabili sem nú verður tekið fyrir brá svo við að ýmsir hnökrar fóru að gera vart við sig í veðráttunni, svo sem aukin snjóþyngsli og hret sem minntu á fyrri tíð. Það kom líka að því að Reykvíkingar gátu tekið upp gamalkunnugt vandlætingartal þegar kom að sumarveðráttu eftir óvenju langa hvíld í þeim efnum. Þó voru enn tvö góð sumur eftir í þeirri syrpu eins og komið verður að hér á eftir þar sem stiklað á stóru í veðurfari áranna 2011-2014.

Árið 2011 var meðalhitinn 5,4°C í Reykjavík sem er nærri meðalhita 10 áranna á undan sem öll voru hlý. Janúar byrjaði reyndar frekar kaldur með harkalegu norðanskoti með ofankomu og snjóflóðum fyrir norðan og vestan án þess þó að valda verulegu tjóni. Síðan tóku við hlýrri dagar og var janúar mjög snjóléttur í Reykjavík. Austlægar áttir voru annars tíðastar fyrstu tvo mánuðina með illviðrasömum kafla í febrúar. Í mars og apríl voru hinsvegar suðvestanáttir öllu tíðari með ýmsum leiðindaveðrum suðvestanlands. Snjór var þrálátur í borginni í mars og sífelld bakslög voru í vorkomunni í apríl en þá var aftur á móti óvenju hlýtt og snjólétt fyrir norðan og austan. Talsverður snjór var í Reykjavík að morgni 1. maí en næstu 10 daga gerði góðan hlýindakafla fram að seinni hluta mánaðar þegar kólnaði mjög með slæmri tíð, sérstaklega fyrir norðan og austan þar sem júní var síðan kaldari en verið hafði lengi. Eftir svala byrjun fór fljótlega að rætast ágætlega úr sumrinu í Reykjavík sem og víðast hvar á landinu, nema á austurhelmingi landsins. Haustið var frekar tíðindalítið en nóvember var mjög hlýr þar til í lokin þegar breytti rækilega um veðurfar og veturinn tók öll völd. Desember var sá kaldasti í Reykjavík í 30 ár og nánast alhvítur. Þann 29. mældist snjódýptin 33 cm í borginni sem var það mesta sem mælst hafði þar. Hér má koma því að, að annálahöfundur tók sig til og ljósmyndaði Esjuna séða frá Öskjuhlíð alla daga ársins 2011 og má sjá afraksturinn á vefsíðunni: www.365reykjavik.is.

Árið 2012 var meðalhitinn í Reykjavík á sömu hlýju nótunum eða 5,5°C. Janúar var þó frekar kaldur en þá hélst snjór á jörðu í borginni nær allan mánuðinn eins og verið hafði mánuðinn á undan. Í febrúar og mars hlýnaði með umhleypingum og mikilli úrkomu suðvestanlands en öllu betra veður var þá austanlands og hlýtt. Viðsnúningur var í apríl en þá snérist meira til austlægra átta og síðan kaldari norðanátta í maí. Mjög sólríkt var bæði í maí og júní í Reykjavík sem og víðar með tilheyrandi þurrkum, mest þó á vesturhelmingnum á meðan austurhluti landsins fékk að kenna á kaldari og úrkomusamari tíð. Samkvæmt einkunnakerfi annálaskrifara fékk júní 2012 bestu veðureinkunn sem nokkur mánuður hefur fengið - örlítið hærri en júlí 2009. Mjög góð sumartíð hélt áfram í júlí og ágúst og svo vikið sé aftur að einkunnakerfinu þá fær þetta sumar í Reykjavík hæstu einkunn allra sumra í skráningarseríunni sem nær aftur til 1986. Aftur er það sumarið 2009 sem nartar í hælanna. En sumarið var gott víðar. Á Akureyri var þetta t.d. þurrasta sumarið frá upphafi mælinga 1928. Í september fór gamanið að kárna en þá var mjög úrkomusamt fyrir norðan, ekki síst í hinu mikla hríðarveðri sem olli miklum fjársköðum. Í október var nokkuð þægilegt veður en nóvember byrjaði með norðanóveðri þar sem ýmislegt fauk til á landinu, þar á meðal vegfarendur við nýreist háhýsi við Höfðatorg í Reykjavík. Snjólétt var þá syðra en talsverður snjór fyrir norðan. Í desember var mjög eindregin austanátt á landinu. Þurrt og snjólétt var í borginni þar til 28. desember en þá var sólarhringúrkoman í Reykjavík heilir 70 mm, sem er úrkomumet.

Árið 2013 var meðalhitinn í Reykjavík 4,9 stig og er það í fyrsta sinn frá árinu 2000 sem meðalhitinn er undir 5 stigum. Þótt þetta hafi verið kaldasta ár aldarinnar fram að þessu er varla hægt að segja að það hafi verið kalt, nema viðmiðanir hafi breyst eftir mörg hlý ár í röð. Árið hófst með talsverðum hlýindum tvo fyrstu mánuðina, sérstaklega í febrúar sem var sá hlýjasti í Reykjavík síðan 1965. Mjög snjólétt var í borginni allan veturinn og ríkjandi þurrviðri frá mars til maí. Frekar kalt var í apríl og í Reykjavík var hann t.d. kaldari en janúar og febrúar. Snjóþungt var þá fyrir norðan og austan með snjóalögum til fjalla sem lifðu óvenjulengi fram á sumar. Með sumri þessa árs má segja að lokið hafi sex ára syrpu góðra sumra í Reykjavík sem og suðvestanlands enda var það sólarlítið, úrkomusamt og kaldara en mörg undanfarin sumur. Hinsvegar var þetta öllu betra sumar á Norðausturlandi og ekki síst á Austurlandi, sem nú fékk að njóta sólskins og hlýinda. Mjög breytilegt veður var um haustið en þó var október sá þurrasti í Reykjavík frá upphafi. Desember var síðan kaldasti mánuður ársins og nánast alhvítur vetrarmánuður í Reykjavík.

Árið 2014 hlýnaði á ný svo um munar og var meðalhitinn í Reykjavík 6,0°C sem gerir árið það næst hlýjasta frá upphafi á eftir 2003. Víða á austurhelmingi landsins og sums staðar norðanlands var árið hinsvegar það hlýjasta frá upphafi. Janúar var hlýr á landinu og tók snjóinn, frá mánuðinum á undan, smám saman upp. Suðvestanlands og ekki síst í Reykjavík var mjög þrálátur klaki á jörðu sem sumstaðar entist langt fram eftir vetri en í febrúar voru þurrar austanáttir mjög ríkjandi. Í mars tóku umhleypingar við og þá snjóaði mjög fyrir norðan og austan. Vormánuðirnir voru yfirleitt ágætir fyrir utan vindasama daga um miðjan apríl. Aftur kom sumar sem olli vonbrigðum í Reykjavík en mun betra var norðan- og austanlands. Sumarið var yfirleitt hlýtt, ekki síst í júní í sólinni fyrir austan. Reyndar var júní sá úrkomumesti sem komið hefur í Reykjavík, en veðurgæði jöfnuðust nokkuð milli landshluta eftir því sem leið á sumarið. Í september voru hlýjar sunnanáttir ríkjandi og landshlutaveðrið eftir því en í október tóku við kaldari norðlægari áttir. Nóvember átti stóran þátt í háum ársmeðalhita enda á meðal þeirra allra hlýjustu. Í Reykjavík var hann sá hlýjasti frá metmánuðinum 1945. Óveður gerði svo um mánaðarmótin og tók þá við enn einn nánast alhvíti desembermánuðurinn í Reykjavík, eða sá þriðji á þessu fjögurra ára tímabili. Og eins og gerðist árin 2011 og 2013 var desember kaldasti mánuður ársins og í Reykjavík sá eini undir frostmarki.

Ýmislegt gekk á í jarðskorpunni. Fyrst ber að nefna óvænt og öflugt sprengigos í Grímsvötnum í maí 2011 og rigndi þá ösku yfir Skaftafellssýslur. Heilmikil jarðskjálftahrina var úti fyrir Norðurlandi í október 2012 sem þó olli ekki tjóni. Stórir atburðir hófust um miðjan ágúst 2014 þegar Bárðarbunga fór að skjálfa og ljóst að stefndi í gos. Þann 31. ágúst, sama dag og illviðri geisaði suðvestanlands, hófst síðan mikið sprungugos í Holuhrauni norðan Vatnajökuls ættað frá Bárðarbungu. Því gosi lok í febrúar árið eftir og reyndist hraunflæðið vera það mesta á landinu frá lokum Skaftárelda. Mestu náttúrhamfarirnar erlendis var risaskjálftinn í Japan í mars 2011 og flóðbylgjan mikla sem fylgdi í kjölfarið.
Sumarið 2012 er merkilegt á norðurslóðum fyrir meiri hafísbráðnun en þekkst hafði áður en annars hafði norðurskautsísinn frá og með árinu 2007, rýrnað mjög frá því sem áður var. Þetta þótti auka líkur á að Norður-Íshafið næði að verða íslaust í sumarlok innan fárra ára. Næstu tvö árin náði ísinn hinsvegar að braggast nokkuð á ný, enda sveiflur í þessu eins og öðru.

Næsti fjögurra ára annáll mun taka fyrir árin 2015-2018, en þar sem það tímabil er ekki alveg liðið verður beðið með birtingu fram yfir áramót.

Fyrri annálar í sama flokki:
Veðurannáll 1987-1990
Veðurannáll 1991-1994
Veðurannáll 1995-1998 - Umskipti
Veðurannáll 1999-2002
Veðurannáll 2003-2006 - Hlýindi og góðæri
Veðurannáll 2007-2010 - Hrun og meiri hlýindi

 

Veðurannáll 2007-2010 - Hrun og meiri hlýindi

Árin fjögur sem nú verður fjallað um er ekki bara tímabil stórra atburða í sögu landsins heldur er það einnig merkilegt veðurfarslega séð og því verður þessi pistill af lengra taginu. Fram eftir árinu 2007 var ennþá allt á uppleið og Íslendingar á góðri leið með að sigra heiminn. Vendipunkturinn varð hinsvegar á miðju sumri sama ár þegar kólnun varð á erlendum fjármálamörkuðum og tímar lánsfjármagns á tombóluprís þar með liðnir. Og þar sem útrásin mikla hafði meira og minna verið fjármögnuð með lánum snérist þetta allt smám saman upp í eitt allsherjar ólán. Bólan sprakk svo um haustið 2008 þegar bankarnir féllu og í framhaldinu féll allt hvað um annað og þjóðin nánast á vonarvöl. Sjálf ríkisstjórnin sprakk (þó ekki bókstaflega) eftir búsáhaldabyltinguna í upphafi árs 2009. Erfiðir tímar tóku við þar sem mikið var þrasað og býsnast og sýndist sitt hverjum, ekki síst á hinum nýju samfélagsmiðlum, fyrst í bloggheimum og síðan á hinni nýtilkomnu fésbók. Og eins og stundum gerist í góðum ævintýrasögum þá fór auðvitað að gjósa ofan á allt annað, en það var reyndar gott og mikið gos sem spúði ösku yfir hafið - ekki síst til Breta sem áttu það svo sannarlega skilið eftir þá ósvífni að hafa sett á okkur hryðjuverkalög og krafið okkur um að standa skil á fjármagni sem útrásarmenn okkar véluðu útúr saklausu fólki þar í landi. En svo er það veðrið. Hvað það varðar er skemmst frá því að segja að á þessum árum héldu hlýindi áfram eins og ekkert hafði í skorist. Oftar en ekki lék veðrið við landsmenn, ekki síst Reykvíkinga sem þarna upplifðu hvert gæðasumarið á fætur öðru. Nánar um það hér á eftir þar sem farið er yfir tíðarfarið í stuttu máli.

Árið 2007 var hlýtt eins og undanfarin ár og mældist meðalhitinn í Reykjavík 5,5°C og er það sjöunda árið í röð sem meðalhitinn nær 5 gráðum. Árið byrjaði að vísu með frekar köldum og snjóþungum janúar en síðan tóku hlýindi við. Í febrúar var nærri stöðug austanátt og var mánuðurinn sá sólríkasti í borginni síðan 1947. Mars og apríl voru breytilegir en óvenjuleg hlýindi gerði í tvígang norðan- og austanlands í apríl með yfir 20 stiga hita þar sem mest var. Maí var síðan dæmigerður norðanáttamánuður með bakslagi í hita. Sumarið 2007 var hinsvegar mjög gott á landinu. Í júní færðist sólskin í aukanna eftir því sem á leið og var ríkjandi bjartviðri meira og minna suðvestalands fram í ágúst. Óvenju þurrt var ekki síður fyrir norðan í júní þegar einungis mældust 0,4 mm á Akureyri. Júlí var mjög hlýr og sá næst hlýjasti í Reykjavík frá upphafi (12,8°). Eftir allt þurrviðrið þá stal úrkoman algerlega senunni síðustu mánuðina en árið endaði sem úrkomumesta árið í Reykjavík frá 1921. September, október og desember­ voru umhleypingasamir og einstaklega úrkomusamir. Desember setti reyndar úrkomumet auk þess að vera óveðrasamur og sveiflukenndur í hita. Þrátt fyrir stormasöm áramót voru öflugar góðærisbombur sprengdar til að fagna nýju ári enda vissu fæstir hvað næsta ár myndi bera í skauti sér.

Árið 2008 var meðalhitinn 5,3°C í Reykjavík. Yfir vetrarmánuðina voru miklar hitasveiflur en ólíkt mörgum nýliðnum árum var lítið um langvarandi vetrarhlýindi. Nokkuð harkalega vetrartíð gerði upp úr miðjum janúar og framan af febrúar. Mars og apríl voru hinsvegar betri. Nú bar svo við maímánuður var hlýr, en í Reykjavík var hann sá hlýjasti síðan 1960. Áfram héldu hlýindi yfir sumarmánuðina en júní var einstaklega þurr og sólríkur suðvestanlands og sá næst sólríkasti í Reykjavík frá upphafi. Sólin skein þó víðar og var sumarið t.d. það fjórða sólríkasta á Akureyri. Undir lok júlí gerði hitabylgju og var þá nýtt hitamet sett í Reykjavík þegar hámarkshitinn mældist 25,7 stig en eldra metið hafði verið sett í ágústhitabylgjunni 2004. Stuttu eftir að landsmenn höfðu fagnað Ólympíusilfri í handbolta tók gamannið að kárna með rysjóttri tíð í september. Svo kom október, sjálfur hrunmánuðurinn, með kaldri tíð frá fyrsta degi og snjóaði þá strax í fyrstu viku mánaðarins í Reykjavík. Þjóðin hafði um annað að hugsa en veðrið síðustu mánuðina en annars voru nóvember og desember ekki svo slæmir nema svona inn á milli eins og gengur.

Árið 2009 var meðalhitinn í Reykjavík 5,6°C og því ekkert lát hlýindum og góðri tíð þótt annað væri uppi á teningnum í landsmálum. Á tímum búsáhaldabyltingarinnar í janúar var hitinn ofan frostmarks. Dálítið kuldakast gerði fyrri hluta febrúar en annars var veturinn í mildari kantinum. Maí var sólríkur og mjög hlýr um miðbikið. Eftir sæmilegan júní kom alveg einstaklega góður júlímánuður sem í Reykjavík var með þeim allra sólríkustu og hlýjustu sem komið hafði og var auk þess sá þurrasti í borginni frá 1889. Víða um sveitir þótti þurrkurinn þó fullmikill. Eitt norðanskot gerði reyndar seint í mánuðinum en annars var hlýtt og náði hitinn tvisvar 21 stigi Í Reykjavík. Góð sumartíð helst þar til seint í september þegar kólnaði talsvert og eins og árið áður var kalt fyrri hlutann í október. Síðan var frekar milt um haustið þar til kuldinn náði völdum þegar líða fór að jólum. Fyrir norðan var óvenju úrkomusamt og reyndar hafði ekki mælst meiri úrkoma í desember á Akureyri.

Um árið 2010 er það helst að segja að lengi getur gott batnað en þetta var óvenju hagstætt ár veðursfarslega séð með stöku undantekningum eins eðlilegt er. Þetta á þó frekar við um landið sunnan- og vestanvert, en norðan- og austanlands var tíðarfarið nær því sem eðlilegt er. Ársmeðalhitinn í Reykjavík var 5,9°C sem gerir árið eitt af þeim allra hlýjustu en auk þess var árið með þeim allra sólríkustu og þurrustu í borginni. Í takt við það var meðalloftþrýstingur sá hæsti sem mælst hefur. Janúar byrjaði frekar kaldur en svo tóku hlýindi völdin þar til kólnaði seinni hlutann í febrúar. Mars var lengst af hlýr þar til lokin en annars var mjög snjólétt víðast hvar þessa vetrarmánuði. Apríl var að þessu sinni kaldari í borginni en mars og auk þess þurr. Maí var almennt góður og hlýr. Svo kom sumarið og það reyndist vera eitt það allra hlýjasta sunnan- og vestanlands en helst eru það hin margrómuðu ár 1939 og 1941 sem veita þessu sumri samkeppni og reyndar árinu í heild. Austfirðingar voru að vísu ekki sérlega kátir með sumarið en þeir áttu það til að voru nokkuð áveðurs að sumarlagi þessi ár. Þurrkar voru enn og aftur ríkjandi víða, að þessu sinni aðallega í júní sem einnig var mjög hlýr, jafnvel methlýr sumstaðar vestanlands, þar á meðal í Reykjavík. Og það sem meira er, þá var meðalhitinn í borginni heil 13,0 stig í júlí en aðeins hitabylgjumánuðurinn júlí 1991 hefur náð þeirri tölu í höfuðborginni. Áfram var hlýtt í ágúst og fram í október. Að vísu var ekkert óvenju sólríkt um sumarmánuðina en ágætt þó. Til marks um tíðarfarið þá var lítill snjór í fjöllum eftir sumarið sunnan- og vestanlands og jöklar rýrnuðu sem aldrei fyrr. Esjan varð alveg snjólaus um miðjan júlí sem er óvenju snemmt en annars var þetta 10 árið í röð sem skaflar hverfa úr Esjunni. Þegar aðeins tveir mánuðir voru eftir af árinu 2010 var það alveg í dauðafæri með að verða allra hlýjasta árið suðvestanlands en kaldur nóvember kom í veg fyrir það. Þá var mjög þurrt sunnanland en snjóþungt fyrir norðan. Svipað var í desember sem átti annars sína köldu og hlýju daga.

Af náttúrufarslegum atburðum skal fyrst nefna öflugan jarðskjálfta uppá 6,3 stig í lok maí árið 2008 með upptök í Ölfusi sem olli nokkru tjóni þar um kring. Þetta var einskonar framhald skjálftanna árið 2000. Eldgosið sem getið er um í inngangi er auðvitað gosið í Eyjafjallajökli en forsmekkurinn að því var lítið hraungos á Fimmvörðuhálsi sem hófst aðfaranótt 21. mars 2010 og var mörgum til skemmtunar. Aðfaranótt 14. apríl hófst síðan gosið í Eyjafjallajökli sem vakti heimsathygli. Sú athygli reyndist vera afar jákvæð landkynning þrátt fyrir hafa teppt flugsamgöngur í Evrópu. Hin furðulega eyja í norðri var þarna allt í einu orðin áhugavert land til að heimsækja og ekki síst ódýrt. Upp úr rústum hrunsins fóru hótelbyggingar brátt að rísa og á næstu árum fóru hjól atvinnulífsins smám saman að snúast á ný og brúnin að lyftast á landsmönnum. Ljúkum þessu að venju með veðurgrafík:

Um myndirnar er það að segja að meðalhitatölur er fengnar af vef Veðurstofunnar og ekki meira um það að segja. Veðureinkunnirnar koma úr mínum eigin veðurskráningum og fundnar út með því að skipta veðrinu á hverjum degi í fjóra þætti, sól, úrkomu, vind og hita. Hver veðurþáttur getur fengið 0, 1 eða 2 stig eftir því hvort sá þáttur er neikvæður, í meðallagi eða jákvæður. Hver dagur getur þannig fengið 0-8 stig í einkunn en mánaðareinkunn er síðan meðaltal allra einkunna mánaðarins. Það þykir slæmt ef mánaðareinkunn er undir 4 en gott ef hún er yfir 5 stigum. Á þessu tímabili 2007-2010 er aðeins einn mánuðir undir 4 stigum (september 2007). Hinsvegar er 5 stiga einkunnir óvenju margar og þarna birtist í fyrsta skipti dökkrauð einkunn yfir 5,5 stigum (júlí 2009).

- - -

Fyrri annálar í sama dúr:
Veðurannáll 1987-1990
Veðurannáll 1991-1994
Veðurannáll 1995-1998 - Umskipti
Veðurannáll 1999-2002
Veðurannáll 2003-2006 - Hlýindi og góðæri

 

Veðurannáll 2003-2006 - Hlýindi og góðæri

Árin fjögur sem nú verða tekin fyrir er mikið merkistímabil til sjávar og sveita sem og í kauphöllum. Tímabilið hófst með meiri hlýindum en verið hafa hér landi á síðari tímum, og þrátt fyrir dálítil bakslög inn á milli þá voru öll árin hlý. Óhjákvæmilegt var að tengja þessi hlýindi við hina almennu hnattrænu hlýnun af mannavöldum þótt vissulega gátu duttlungar náttúrunnar einnig hafa komið þar nærri. En allavega, þá voru þarna fjölmörg ný hitamet sett á landinu og jöklar rýrnuðu sem aldrei fyrr. Og ekki nóg með það. Þetta voru miklir uppgangstímar í fjármálalífinu þar sem okkar snjöllu og útsjónarsömu útrásarvíkingar lögðu land undir fót og voru á góðri leið með að gera Ísland að viðskiptastórveldi - miðað við höfðatölu. Allar skuldsetningar voru af hinu góða og allt kom út í plús enda var þetta góðæri ólíkt öllum hinum fyrri sem endað höfðu með skakkaföllum.

Árið 2003 var meðalhitinn í Reykjavík 6,1 stig og árið þar með það hlýjasta í borginni í mælingasögunni. Tvö ár á hlýskeiði síðustu aldar, 1939 og 1941, voru áður þau hlýjust (5,9°C) en þá voru mælingar gerðar í miðbæ Reykjavíkur þannig að samanburður við fortíðina er aldrei alveg nákvæmur. Hinsvegar ef árinu 2003 er hnikað aftur um tvo mánuði þá fæst 12 mánaða tímabil með meðalhitann 6,6 stig sem er alveg einstakt, enda voru síðustu tveir mánuðir ársins 2002 afar hlýir. Misjafn er síðan eftir landshlutum hvort 2003 hafi verið allra hlýjasta árið eða ekki. Á Akureyri var til dæmis hlýrra árið 1933. Annars voru allir mánuðir ársins 2003 yfir meðallagi í hita í Reykjavík, minnstur var munurinn í maímánuði sem var bara örlítið ofan við meðallag. Apríl var mjög hlýr, aðeins 0,1 gráðu frá meti 1974, en bæði júní og ágúst voru hlýrri en nokkru sinni í Reykjavík, enda fór svo að sumarið var það hlýjasta sem mælst hafði í borginni. Þrátt fyrir hlýindin þá var sumarið fremur úrkomusamt á landinu. Í Reykjavík var júní t.d. með þeim úrkomusamari frá upphafi. Annars var veður almennt gott á árinu nema þá helst í febrúar sem var frekar leiðinlegur og mjög úrkomusamur. Snjólétt var yfir vetrarmánuðina en árið endaði þó í kulda og snjóþyngslum dagana fyrir áramót.

Árið 2004 var meðalhitinn í Reykjavík 5,6 °C. Þótt það sé hálfri gráðu kaldara en árið áður er það samt með hlýjustu árum. Fyrstu tvo mánuðina voru talsverðar sveiflur í hitafari en mars og apríl voru hinsvegar hlýir. Snjólétt var um veturinn, ekki síst til fjalla, skíðafólki til lítillar gleði. Það voraði snemma og sumarið var bæði hlýtt og frekar sólríkt. Hitinn í borginni náði 20° í júní sem telst ávallt til tíðinda. Mestu tíðindin voru hinsvegar hitabylgjan mikla í ágúst sem lifði lengst suðvestanlands. Hitinn fór þá yfir 20° í Reykjavík fjóra daga í röð og jafnvel einnig á nóttunni. Hæstur komst Reykjavíkurhitinn í 24,8° þann 11. ágúst sem var nýtt hitamet. Mestur hiti á landinu mældist þó á Egilsstöðum sama dag, 29,2 stig sem var nýtt landsmet fyrir ágústmánuð. Mjög misgott veður tók svo við um haustið með miklum hitasveiflum. Í október var hitinn undir meðallagi í fyrsta sinn í heila 30 mánuði. Kuldamet var slegið fyrir nóvember þegar næturfrostið í borginni fór niður í 15 gráður í annars frekar mildum mánuði. Í desember var veður hinsvegar mjög óstöðugt, bæði vindasamt og úrkomusamt.

Árið 2005 var meðalhitinn 5,1°C. Aftur kom því ár sem var hálfri gráðu kaldara en árið áður. Fyrstu vikurnar voru kaldar en í febrúar tóku við hlýrri S- og SV-áttir sem ollu því að mikill hafís tók að safnast saman fyrir norðan land, aldrei þessu vant. Hafísinn var mestur í mars en náði þó ekki landi að ráði nema vestur á Ströndum og við Grímsey. Þrátt fyrir hafísinn var mjög hlýtt í mars þriðja árið í röð. Dágóðan hlýindakafla gerði seinni partinn í apríl en seinni partinn í maí kólnaði heldur með þurrum en sólríkum norðanáttum. Ágætis veður var í júní og júlí fyrir utan þungbúinn og svalan kafla í júlí en ágúst var ekkert sérstakur. Haustið kom snemma að þessu sinni með snörpum norðanáttum og voru september og október samanlagt með allra kaldasta móti. Síðan tóku við umhleypingar sem héldust út árið.

Árið 2006 var hlýtt í Reykjavík, eða 5,4°C. Þetta var sjötta árið í röð sem árshitinn náði 5 stigum í borginni en það hafði ekki gerst áður. Fyrri part janúar var snjóþungt og kalt en síðan tók við milt veður og var febrúar sá hlýjasti síðan 1965. Miklir þurrkar voru SV-lands í mars og apríl sem ollu m.a. gífurlegum sinueldum á Mýrum. Eftir talsverð hlýindi á landinu fyrri partinn í maí, gerði ákaft norðanáhlaup með snjókomu norðanlands. Var það eitt sinn kallað Silvíu-Næturhretið hér á síðunni. Sumarið byrjaði hinsvegar mun betur fyrir norðan en þá var öllu þungbúnara suðvestan­lands. Seinni hlutann náði sumarið sér betur á strik fyrir sunnan. Haustið var mjög hlýtt þangað til að gerði norðan leiðindi í nóvember með tilheyrandi frosti. Í desember voru nokkur hressileg illviðri og þegar verst lét vikuna fyrir jól gerði asahláku með miklum flóðum í ám sunnanlands og skriðuföllum fyrir norðan. Strandaði þá einnig flutningaskip við Hvalsnes. Á aðfangadag var 8 stiga hiti í Reykjavík og sjálfsagt veglegar góðærisjólagjafir í pökkum.

Af ýmsum tíðindum hér heima og erlendis á tímabilinu má nefna að í mars 2003 létu Bandaríkjamenn verða að því að ráðast inn í Írak með gríðarlegum hernaðarþunga. Engin fundust þó gjöreyðingarvopnin. Ísland var í hópi nokkurra viljugra þjóða sem studdi innrásina opinberlega. Það kom þó ekki í veg fyrir að Bandaríska varnaliðið yfirgæfi landið í lok september 2006. Miklar hamfarir urðu í Asíu um jólin 2004 eftir risajarðskjálfta vestur af Súmötru í Indlandshafi sem olli mjög mannskæðri flóðbylgju í ýmsum strandríkjum. Mest þó í Indónesíu. Í ágúst 2005 gekk fellibylurinn Katrín á land við New Orleans og olli meðal annars miklum flóðum í borginni. Hér heima voru náttúrufarsþættir smærri í sniðum. Eins og oft áður voru skjálftar við Kleifarvatn. Þeir stærstu urðu í ágúst 2003, 5 stig og síðan annar upp á 4,6 í mars 2006 skv. samtímaheimildum. Í júní 2004 varð skjálftahrina úti fyrir Eyjafirði en ekkert af þessu olli tjóni. Ekki frekar en eina eldgosið á tímabilinu sem kom upp í Grímsvötnum í byrjun nóvember 2004 og greinilegt að aukið líf var að færast í eldstöðvarnar í Vatnajökli. En ekki gaus Katla.

Að lokum kemur veðurgrafík með sama hætti og í fyrri annálum.

- - - -

Fyrri annálar í sama dúr:

Veðurannáll 1987-1990
Veðurannáll 1991-1994
Veðurannáll 1995-1998 - Umskipti
Veðurannáll 1999-2002

 

Veðurannáll 1999-2002

Við færumst nær nútímanum í þessari annálaröð þar sem stiklað er á mjög stóru í veðurfari landsins og öðru sem vert er að minnast á. Að venju tek ég fyrir fjögur ár í senn og er nú komið að aldamótatímabilinu 1999-2002. Mesta áherslan er á veðrið í Reykjavík og er mín eigin veðurdagbók helsta heimildin en að sjálfsögðu er einnig stuðst við gögn frá Veðurstofunni sem liggja fyrir á vefnum. Af þessu aldamótatímabili er það annars að segja að seinni árin tvö voru öllu hlýrri en þau tvö fyrri. Kuldaskeið áranna 1965-1995 var að baki en á því tímabili var meðalhitinn í Reykjavík um 4,2 stig. Samkvæmt reynslu landsmanna var engu að treysta en þó greinilegt að hlýjum árum fór fjölgandi. Veðurfarið sjálft var hinsvegar ennþá upp og ofan og misgott eftir mánuðum og landshlutum á alla kanta eins og hefur alltaf verið.

Árið 1999 var meðalhitinn 4,5 stig í Reykjavík sem enn taldist í góðu í meðallagi. Aðeins hlýrra var þó þrjú árin á undan. Janúar var nokkuð eðlilegur en síðan kólnaði nokkuð í febrúar eins og gjarnan á þessum árum en svo vill til að árin 1995-2002, eða í átta ár í röð, voru allir febrúarmánuðir kaldari en janúar. Eftir erfiðan febrúar kom kaldur mars sem var reyndar óvenju sólríkur og þurr sunnan heiða sökum tíðra norðanátta. Svipuð tíð hélst áfram fram yfir miðjan apríl en eftir það voraði vel. Sumarmánuðirnir voru síðri fyrir sunnan heldur en fyrir norðan en annars var ágúst vel hlýr annað árið í röð. Áfram var hlýtt á landinu þar til veturinn helltist yfir undir lok nóvember með tilheyrandi snjókomum.

Árið 2000 var jafn hlýtt og árið á undan eða 4,5 stig. Þótt flest hafi verið í meðallagi á ársvísu voru þó ýmsar öfgar í veðurfar. Eftir meinlítinn janúarmánuð kom snjóþungur febrúar sem innihélt óvenjusnarpa stórhríð í Reykjavík um miðjan dag þann 11. febrúar. Áfram voru umhleypingar í mars og veturinn endaði með þeim snjóþyngstu í borginni. Viðsnúningur var upp úr miðjum apríl en þá hallaði hann sér í norðanátt með miklum sólskinskafla suðvestanlands sem sló út fyrri met. Seinni hlutann í maí var síðan dæmigert kuldakast að vori til. Sumarið var ágætt með köflum en var reyndar mun betra í óvenju miklu sólskini fyrir norðan og austan, vel fram eftir sumri. Haustið var fremur hlýtt en vetrarmánuðirnir nóvember og desember voru mjög þurrir og snjóléttir í borginni. Síðustu vikuna ríkti hinsvegar kuldakast.

Árið 2001 hlýnaði á ný og var meðalhitinn í Reykjavík 5,2 stig. Fyrstu mánuðina skiptust á þurrir frostakaflar og hlýir vætudagar og því fremur snjólétt í borginni og víðar SV-lands. Kaldast og umhleypingasamast var í febrúar en þá var meðalhitinn -0,2°C. Fyrri helmingur júní var nokkuð kaldur en sumarið var ágætt í heildina þó lítið væru um hlýja daga. Hinsvegar haustaði seint og var október með allra hlýjasta móti. Nóvember og desember voru báðir frekar hlýir en enduðu og byrjuðu báðir með alvöru vetrarveðrum. Desember var þó hlýrri í heildina með ríkjandi sunnanáttum um miðjan mánuðinn og fram að jólum. Í þeirri hlýindagusu var sett landsmet í desemberhita þegar hitinn náði 18 stigum á Siglufirði.

Á árinu 2002 héldu hlýindi áfram og var meðalhitinn 5,4 stig í Reykjavík sem er jafnhlýtt og á hinu hlýja ári 1987. Ekki var þó hlýtt allt árið. Hlýindi og snjóleysa voru fyrstu vikurnar en frá 20. janúar til 20. mars voru vetrarkuldar ríkjandi og að þessu sinni var febrúar ekki bara kaldur, heldur fimbulkaldur og sá kaldasti í 100 ár (-3,3°C). Það voraði hinsvegar vel og náði hitinn sér vel á strik í júní sem var með þeim allra hlýjustu sem mælst höfðu og var hlýjasti mánuður ársins í Reykjavík, sem er frekar sjaldgæft. Hæst komst hitinn í 22 stig sem er hitamet í borginni fyrir júní. Þeim hlýindakafla lauk reyndar með snörpu norðanskoti eftir miðjan júní. Framhald sumarsins var ekkert sérstakt þótt fremur milt hafi verið meira og minna langt fram í október en þá kólnaði með sólríkum kafla í norðanátt. Aftur hlýnaði um miðjan nóvember og nú með einmuna hlýindum og vetrarleysu á landinu sem hélst út árið. Var desember sumstaðar sá hlýjasti sem mælst hafði, þar á meðal í Reykjavík (4,5°). Í samræmi við hversu snjólétt var víða þá var engan snjó að sjá í borginni frá hausti og út árið. Kannski má taka það fram að þessir síðustu mánuðir ársins 2002 voru byrjunin á einhverjum hlýjasta 12 mánaða kafla sem hér hefur mælst, en nánar um það síðar.

Af jarðrænum þáttum er það að segja að þann 28. september 1999 var skjálfti upp á 4,3 stig við Hestfjall á Suðurlandi. Staðsetningin leiddi athygli að því að tími gæti verið kominn á mun stærri Suðurlandsskjálfta. En áður en að því kom tók Hekla að gjósa þann 26. febrúar árið 2000 eins og auglýst hafði verið í útvarpi hálftíma áður eða svo. Þetta var í þriðja sinn í röð sem Hekla gýs eftir u.þ.b. 10 ára hvíld. Við upphaf gossins lagði fjöldi gostúrista leið sína austur til að sjá gosið en sáu lítið og sátu síðan fastir í Þrengslum á bakaleiðinni vegna vonskuveðurs. Í júní sama ár var komið að Suðurlandsskjálftum sem komu í tveimur lotum. Sá fyrri hristi vel upp í hátíðarhöldum þann 17. júní í góðu veðri. Hinn síðari varð stuttu eftir miðnætti 21. júní. Báðir reyndust þeir 6,5 að stærð og öllu ýmsu tjóni á mannvirkjum í Árnes- og Rangárvallasýslum. Katla fór að ókyrrast á þessum árum og allt eins búist við gosi þá og þegar.

Stórtíðindi urðu annars ekki í landsmálum en út í heimi bar hæst hryðjuverkaárásin á Bandaríkin 11. september árið 2001. Árásin dró dilk á eftir sér og fór svo að fjölþjóðaher réðst inn í Afganistan til að koma talibönum frá og að hafa hendur í hári og skeggi Bin Ladens, sem reyndar fannst hvergi. Vonbrigði var fyrir Bandaríkin að Írakar hefðu ekki staðið að árásinni 11. september en strangt alþjóðlegt viðskiptabann var enn við lýði gagnvart Írak vegna meintra gjöreyðingarvopna sem þeir földu svo vel fyrir umheiminum.

Töflurnar hér að neðan sýna meðalhita hvers mánaðar í Reykjavík á tímabilinu og veðureinkunnir sem reiknast út frá mínu daglega einkunnarkerfi og liggur sá skali frá 0-8. Veðurfarslega slæmir mánuðir teljast þeir sem ná ekki fjórum, en hinir betri fá yfir 5 í einkunn. Einkunnirnar eru enginn stórisannleikur en þær byggjast á sólfari, hita, úrkomu og vindi. Ef kerfið virkar þá ættu umhleypingasamir mánuðir að fá lága einkunn og allar árstíðir ættu að eiga sömu möguleika á góðri útkomu.

- - -

Veðurannáll 1987-1990: https://emilhannes.blog.is/blog/emilhannes/entry/2224449/

Veðurannáll 1991-1994: https://emilhannes.blog.is/blog/emilhannes/entry/2224957/

Veðurannáll 1995-1998: https://emilhannes.blog.is/blog/emilhannes/entry/2225258

 

Veðurannáll 1995-1998 - Umskipti

Fjögurra ára tímabilið sem nú verður tekið fyrir er merkilegt fyrir þær sakir að þá urðu umskipti til hins betra í veðurfari á landinu. En þessi umskipti voru ekki áfallalaus eins og Vestfirðingar fengu svo illilega að kynnast. Þegar þarna var komið við sögu hafði hér á landi ríkt frekar kalt tímabil sem má segja að hafi hafist um haustið, 1965. Á þessu kalda tímabili var algengt að ársmeðalhitinn í Reykjavík væri á bilinu 4,0 til 4,5 stig. Alloft var þó kaldara, en kaldast var árið 1979 þegar meðalhitinn var aðeins 2,9 stig. Einungis fjögur ár náðu 5 stiga meðalhita í Reykjavík á tímabilinu. Undangengnir vetur höfðu margir verið snjóþungir, ekki síst fyrir norðan og vestan. Mikið snjóflóð hafði gert skaða á sumarhúsabyggð Ísfirðinga vorið áður auk þess sem manntjón varð. Vetrarlægðum með tilheyrandi fannfergi var því ekki tekið neitt sérlega fagnandi fyrir vestan í byrjun ársins 1995, sem hér fær heldur meiri umfjöllun en önnur ár í þessum annálaflokki og ekki eins Reykjavíkurmiðað og önnur ár.

Árið 1995 var kalt ár á landinu. Meðalhitinn í Reykjavík var 3,8 stig. Strax þarna fyrstu dagana í janúar bætti í snjóinn fyrir norðan og vestan og þann 15. gerði mikla norðan stórhríð á Vestfjörðum og féll þá snjóflóðið mikla yfir byggðina á Súðavík sem var 14 manns að bana. Fleiri snjóflóð féllu um svipað leyti, meðal annars í Reykhólasveit þar sem einn lést en auk þess varð eignatjón víðar á landinu vegna ofsaveðurs. Kalt var út veturinn í ríkjandi norðan- og norðaustanáttum sem þýddi reyndar að veðrið var yfirleitt með sæmilegasta móti sunnan heiða að kuldanum slepptum. Snjóþyngslin voru hinsvegar mikil fyrir norðan en mesta snjódýptin mældist í Fljótum á norðanverðum Tröllaskaga, 279 cm þann 19. mars og hefur ekki mælst meiri hér á landi á veðurathugunarstöð. Það voraði þó að lokum þrátt fyrir kaldan apríl, en skaflar vetrarins voru ansi þaulsetnir á norðurhelmingi landsins. Fyrir sunnan var allt með eðlilegra móti og maí var afar veðragóður í Reykjavík. Sumarið 1995 var ekkert betra en vænta mátti. Suðvestanlands var þó ágætis veður í júní og júlí en ágúst var hinsvegar sólarlítill og blautur. Haustið fór ágætlega af stað en dagana fyrir fyrsta vetrardag gerði slæmt norðaustan- og norðanáhlaup með snjókomu og víðtækri snjóflóðahættu á Vestfjörðum. Óhugur fór um Vestfirðinga í ljósi atburðanna í Súðavík í upphafi árs og talað um að enn einn snjóaveturinn gæti jafnvel gert út af við byggð á Vestfjörðum. Og svo féll flóðið á Flateyri þann 26. október þar sem 20 manns fórust, fjöldi íbúðarhúsa eyðilagðist og veturinn ekki formlega genginn í garð. Hörmulegra gat það varla orðið. En menn létu ekki deigan síga og svo fór reyndar að veður var skaplegt að mestu það sem eftir lifði árs, og það sem meira er, eftir snjóflóðið á Flateyri má segja að grundvallarbreyting hafi átt sér stað í veðurfari á landinu, nákvæmlega 30 árum eftir að kuldaskeiðið hófst með köldum nóvembermánuði haustið 1965.

Árið 1996 var meðalhitinn í Reykjavík 5,0 stig og veðurfar á landinu í heild almennt gott. Ekki veitti af eftir erfitt ár á undan en væntanlega hafa flestir litið á hið góða tíðarfar sem kærkominn stundarfrið frekar en einhver stór umskipti. Árið byrjaði með hlýjum janúar en febrúar var hinsvegar heldur kaldari og vetrarlegri. Aftur hlýnaði vel í mars og má segja að góð tíð hafi haldist út árið með þeirri undantekningu að nóvember var mjög kaldur á landinu og reyndar sá kaldasti á öldinni í Reykjavík, -1,7 stig. Desember var hinsvegar með öllu eðlilegra móti og meðalhitinn í borginni hálfri gráðu yfir frostmarki.

Árið 1997 gerði örlítið betur í Reykjavík en árið á undan hitafarslega og var ársmeðalhitinn 5,1 stig og hafði það ekki gerst síðan á 6. áratugnum að tvö ár kæmu í röð þar sem meðalhitinn næði 5 stigum. Fyrstu þrjá mánuðina var veðurfar reyndar frekar umhleypingasamt. Enn var febrúar kaldur og að þessu sinni mjög snjóþungur í Reykjavík. Vorið var þurrt og nokkuð gott en mikið norðanskot gerði snemma í júní sem dró niður meðalhita mánaðarins. Það hret var eitt sinn kallað Smáþjóðaleikahretið á þessari bloggsíðu. Ágætlega hlýtt var í júlí og ágúst en þó úrkomusamt suðvestanlands. Veturinn lét lengi bíða eftir sér og náði sér varla á strik fram að áramótum. Þann 14. desember mældist 12 stiga í Reykjavík sem er hitamet í þeim mánuði.

Á árinu 1998 slaknaði aðeins á hlýindum en árshitinn í Reykjavík var þá 4,7 stig sem þó var vel yfir þeim 4,3 stiga meðalhita áranna 1961-1990 sem þarna er miðað við. Fyrstu daga ársins var mjög hlýtt síðan tók við kaldari vetrartíð fram í mars með talsverðum frostum inni á milli, þá sér í lagi um mánaðarmótin febrúar og mars. Frekar snjólétt var þó á landinu og eins og veturna tvo á undan var lítið um vandræði vegna snjóflóðahættu. Apríl var þurr, sólríkur og frekar hlýr í Reykjavík en maí heldur þungbúnari. Júní var sólríkur og góður. Frekar kaldur að vísu fyrir norðan en í Reykjavík var þetta í fyrsta sinn í 32 ár sem meðalhitinn náði 10 stigum í júní. Ekki þarf mörg orð um seinni hluta ársins sem var tíðindalaust að mestu veðurfarslega séð. Þó má nefna til marks um breytt veðurfar að allur snjór hvarf úr Esjuhlíðum undir lok sumars sem var nýlunda á þessum árum og hafði ekki gerst í 30 ár eða svo.

Á heimsvísu var árið 1998 afgerandi hlýjasta árið sem mælst hafði á jörðinni og aukinn þungi í umræðum um hnattræna hlýnun af mannavöldum. Að vísu fengu hlýindin hjálp af öflugu El Nino ástandi í Kyrrahafinu en greinileg mælanleg hlýnun hafði þó átt sér stað á jörðinni frá því sem áður var. Efasemdaraddir voru þó farnar að heyrast. Danskir vísindamenn bentu til dæmis á breytileika í virkni sólarinnar en slíkar kenningar fengu ekki hljómgrunn hjá loftslagsnefndum.

Af jarðhræringum er það að segja að í lok september 1996 hófst talsvert eldgos í Vatnajökli er síðar var nefnt Gjálpargosið. Það olli síðan stóru og margboðuðu jökulhlaupi á Skeiðarársandi sem tók með sér brýr og vegi á hringveginum. Í desember 1998 kom upp gos í Grímsvötnum sem stóð í nokkra daga en olli engum skaða. Nokkuð var um að jarðskjálftar hristu hús höfuðborgarinnar og víðar SV-lands. Þeir stærstu voru á árinu 1998, á Hellisheiði og við Ölfus, um og yfir 5 stigum í júní og nóvember. Ýmislegt var því að gerast á þessum árum. Aukin hlýindi, fleiri jarðskjálftar, fleiri eldgos. Meira af slíku var í boði á því aldamótatímabili sem næst verður tekið fyrir.

- - -

Veðurannáll 1987-1990: https://emilhannes.blog.is/blog/emilhannes/entry/2224449/

Veðurannáll 1991-1994: https://emilhannes.blog.is/blog/emilhannes/entry/2224957/